Öz hewirimiz: Buyil 10 – ayning 1 – küni Germaniyening yéngi paytehti Berlindiki dunyagha meshhur Alesender meydanida, kommunist Hitay armeyesining Sherqiy Türkistanni ishghal qilghanliqining 50 – yilliqigha we Hitay dairlirining nöwette Hoten rayonida yürgüzüwatqan qirghinçiliq siyasitige naraziliq bildürüsh namayishi ötküzüldi.
"German – Uygur Dostluq Jemiyiti"ning uyushturushi we teshkillishi bilen ötküzülgen bu qétimqi naraziliq namayishigha, mezkur jemiyetning muawin reisi we "Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi"ning perezidenti Abduljélil Qaraqashning yetekçilikide Berlin Shehridin 600 kilométirdin artuq yiraqliqtiki Münçen shehridin mehsus bir Aptuwuz bilen keçe yol yürüp kelgen bir gurup Uygur jamaéti bilen, "German – Uygur Dostluq Jemiyiti"ning merkizi jaylashqan Posdamt shehridin kelgen German millitidin bolghan bir qisim jemiyet ezaliri qatnashti. Namayish jeryanida, "German – Uygur Dostluq Jemiyiti"ning Uygur we German ezaliri Sherqiy Türkistanning ay – yultuzluq kök bayraqni jewlan qildurup, "50 Yilliq zulumgha hatime!", "Hitayning Hotendiki qirghinçiliqi derhal tohtutulsun!" degen mezmunlarda Germançe hetler yezilghan lozungkilarni egiz kötürüp, Aleksender meydanidiki yerlik ammini özlirige alahide jélib qildi. Namayishçilar etrapidiki ammigha kommunist Hitay hakimiyitining Sherqiy Türkistandiki wehshi qirghinçiliqini pash qilinghan teshwiqat waraqlirini tarqitip berdi. Bolupmu namayish jeriyanida "Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi" teripidin hazirlinip orunlashturulghan Sherqiy Türkistanning weziyiti heqqidiki rengliq ressim körgezmisi, namayishni közitiwatqan yerlik héliqning alahide diqqet étibarini qozghidi. Bu kiçik körgezmige 20 parçidin artuq alahide çongaytilghan renglik foto ressim qoyulghan bolup, bu ressimlerde Hitay hakimiyitining Sherqiy Türkistanda ijra qiliwatqan pilanlik tughut siyasiti jeryanida qollanghan insan qilipida çiqqan wehshi sulliri, türmilerdiki qiyin – qistaqlar, Barin weqesi, Hoten weqesi we Ghulja weqesi... Qatarliq wekil harakterlik weqelerning qanliq basturulghanliqigha ait mezmunla toluq eksettürülgen we namayan qilinghan. Namayishning béshida "German – Uygur Dostluq Jemiyiti" we "Yawrupa Musulman Adwokatlar Jemiyiti"ning reisi Ababekir Riger efendi namayishçilargha wakaliten söz qilip, kommunist Hitay hakimiyitining 50 – yildin buyan Sherqiy Türkistan helqige séliwatqan wehshi zulumini qattiq eyiplidi. Riger ependi mundaq dedi: "Nöwettiki kommunist Hitay hakimiyiti – ötmüshte Hitaydiki 35 milyon insanning ölümige sewepçi bolghan çong mustebit Mao Zhedungning mirasçiliridin ibaret. Bu hakimiyet hazirmu hem Mao Zhedungning izigha warisliq qilip, Sherqiy Türkistan helqige qarita rehimsizlerçe qirghinçiliq siyasitini yürgüzüp kelmek. Peqet 1995 – yilidin buyanla Sherqiy Türkistanda ilgiri – keyin bolup 500 mindek Sherqiy Türkistanliq Uygur musulmanlar Hitay dairliri teripidin qolgha élindi. 5 mingdin artuq kishi türmilerde insan qélipidin çiqqan wehshi qiyin – qistaqlar destidin ölüp ketti, 7 mingdin artuq kishi 15 yilliqtin yuquri qamaq jazasigha höküm qilindi. Keyinki bir – ikki yil içide Sherqiy Türkistanda 300 ge yeqin bigunah kishi siyasi seweptin ölüm jazasigha höküm qilinip, Hitay dairliri teripidin étip öltürüldi. Tehimu eçilishliq bolghini shuki, nöwette Sherqiy Türkistanda Hitay hökümitining yerlik héliqlerge qarita yürgüzüwatqan pilanliq tughut siyasiti tupeylidin her küni tughulush aldida turghan ming neper nariside bala anisining qursighidin mejburi opiratsiye qilinip élinip wehshilerçe öltürülmekte.... Bolupmu bu yil 8 – aydin étibaren komministik Hitay hökümiti Sherqiy Türkistanning Hoten rayonda yéngi bir qirghinçiliq herkitini bashlighan idi, bu herket hazirghiçe dawam qilip kelmekte. 8 – ayning 9 – küni Hitay hökümiti Hotenning Lop nahiyiside tençliq shekli bilen ötküzgen namayishigha qatnashqan mingdin artuq Uygurni kollektip halda tutqun qilip türmige tashlidi we ularni türmilerde insan çidighusiz derijide qeyin – qistaqlargha duçar qildi. Shuningdin buyan hitay dairliri Hoten shehri, Qaraqash nahiyisi qatarliq jaylarda bigunah kishilerni öltürüsh we tutqun qilish, insanlarning eng asasliq heqlirning biri bolghan étiqat erkinlikini tamamen çeklep yoqutush herkitini élip barmaqta, bügünge qeder Hitay dairliri bu jaylarda bir qança ming yerlik héliqni tutqun qilip türmige tashlidi, Küresh qatarliq 10 din artuq Uyghur yashni étip öltürdi. Yeqinda Hitay hökümiti yene Hoten rayonida yerlik héliqlerning öyliridiki dini eser we buyumlarni yighiwélish heqqide uhturush tarqati... Qisqisi, nöwette Sherqiy Türkistanda yerlik héliqlerning insani heq – hoquqliri tarihta heç körülüp baqmighan derijide eghir depsanda qélinmaqta". Riger ependi sözining ahirida gherip ellirige hitaben mundaq dedi: "Hazirgha qeder pütün gherib döletliri Hitay bilen bolghan türlüp munasiwetliride iqtisadiy menpeitini aldinqi arungha qoyup, Hitay mustemlikisi astidiki Sherqiy Türkistan helqining insan heqlirining depsende qilinishigha köz yumup kelmekte. Shunga biz gherib elliridin, jumlidin Germaniye hökümitidin buningdin keyin Hitay hökümiti bilen bolghan munasiwetlerde insan heqliri mesilisini aldinqi qatargha çiqirishini telep qilimiz we Germaniye tashqiy ishlar ministirlikining bu mesilige alahide ehmiyet bérishini ümit qilimiz". Bu qétimqi naraziliq namayishi Germaniye wahti çüshtin keyin saat 3 din 5 ke qeder dawam qildi. Namayishtin burun Uygurlar Berlindiki bir mesjidte jüme namizi oqidi we namazdin keyin jamaetke Sherqiy Türkistanning nöwettiki siyasiy weziyiti heqqidiki teshwiqat waraqlirini tarqatti.
|
