Sherqiy Türkistan Milliy Azatliq Merkizi, 1999 - yili 6 - ayning 5 - küni, Washington Sherqiy Türkistan Milliy Azatliq Merkizi perzidenti Enwer Yusuf tönögün, 99 - yili 6- ayning 4 - kuni, Washingtondiki Kongires yeni Parliament Ezalirining Demokratik Sarayida, Amerika Perzidenti Bill Klinton bilen körüshti. Perzident Klintonning ishtiraklighida, Sherqiy Türkistan dawasigha yéqindin hisdashliq qilip kiliwatqan birqançe Amerika Parliament Ezalirining alahide tekliwi bilen mezkur sarayda ötküzülgen bir resmi murasimge qatnashqan merkez mes'uli Enwer Perzident Klinton bilen körüshüp uninggha Sherqiy Türkistanning Hurriyet we Istiqlal dawasini qisqiçe anglatti. Bu körüshish Enwer Yusuf ning Persident Klinton bilen bolghan deslepki, yüzmu-yüz körüshishi bolup, buningda u Klintongha Bügünki künlerde Hitayning gherbishimalidiki, "Xinjiang Uygur Aptunom Rayuni" dep atilip kéliwatqan bu tupraqning heqiqi ismining Xinjiang emes "Sherqiy Türkistan" ikenligini; we esirlerçe hur qalghan bu zéminni yéqinqi zamanlarda Hitaylarning mejburi ishghal qilghanghanlighini; we bu tupraqning heqiqi sahiplirining Hitaylargha körinishi, hujut qurulishi, mediniyet we orf-adetliri, til-yéziq, sen'et, muzika, we dini itiqat jehetlerdin héçqandaq bir ohshashlighi bolmighan, Uyghurlarni asas qilghan Turk milliytidin ibaret ikenligini; hemde bu milletning hurriyet we istiqlalgha niqeder intizar ikenligini namayen qildi. Perzident Klinton Enwerning 25 miliyundin artuq Sherqiy Türkistanliqler namidin anglatqan bu büyük dawayini büyük heyranliq içide diqqet bilen anglidi. Uningdin kéyin, waqit itibari bilen sozini tohtitishqa mejbur bolghan Enwer, Klintongha "Mistir Perzident, derdim tola, hikayem uzun, lékin janaplirining wahti qis. Bu seweptin, men özlirige alahide yézip kelgen bu uçuq "Dawa Mektubum" ni qimmetlik waqitlirini çiqirip oqup çiqishlirini; we buning bilen birge janaplirining dawayimizning niqeder büyük we jiddi bir dawa ikenligini téhimu obdanraq anglashliri üçün Hitaylerning yurtimizda yürgüzmekte bolghan qirghinçiliq herketlirini namayen qilghan bu widiyo kaasitini; shundaqla bu qirghinçiliqlarning rastlighini dunyagha namayen qilmaq üçün Amnisty Internationalning bu 92 betlik rapurini körüpçiqishlirini soraymen. Shunig bilen birge, hökümetlirining dunyadiki azap içide qalghan Kosowo helqige sahip çiqqinidek, biz izilgen, yitim milletning hem harliqtin qurtulishimizgha jiddi yardem qilishlirini ötünüp soraymen" dep Merkez namidin yézilghan üç betlik bir mektupni teqdim qildi. Perzident Klinton Enwer terifidin sunulghan bu dokumentlerni bir-birlep qoligha élip bolghandin kéyin u Enwerge "Men bularni çuqum korup çiqimen" dep dokumentlerni élip qaldi. Sohbet ahirisida Enwer Yusuf, Perzident Klinton bilen birge suretke tartildi. Enwer Yusuf ning Perzident Klintongha sunghan mezkur erz hétide Sherqiy Türkistanning tarihi we omumi weziyiti qisqiçe izharqilinghan. Uningdin bashqa yene bu mektupta, Hitay Kommnist hökmuranlighining Sherqiy Türkistan Musulmanliri üstide yürgizmekte bolghan, helqning dini erkinligini çeklesh we uni depsende qilishi; u helqning til, yéziq, sen'et we medini muraslirige eghir buzghunçiliq qilishi; we helqning dini itiqadigha we arzulirige hilapliq qilghan halda yerlik Musulman Uyghurlar üstide mejburi tughut çeklesh siyasitini yürgüziwatqanlighini; we buninggha qoshup her yili Sherqiy Türkistangha yüzminglerçe Hitay helqlirini yerleshtürüsh arqiliq Sherqiy Türkistanning asasliq igilliri bolghan Uyghurlarni asmulatsiye qilish yoli bilen yoqutushqa uruniwatqanlighini; Sherqiy Türkistanning tebi bayliqlirini bulang-taraj qilip yerlik helqni iqtisadi jehettin hanu-weyran qiliwatqanlighini; we Sherqiy Türkistanni atum sinaqqilish merkizi qilip qollunup yurtning muhitini weyran qilghanlighini; shundaqla yuqarqidek zulumlargha we haqaretlerge taqet qilip turalmastin özlirining insani hoquqlirini qoghdimaq üçün Hitay hökümitige qarshi ténçliq bilen namayish qilip narazilighini büldürgen yüzminglerçe biguna helqlerni weshilerçe herhil usullar bilen öltürgenligi, turmigha tashlighanlighi, we qebi yollar bilen qiynighanlighidin ibaret insaniyetsizlikliri izhar qilinghan.Yuqurda izhar qilinghan mektup bilen birge Perzident Klintongha sunulghan widiyo teyip Sherqiy Türkistanda 95 we 97 - yilliri Hotan we Ghulja rayonlirida Hitay hökümitige qarshi élip bérilghan ténçliq namayishlarning Hitay eskerliri terifidin qanliq basturulghanlighi janliq körsütülgen körünüshlerni asas qilghan halda Engiliye muhpirliri terifidin ishlengen hewer programliri we yene Engiliyelik muhbirlar terifidin ishlengen Hitaylarning Sherqiy Türkistanda atum sinighi élip bérish arqiliq Sherqiy Türkistanni niqeder éghir derjide weyran qilghanlighi heqqidiki hewerler programlirini öz içige alidu. Yuqurda izhar qilinghan 92 betlik dokulati, dunyadiki eng çong we eng tesirlik insan heqliri teshkilati bolup tonulghan Amnisty international yeni helqaraliq siyasi mehbuslarni keçurim qilish teshkilatining yéqinda Hitay hökümitining Sherqiy Türkistan helqining insan hoquqlirige niqeder éghir derjide hilapliq qiliwatqanlighi heqqidiki süretlik bayannamidur. |