Beijing- Insan hekliri Teşkilati Şerqiy Türkistandiki ölüm cazaliriğa diqqet qilip, yavrupa Birlikinining Hitayğa naraziliq bildürüşini telep qildi. Bu arida Şerqiy Türkistanda 11 kişi öltürüldi.

Helqara keçürüm teşkilatining, Germaniye paytehti Bonda Hitay bilen söhbetlişidiğan Yavrupa Birlikige eza döletlerge evetken hetide; Hitayning yéqinqi yillarda Insan heqliri mesililiride söhbet qilişqa ziyanliq heriketlerde bolivatqanliqi, semimiyitining işençsiz ikenliki tekitlendi ve imzalanğan kélişimlerge riaye qilmiğanliqi bildürüldi.

Hitay Helqara insan heqliri şertnamilerge imza qoyğini bilen içki qanunida buningğa köngül bölmidi deyildi. Hette Uyğurlarğa qarita élip berilivatqan qirğinçiliq heriketleri qattiq eyiplendi.

Ürümçide 11 kişining ölümge höküm qilinğanliqi ve bularning içiden iki kişining Qirğiz ikenlikidin hever tapqan Qirğizistan Cumhuriyiti Taşqi işlar Ministirliki Hitayğa nota tapşurup, Hitaydeki bu iki Qirğizning cinayitini yenggillitip berişni telep qilğan bolsimu, Hitay hökümiti buningğa pisent qilmay ularni etip taşlidi. Bu munasivet bilen Qirğizistan Cumhuriyiti, Hitay Helq Cumhuriyiti bilen tunci qetimliq sürkiliş körülüşke başlidi.

Bügün Türkiye’deki gezit jurnallar Şerqiy Türkistan mesilisi bilen munasivetlik nurğunliğan hever maqalilar bérildi. Tünügün Istanbuldeki Şerqiy Türkistanliq muhacirlar etigende Istanbuldiki Hitay Konsulhanisi aldida naraziliq namayişi qildi. Namayiş esnasida Konsulhana dervazisideki Hitay dölitining Dölet Gribing üstige Ay yultuzluq kök bayraqni sancidi ve bayanatini oqup bolğanden kéyin tarqilip ketti. çüştin kéyin Şerqiy Türkistan Vehpisi Medeniyet Tetqiqat Merkezide ötküzülgen Qur’an Tilaviti ve 5. Fevral Gulca qirğinçiliqini hatirileş yiğini muhbirlarning diqqitini özige celp qildi. Türkiyening saqçi dairleri hükümetning mehpiy hüccitini bahane qilip yiğilğanlarning muhbirlarğa bayanat berişini tosidi, bu heriket muhbirlarning tehimu diqqitini qozğidi.

Yeni Şafak gezitining 1999. Yili 7.Fevral sanida Yilmaz YILDIZ’in "Yene Bir Zerbe" mavzuluq maqalisi elan qilindi. Maqalida; "Şerqiy Türkistanliqlarning yiğin eçişiğa saqçilar teripiden ruhset berilmidi"dep yazğan.

Milli Gazete’ning 1999. Yil 7. Fevral sanida "Şerqiy Türkistanda Milli qozğilangning 2. Yili" mavzuluq maqale ilan qilindi. Maqalida Gulcidki Uygurlarning qarşiliq körsitiş herikiti eske élinip; "Türklernig ana yurti bolğan Şerqiy Türkistan’da 1863, 1933, 1944. Yilliri musteqil Türk Döliti qurulğan. 30 milyon Türkning ( Uygurlar %90 ) yaşavatqan vetini Şerqiy Türkistan 1949. Yiliden beri Qizil Hitayning işğaliyitide ‘Aptonom Rayon’ halitide başqurulivatidu" dep yazğan.

Akit Gezitining 1999. Yili 7. Fevral sanida; "Nomus Qilğudek Hüccet" mavzuluq maqale ilan qilindi. Maqalida hökümetning mehpi hüccitidiki "Şerqiy Türkistan Hitay zeminining bir parçasi"ge qattiq reddiye berilgen.