Hörmetlik wetendashlar, "Sherqiy Türkistan Informatsion Merkizi"ning Engiliyede daimi turushluq wekili Eniwer Tohti Boghda bu yil 9 – ayning 19 – küni Engiliyediki "Engiliye demokratik partiyisi" teripidin London shehride ötküzülgen shahidlarni tingshash yighinida uygurlargha wakaliten mehsus söz qilghan idi, töwende Enwer Tohti Boghdaning bu yighinida hitay tilida qilghan qisqa nutqining toluq tekstini eyne diqqitinglargha sunmaqchimiz: Hanimlar, Ependiler, Yahshimu Siler! Mening ismim Eniwer Tohti Boghda, men Sherqiy Türkistandin kelgen ösme kesellikliri dohturi, Sherqiy Türkistanda 12 yil hizmet qildim; 1949 – yili kommunist hitaylar Sherqiy Türkistangha kelgendin keyin, dölitimizning namini mejburi özgertti, bizning dini iqtisadimizni özgürtüshke, hitaylarning mediniyitini qobul qilishqa zorlidi, eger biz hitayche bilmisek, Sherqiy Türkistanda hizmet tapalmaymiz. Ular bizning öz tilimiz we medeniyitimiz bilen keyinki ewlatlirimizni terbiylesh hoquqimizdin mehrum qaldurdi, nawada biz mesjidke kirip namaz oqusaq, derhal hizmitimizdin ayrilip qalimiz! Hitaylar bizning Wetinimizde 46 qetim atom siniqi elip barghini üchün, yerlik puhralar arisida eghir derijidiki ösme keselliklirining yüz berish nisbiti normal sewiyedin 35 pirsent eship ketti, Wetinimizde atom radiaktip nurining tesiri tüpeylidin meyidin tughulghan bowaqlarning sani intayin köp bolmaqta! Kommunist Hitay hökümiti helqimizge pilanliq tughut siyasitini mejburi tingip, hitay köchmenliri üchun azade muhit yaritishqa tirishmaqta. Ular yene irqiy ayrimichiliq siyasitini yolgha qoyup, özlirining hitay puhralirigha qarita etibar berish siyasitini yürgüzüp keldi. Hitay hökümiti bizning tupriqimizda qattiq besip siyasitini yolgha qoyup keldi, gerche biz tebiyi bayliqliri intayin mol bolghan rayonda yashawatqan bolmaqmu, emma maddi turmushimiz qilche yahshilandi. Hitay hakimiyiti ichkiri ölkiliridiki eghir jinayi ishlar jinaetchilirini Wetinimizge teqsim qilip, bizning ijtimayi muhitimizni qattiq bulghidi. Ular helqimizning sözlesh we pikir qilish erkinlikini qattiqcheklep, ohshimighan siyasiy qarashlirini otturigha qoyghanlarni derhal ölüm jazasigha höküm qildi, shu seweptin mana biz chet’ellerge qechip chiqishqa mejbur bolduq, ular bizni öz haminlar, ependiler: Men Wetende bir tashqi kesselikler dohturi bolush süpitim bilen, nahayiti rahet we azade bir turmush muhitige ige idim, emma men hitay kommunistlirining yuqurqi jinayi qilmishlirini roshen halda körüp yetkinim üchün, peqet chidap turalmay, erkinlik we hörlük izdep bu yerge qechip kelishke mejbur boldum. Men Sherqiy Türkistanda yüz beriwatqan bu waqalening dunya jamaetchilikining diqqet – etiwarini qozghishini we dunya jamaetchilikining Sherqiy Türkistandiki insan heqliri mesilisige köngül bölüshini ümüt qilimen! Köpchilikke rehmet!
1999 – yili 9 – ayning 19 – küni (London - Engiliye) |