Beijing Ayrudurumida Hecge Mangğan Töt Uygur Tonglap Öldi

1999 - yili 24 - Fevral öz muhbirimiz Abdullah Pamir heviri



Bu yil Hitay hökümiti her hil yolsiz bahanilar arqiliq Şerqi Türkistan helqining hecge çiqişini qattiq çekligen idi. şundaqtimu yene 1200 ge yéqin Uygur Hec qiliş meqsidide, çet'eldiki tuqqanlirini yoqlaş ve çetelni ziyaret qiliş qatarliq her hil seveplerni körsitip,ming bir muşeqqette sayahet idariliridin qanuni yollar arqiliq çetelge çiqiş sayahet pasportlirini alğan idi. Epsusuki ular tehi seperge çiqmay turup, ularning zor köpçiligining pasportliri Hitay saqçi dairliri teripidin zorluq bilen musadire qilindi. Hitayning bu yolsizliqi tüpeylidin köpligen kişiler iqtisadi cehettin ve rohi cehettin qattiq zerbige uçridi. şundaqtimu yene bu yil Ramizan éyi kiriştin 20 kün burun, ular içidin cemi 400 neper Şerqiy Türkistanliq intayin qiyin ceryanlarni béşidin ötküzüp, Beijingğa bérip Seudi Erebistan Konsulhanisidin Ömürheci qiliş üçün Visa alğandin kéyin Hecge mengişqa teyyarlanğan idi. Emma ular ayrupilanğa çiqişqa teyyarlinivatqanda, ayrodorumdiki saqçi dairliri héçbir sevep körsetmestin ularning çégridin ötüşini qopalliq bilen ret qilip, ularni ayrudurum zalidin sirtqa qoğlap çiqardi. Hitay hökimitining bu qanunsiz qilmişiğa naraziliq bildürgen 122 neper Uygur derhal qolğa élinip türmige taşlandi. Bu seperdaşlarning zor köpçiligi yaşanğan kişiler idi. Qalğan Uygurlar Beijing şehridiki mehmanhanilarğa yerlişiş üçün barğanda ularning hemmisi "Şinciangliqlarni qobul qilmaymiz" dep ularni heydep çiqardi. çünki bundin birqançe yil burun Beijing şeherlik saqçi idarisi herqaysi Mehmanhanilarğa Uygurlarni qeti qobul qilmasliq heqqide buyruq çüşürgen idi. Intayin qiyin ehvalda qalğan bu Uygurlarning beziliri yerlik Hitaylarning öyliride yetişqa mecbur bolsa, zadila yatidişan yer tapalmiğan 28 yaşanğan Uygur, Beijing ayrodoromi sirtidiki dalida üstilirige yalang ediyallarni yepinip, zimistan qişni ötküzüşke mecbur boldi . Neticide bularning içidiki üç er ve bir ayal tonglap ölgdi. Bu veqedin keyin Hitay hökimiti bu heverning sirtqa yeyilip kétişining aldini éliş üçün, derhal başqa seperdaşlarnimu tutqun qilip, ularni Beijing şehridiki çungvumen Türmisige solidi.

Bu dehşetlik pacie Şerqi Türkistanğa tuyulğandin keyin, Pütün Şerqi Türkistan helqi çeksiz qayğuğa çömdi ve ularning faşist Hitay hakimyitige bolğan ğezep- nepriti hessilep aşti.

Tonglap ölgenlerning isim . familisi tövendikilerdin ibaret:

1. Iminahun Torğay, 72 yaş. Qaşiliq Nahiyisi canggaleski kentidin.

2. Tursunahun Yipçi, 64 yaş. Artuş Nahiyisi Suntağ kenti vaq-vaq mehellisidin.

3. Abdurehimahun Mezin, 68 yaş. Keriye Nahiye Qaraqir kentidin.

4. Qemernisahan (Abdurehimahunning ayali ), 65 yaş.