Yéqinda bir vetendaş (bu yerde A efendi, dep atay) tuqqan
yoqlaş üçün vetenge qaytip, mundaq bir heverni élip keldi.
8-ayning 12-küni A efendi ayali bilen Beicing Heyvanatlar
bağçisi aldida bir adem söreydiğan harvi ( Renliche) ge çiqip koça ayliniş
meqsidide, bir ottura yaşliq Hitay harvikeşni tépiptu.
Harvikeş A
efendining yuruş - turişi ve çirayiğa qarap,
"Efendim, siz qaysi memlikettin bolisiz", dep soraptu.
A efendi,
"Men Xinjiangliq bolimen" dep cavap beriptu.
Harvikeş hoşal bolup, A efendi er - hotunni harviğa sélip, 2
sa'et şeher aylanduruptu.
Ahiri kira heqqini bergende A efendi bu namrat harvikeşke içi ağrip, 50 somni artuq
bériptu. Buni körup hayacanlanğan harvikeş tizlinip A efendige tazim qilip, mundakh
deptu.
"Efendim, siz Xinjiangliq ikensiz. Men sizge bir işni dep bérey." dep, A
efendini bir daldigha tartip, tövendiki geplerni deptu.
"Men Sendungluq, Beijingliq emes. Bultur (97-yili) 3-ayda
Beijingde sirttin kelgen qaranopuslarni çong tazilash bolup, menmu 'tazilinip' tutulup
Changping nahiyisidiki yighiveliş orniğa biguna 5 ay qamaldim. Şu vaqitta, biz bilen
teng nurğun Xinjiangliqlar (Uygurlar) mu qamaldi. Uning içide tehi tuğulğili bir ayliq
bolmiğan bovaqlarni kötirivalğan ve tuğuş aldida turğan ayallarmu bar idi. Siz
bilmeysiz, u yiğiveliş ornining şara'iti adem turidiğan yer emes. Her küni peqet
cingmoma bilen ikki vaqla tamaq bar, uning ustige qiş bolğacqa bek soğuq, hem
meynetçilik. Biz er kişiler yene kündizi bikağa quruluş orunlirida işlisek,
ayal-qizlar bikarğa kir yuyudu. Anglisam iş heqqimiz bizni başquridiğan saqçilarning
mukapat puli (jiang jing) bolidiken. Men u 5 ayni huddi dozaqta ötkendek ötkezdim.
Öyümge, men turuşluq yéziğa qayta-qayta het yézip, yurtumdiki tuqqanlar, teşkil ve
Sandong ölkisining Beijingde turuşluq vakalet ornining hizmet işlişi ve kapalet
berişi asasida aran çiqivaldim. ve şularning yardimi bilen hazirqi işimni qilip
canbeqivatimen.
Sillerning Xinjiangliqlar bilen héckimning kari yoq ohşaydu.
Biz bilen teng tutulğan Xinjiangliqlarning u yerdin çiqanliqini anglighinim veya
körginim yoq. Uygur éğiryaq ayallarmu aşuning içide bala tuğdi. Ularning körivatqan
küni hayvandinmu qiyin. Bolupmu oquş yéşiğa yetken kiçik ballarğa ademning içi
ağriydu. Biçare ballarning kiygen keyimiliri caldur-culdur, çacliri ösek, hetta pitlar
yüzliride méngim yürgen! Bu ballarda néme guna bar deysiz. Bu kompartiye insan
qelipidin çiqip ketti. Guomindangni eski deydu. Bular Guomindangdinmu eşip ketti.
Asmandin çaqmaq çüşüp bu insapsizlarni parçilivetsidi, ilahim! Işenmisingiz
özingiz vaqit çiqirip Changping nahiyisige bérip éniqlap kéling. Ğezepke çidimay
partlap kétisiz. Siller Xinjiangliqlar bizdinmu biçare ikensiler. Çünki u qamalğanlar
bilen héc yerning kari yoq iken-emesmu!"
Harvikeşning bu şikayetlirini angliğan A efendi
hang-tang bolup qaptu. Ayali buni anglap yiğlap kétiptu. Ular etisi yolğa çqişning
bélitini élip qoyğanliqi üçün, Changpingğa bérip ehval igileşke amalsiz qaptu.
Changping yighiveliş ornida hazirmu nurğun Uygur
ana-balilar dozaq içide kün ötküzivatqanliqi şeksizdur. |