Şerqiy Türkistan ( Uyguristan ) Milliy Qqurultiyi Bilen Dunya Uygur Yaşliri Qurultiyi Dayimi Komititlirining Kengeytilgen Birleşme Yiğini Ğelibilik Ayağlaşti

     Germaniyening München şehride çaqirilğan Şerqiy Türkistan ( Uyguristan ) Milliy qurultiyi bilen Dunya Uygur yaşliri qurultiyi Dayimi komititlirining kengeytilgen birleşme yiğini 11 ayning 8 – küni keçte başlinip, 11 – ayning 10 – küni keçte muwapiqiyetlik ayağlaşti.

     Buqétimqi yiğinğa, ikki qurultayning Qazaqistan, Qirğizistan, Türkiye, Germaniye, Engiliye, Bilgiye, Gollandiye, Shiwitsiye, Amerika, Kanada qatarliq 10 dölettin kelgen 20 din artuq dayimi komitit ezaliridin sirt yene, Uygur siyasiyon Erkin Alptekinmu baştin – ahir biwaste iştirak qildi.

     Bu qétimqi birleşme yiğinning meqsidi, nöwette çetellerdiki asasliq merkizi teşkilatlar hisaplanğan Şerqiy Türkistan ( Uyguristan ) milliy qurultiyi bilen Dunya Uygur yaşliri qurultiyini birleştürüp, keleryili muwapiq peytte birleşme qurultay çaqiriş we bu arqiliq, çet'elde paaliyet élip bériwatqan barliq Uygur teşkilatlirini, Uygur jamaetlirini we Şerqiy Türkistan milliy herikiti bilen şuğulliniwatqan barliq milliy şehislerni birleşme qurultaydin kéyin şekillinidiğan ali merkizi organning etrapiğa toplaş we Uygurlarning musteqilliq herikitini bir merkezdin teşkili rewişte élip bériştin ibaret.

     Birleşme yiğinning 11 – ayning 8 – küni Germaniye wahti saet 18 de München şehridiki melum bir Méhmanining yiğin zalida ötküzülgen éçiliş murasimiğa, ikki qurultayning daymi komitit ezaliridin sirt yene München şehride yaşawatqan Uygur jama’iti, şundaqla Uygurlarğa hésdaşliq qiliwatqan German Dostlarmu teklip qilindi.

     Éçiliş murasimida, aldi bilen Milliy qurultayning reyisi Emwerjan bilen yaşlar qurultiyining reyisi Dolqun Eysalar söz qilip, buqétimqi birleşme yiğinning meqsidi we ğayisi heqqide etirapliq izahat bérip ötti, ular, < 11 – sintebir > weqesidin kéyin Şerqiy Türkistan milliy herikitining werten içi we sirtida duç kelgen jiddi weziyitini nezerde tutup, millitimizning tüp menpe'etini çiqiş nuhtisi qilğan halda, barliq içki ihtilap we talaş – tartişlarni bir çetke qayrip qoyup, barliq milliy küçlerni bağriğa basqan mukemmel we küçlük bir milliy birlikni berpa qiliş meqsidide ikki qurultayni birleştürüş pikrige kelgenlikini alahide eskertip ötüşti.

     Arqidinla, milliy rehbirimiz Erkin Alptekin we dunyaning herqaysi jayliridin kelgen dayimi komitit ezaliri we Germaniyediki Uygur jamaitining wekilliri arqa – arqidin sözge çiqip, ikki qurultayning birlişiş heqqide alğan bu tarihiy qararini qollap – quwetleydiğanliqlirini bildürüşti.

     Ikki qurultay da'imi komitit ezalirining 11 – ayning 9 – 10 – künliri dawam qilğan birleşme yiğini ammiğa yepiq mehpiy halda élip bérildi, Erkin Alptekin ependimu bu mehpi yiğinğa toluq iştirak qildi.

     Bu qétimqi birleşme yiğinning şenbe künidiki muzakiriside, 2003 – yili çaqirilidiğan birleşme qurultaydin kéyin şekillinidiğan ali organning nami, qurulmisi,birleşme qurultayning waqti, orni, iqtisat mesilisi, birleşme qurultayğa çaqirilidiğan wekillerning sani we teqsimati ... qatarliq mesililer heqqide konkiritni qararlar elindi, bu qararlarning bir qismi, yeni, organning nami we teşkili qurulmisi ... qatarliqlar peqetla lahiye tüsini alğan bolup, bu lahiyeler, keler yili çaqirilidiğan birleşme qurultay wekillirining muzakire qilip maqullişiğa sunulidu.

     Kéler yili çaqirilidiğan birleşme qurultaydin kéyin şekillinidiğan ali organning nami waqtinçe, < Şerqiy Türkistan Uygur qurultiyi > dep bekitildi we bu organ herqaysi ellerdiki Uygur teşkilatlirining yetekçilikide şu ellerdiki Uygurlar içidin saylap çiqiş arqiliq turğuzilidu.

     Bu birleşme qurultayğa, 20 ge yéqin dölettin 60 tin artuq resmiy wekil saylap çiqilidu, şundaqla wekillerning demokratik usulda saylap çiqilişiğa kapaletlik qilinidu.

     Yiğinda yene, kéler yili çaqirilidiğan birleşme qurultayning 9 kişidin terkip tapqan teyyarliq komititi saylap çiqildi, teyyarliq komititining reyislikige Erkin Alptekin, muawin reyislikige milliy qurultay reyisi Enwerjan bilen yaşlar qurultiyi reyisi Dolqun Eysalar saylap çiqildi. Bu teyyarliq komititi, keler yili çaqirilidiğan birleşme qurultayning barliq teyyarliq işliriğa toluq mes'ul bolidu we jawapkarliqini öz üstige alidu.

     Buqétimqi yiğinda elinğan yuqarqi qararlarğa, yiğinğa qatnaşqan ikki qurultayning 22 neper dayimi komitit ezasi we Erkin Alptekin ependiler bir – birlep imza atti we resmiy küçke ige boldi, teyyarliq komititi şu kündin étibaren teyyarliq hizmetlirini başlidi we özara konkiritni iş teqsimati élip bérildi.

     11 – ayning 10 – küni, yeni yiğinning ahirqi küni, ikki qurultayning dayimi komitit ezaliri < 11 – sintebir > weqesidin kéyin Şerqiy Türkistan milliy herikiti duç kelgen jiddi mesililer, Xitay hakimiyitining Şerqiy Türkistan rayonida élip bériwatqan türlük siyasi heriketliri, Tibet milliy herikitining kommunist Xitay hökümiti bilen resmiy söhbet élip bérilwatqanliq mesilisi we Uygur teşkilatlirining kommunist Xitay we demokratik Xitay bilen bolidiğan munasiwetlirining aldinqi şerti ... qatarliq nazuk mesililer heqqide etirapliq muzakire élip bérildi we bu heqte qismen pirinsiplar turğuzup çiqildi.

     Tibet milliy herikitining kommunist Xitay hökümiti bilen resmiy söhbet élip bérilwatqanliq mesilisige kelsek, ikki qurultay dayimi komitit ezaliri birdek halda, Tibet xelqining siyasi jehettin alğan bu qarariğa hörmet qilidiğanliqini, emma, Tibetliklerning yüksek aptonomiyeni telep qilişining we Xitay bilen muzakire élip bériwaqtqanliqining, Tibet xelqi bilen Uygur xelqi otturisidiki dostluq we hemkarliqqa tesir körsetmeydiğanliqini, Uygur teşkilatlirining bolsa yenila milliy musteqilliq ğayisini tüp meqset qilğan halda milliy herikitini dawamlaşturidiğzanliqini bildürüşti.

     Uygur teşkilatlirining kommunist Xitay we demokratik Xitay bilen bolidiğan munasiwetlirining aldinqi şerti mesilisige kelsek, ikki qurultay dayimi komitit ezaliri, demokratik Xitaylar bilen bolidiğan munasiwetlerde, yenila 92 – yili istanbulda çaqirilğan tunji nöwetlik milliy qurultayda bu heqte elinğan qararğa emel qilidiğanliqlirini bildürüşti.

     Köpçilikke melum bolsa kerek, 92 - yili çaqirilğan tunji nöwetlik milliy qurultayning qararining 8 – maddisida, < Şerqiy Türkistan xelqining öz teqdirini özi belgileş hoqoqiğa hörmet qilidiğan we uni himaye qilidiğan, Xitay kommunist tüzümige qarşi heriket élip bériwatqan Xitay demokratik herikiti bilen hemkarlişidu > dep körsütülgen bolup, bu maddining asasi mezmoni, hazirqi < Şerqiy Türkistan ( Uyguristam ) milliy qurultiyi > bilen < dunya Uygur yaşliri qurultiyi > ning nizamnamisiğimu kirgüzülgen. Şunga Uygur teşkilatlirining bu jehettiki pozitsiyesi eniq we şu pirinsip boyiçe yillardin buyan çetellerdiki Xitay demokratik küçliri bilen muwapiq derijide diyalog qurup kéliwatidu.

     Emdi, Xitay kommunistik hakimiyiti bilen bolidiğan alaqe mesilisige kelsek, 1949 – yilidin hazirğa qeder çetellerdiki héçbir Uygur teşkilati kommunist Xitay hökümiti bilen héçqandaq diyalog qurup baqmiğan idi, buning asasliq seweplirining biri, Uygur teşkilatliri Xitay hökümitige Uygurlarning wetinining namini < Xinjiang > dep emes, > belki < Şerqiy Türkistan > dep telebbuz qilişni aldinqi şert qilip qoyup kelgen idi, bu pirinsip hazirmu hem dawam qilip kelmekte.

     Bu qétimqi yiğinda, ikki qurultayning dayimi komitit ezaliri bu mesilini we < qazaqistan Uygur mediniyet merkizi > ning reyisi Perhat hesenopning yéqinda Şerqiy Türkistanğa bérip Xitay rehberliri bilen resmiy körüşüş élip barğanliq weqesini etirapliq muzakire qildi we ular, < 11 – sintebir weqesidin kéyin, kommunist hity hökümitining Uygurlarning çetellerde élip bériwatqan milliy herikitini bölüş we parçilaş üçün jiddi heriketke kirişkenlikini, ikkila qurultay bilen héçbir teşkili munasiwiti bolmiğan perhat hesenop wqesining hergizmu tasadipiliq emeslikini ipade qilişti, yiğinda, ottura asiya elliridin kelgen Uygur teşkilatlirining mesulliri, perhat hesenop weqesining arqa körünüşi heqqide wekillerge tepsili melumat berdi.

     Ikki qurultay dayimi komitit ezaliri, kommunist Xitay hökümiti bilen bolidiğan munasiwetlerde alahide huşyar boluş we Uygur xelqining tüp menpeetini çiqiş qiliş, eger muzakire üçün zürüriyet tuğulsa we şert – şarayit pişip yétilse, yekke halda emes, belki bir merkezdin élip bériş, Şerqiy Türkistan xelqining milliy menpeetige munasiwetlik bu zor mesilining pirinsiplirini mumkin qeder keler yili çaqirilidiğan birleşme qurultayning wekillirining birdek békitişidin ötküzüş heqqide deslepki pikirge keldi.

     Wekiller yene, nime boluşidin qet’i nezer, Şerqiy Türkistanning musteqilliq mesilisidin esla waz keçmeydiğanliqlirini, buning, pütün Uygur xelqining ortaq ğayisi we meqsidi ikenlikini, héçbir teşkilat yaki şehisning, Uygur xelqining bu iradisini we ğayisini özgertiş salahiyitige ige emeslikini alahide tekitleşti.

     Yekşenbe küni keçte, ikki qurultay dayimi komitit birleşme yiğini ahirlaşqandin kéyin, keler yili çaqirilidiğan birleşme qurultayning teyyarliq komititi Erkin Alptekinning riyasetçilikide ayrim yiğin çaqirip, birleşme qurultayning teyyarliq hizmetliri heqqide tepsili muzakire élip bardi we hazirdin başlapla çetellerdiki barliq Uygurlarni keler yili çaqirilidiğan birleşme qurultayning muwapiqiyetlik ötküzülişi üçün omomiy yüzlük seperwerlikke keltürüşni qarar qildi.