Beijing Changping Yiğiveliş Ornidiki Bigunah Uygur Ana-balilar

1998 - yili 20 - Sintebir Tokyo muhbirimiz Ediz Tekin heviri


     Yéqinda bir vetendaş (bu yerde A efendi, dep atay) tuqqan yoqlaş üçün vetenge qaytip, mundaq bir heverni élip keldi.
     8-ayning 12-küni A efendi ayali bilen Beicing Heyvanatlar bağçisi aldida bir adem söreydiğan harvi ( Renliche) ge çiqip koça ayliniş meqsidide, bir ottura yaşliq Hitay harvikeşni tépiptu.

     Harvikeş A efendining yuruş - turişi ve çirayiğa qarap,
"Efendim, siz qaysi memlikettin bolisiz", dep soraptu.
     A efendi,
"Men Xinjiangliq bolimen" dep cavap beriptu.
     Harvikeş hoşal bolup, A efendi er - hotunni harviğa sélip, 2 sa'et şeher aylanduruptu.
Ahiri kira heqqini bergende A efendi bu namrat harvikeşke içi ağrip, 50 somni artuq bériptu. Buni körup hayacanlanğan harvikeş tizlinip A efendige tazim qilip, mundakh deptu.
"Efendim, siz Xinjiangliq ikensiz. Men sizge bir işni dep bérey." dep, A efendini bir daldigha tartip, tövendiki geplerni deptu.
     "Men Sendungluq, Beijingliq emes. Bultur (97-yili) 3-ayda Beijingde sirttin kelgen qaranopuslarni çong tazilash bolup, menmu 'tazilinip' tutulup Changping nahiyisidiki yighiveliş orniğa biguna 5 ay qamaldim. Şu vaqitta, biz bilen teng nurğun Xinjiangliqlar (Uygurlar) mu qamaldi. Uning içide tehi tuğulğili bir ayliq bolmiğan bovaqlarni kötirivalğan ve tuğuş aldida turğan ayallarmu bar idi. Siz bilmeysiz, u yiğiveliş ornining şara'iti adem turidiğan yer emes. Her küni peqet cingmoma bilen ikki vaqla tamaq bar, uning ustige qiş bolğacqa bek soğuq, hem meynetçilik. Biz er kişiler yene kündizi bikağa quruluş orunlirida işlisek, ayal-qizlar bikarğa kir yuyudu. Anglisam iş heqqimiz bizni başquridiğan saqçilarning mukapat puli (jiang jing) bolidiken. Men u 5 ayni huddi dozaqta ötkendek ötkezdim. Öyümge, men turuşluq yéziğa qayta-qayta het yézip, yurtumdiki tuqqanlar, teşkil ve Sandong ölkisining Beijingde turuşluq vakalet ornining hizmet işlişi ve kapalet berişi asasida aran çiqivaldim. ve şularning yardimi bilen hazirqi işimni qilip canbeqivatimen.
     Sillerning Xinjiangliqlar bilen héckimning kari yoq ohşaydu. Biz bilen teng tutulğan Xinjiangliqlarning u yerdin çiqanliqini anglighinim veya körginim yoq. Uygur éğiryaq ayallarmu aşuning içide bala tuğdi. Ularning körivatqan küni hayvandinmu qiyin. Bolupmu oquş yéşiğa yetken kiçik ballarğa ademning içi ağriydu. Biçare ballarning kiygen keyimiliri caldur-culdur, çacliri ösek, hetta pitlar yüzliride méngim yürgen! Bu ballarda néme guna bar deysiz. Bu kompartiye insan qelipidin çiqip ketti. Guomindangni eski deydu. Bular Guomindangdinmu eşip ketti. Asmandin çaqmaq çüşüp bu insapsizlarni parçilivetsidi, ilahim! Işenmisingiz özingiz vaqit çiqirip Changping nahiyisige bérip éniqlap kéling. Ğezepke çidimay partlap kétisiz. Siller Xinjiangliqlar bizdinmu biçare ikensiler. Çünki u qamalğanlar bilen héc yerning kari yoq iken-emesmu!"
      Harvikeşning bu şikayetlirini angliğan A efendi hang-tang bolup qaptu. Ayali buni anglap yiğlap kétiptu. Ular etisi yolğa çqişning bélitini élip qoyğanliqi üçün, Changpingğa bérip ehval igileşke amalsiz qaptu.
      Changping yighiveliş ornida hazirmu nurğun Uygur ana-balilar dozaq içide kün ötküzivatqanliqi şeksizdur.