|
Öz muhbirimiz hewiri : Bir qanche aydin buyan Hoten rayonida kommunist Hitay hakimiyitige qarshi herhil shekildiki milliy musteqilliq herketlirining izchil halda shiddet bilen küchiyishi, Sherqiy Türkistandiki Hitay hakimyitinig yuqiri derijilik rehberlik qatlimidikilerni qattiq sarasmige salghan. Gerche Hitay hökümiti yéqinqi mezgillerdin buyan Hoten rayonida qattiq basturush tedbirlirini qollunup, bu rayonning jiddi siyasi weziyitini peseytishke trishqan bolsimu, emma Hitay dairlirining bir qatar basturush tedbirliri hechqandaq ünüm bermigen, eksiyetchi milliy herketlerning dairisi peydin pey kehiyishqa bashlighan. "Sherqiy Türkistan Informatsion Merkizi" terpidin qolgha chüshürülgen Hitayche "Hoten" gezitining 99- yili 12- ayning 23- künidiki sanida elan qlinghan bir hewerning mezmunigha asaslanghanda, atalmish "Aptonom Rayonluq Partikom "ning sekritari Wang Lequan, nöwette Hotende Hitay hakimyitige qarshi milliy herketlerni basturushqa biwaste qomandanliq qilish üchün, 12-ayning 16-küni hapila - shapila Hotenge yetip kelgen we 12-aynin 17-künidin 19-künigiche Hoten shehride chaqirilghan ” Muqimliq hizmiti yighini “gha qatniship, yighinda Hotende yüz bérıwatqan milliy musteqilliq herketlirini tez arida basturup tügitish heqqide alahide yolyoruq bergen. Mezkür gezitining hewrige qarighanda, Wang Lequan bu qetimqi yighinda töwendiki ikki nuqtini alahide tekitlep ötken : Birinchidin, nöwette gherip" düshmen küchliri "ning Hitayni gherpleshtürüsh we parchilash üchün Sherqiy Türkistandin yochuq izdewatqanliqini, shunga herderijilik emeldarlarning buningdin yüksek derijide hushyar turushi kéreklikini bayan qilghan. Ikkinjidin, nöwette weten ichi we sirtidiki Hitaygha qarshi milliy musteqilliq küchlirining öz – ara birlishish qedimini tezlitip, Sherqiy Türkistanda kommunist Hitay hakimiyitige qarshi teshkillik planliq we qedem basquchluq halda masliship herket élip bérıliwatqanliqi, shunga jiddi tedbir qollunup,buning aldini élish kérekliki tekitlengen. Mezkür gezitning hewrige qarighanda yene, 12- ayning 19-küni chüshtin keyin Wan Lequan, "Aptonom Rayonluq Partikomi "ning muawin shujisi we "Aptonom Rayonluq Siyasi Qanun Kometeti " ning rehisi Juschentau bilen birge, Hitay qoralliq sahchi qisimlirining Hotende turuschluq 8660-qismini, "Helq azatliq armisi "ning 36224-qismini we Hoten schöbe herbi rayoni qomandanliq schitabini ziyaret qilip, esker we saqchilardin hal sorighan we tez arida ularning turmusch sewyesini yahschilap bérıdighanliqi heqqide wede bergen. Schu küni Wang Lequan yene, Hotendiki milliy herketlerni biwaste basturusch herkitige qatnaschqan qoralliq saqchi 8660-qisminig 8-tarmaq etritini ziyaret qilip, Hotendiki Schireli baschchiliqidiki milliy partizanlar etriti bilen urusch qilisch jeryanida eghir yarlinip hizmet körsetken eskerlerni yoqlighan we ular bilen hatire üchün süretke chüschüp, bille tamaq yep, olasch-cholasch "Inqilawi nahscha" larni eytip, bu yaridar eskerlerge yel bérıschke tirischqan. Wang Lequan Hotende herbi qisimlarni ziyaret qilisch jeryanida eskerlerge söz qilip mundaq digen: "chegra ichi we sirtidiki düschmen küchler öz-ara til biriktürüschni kücheytip, Hoten rayonini nuhtiliq bazisigha aylandurwélischqa tirischmaqta, milliy bölgünchi unsurlar we zorawan unsurlarning buzghunchiliq herketliri intayn ewij élip ketti, düschmenge qarschi keskin küresch emiliyiti schuni ispatlidiki, Hotende milliy bölgünchilikke qarschi köresch uzun muddetlik, murekkep we japaliq küreschtin ibaret. Gerche biz milliy bölgünchilikke qarschi mehsus küreschte zor netijilerni qolgha keltürgen bolsaqmu, emma bu hil küresch tehi ayaqlaschqini yoq". Wang Lequan eskerlerge qilghan sözide yene, "Hotende turuschluq qisimlar her zaman huschyarliqni östürüp, wetinimizning gherbi schimal chong derwazisini mustehkem qoghdeschi lazim" dep bayan qilghan. Hörmetlik wetendaschlar, biz "Hoten geziti"de elan qilinghan yuqarqi hewerdin mundaq ziddiyetlik nuqtini köriwalalaymiz : Gerche Wan Lequan 12-ayning 17-künidin 19-künigiche Hotende chaqirilghan "muqimliq hzmiti yighinida qilghan sözide, Hitay hakimiyitige qarschi milliy herketlerni basturuschta zor ghelbilern"ni qolgha keltürgenlikini bayan qilip, Hotendiki hökümet dairliridin Hitay hakimyitige qarschi milliy herketlerning qalduq qismini tez arida yoqutuschni telep qilghan bolsimu, emma 19-küni eskerlerge qilghan sözide del buning sksiche, bu rayondiki milliy herketlerge qarschi küreschning uzun muddet dawam qilidighan japaliq, murekkep bir küresch ikenlikini etrap qilischqa mejbur bolghan. Buningdin biz, nöwette Hoten rayonida kommunist Hitay hakimiyitige qarschi élip bérıliwatqan milliy herketlerning huddi Hitay metbuatlirida teschwiq qilinghinidek bir qanchila kischining élip bérıwatqan herkiti bolmastin, belki chongqur yiltiz tartqan keng kölemlik bir héliq herkiti ikenlikini, schundaqla bu hil herketlerning Hitay hökümiti yürgüzgen bir-ikki qetimliq qirghinchiliq we tutqun qilisch bilenla yoqap ketmeydighanliqini eniq köriwalalaymiz |