Bu yil Hitay hökümiti her hil yolsiz bahanilar arqiliq Şerqi Türkistan helqining hecge
çiqişini qattiq çekligen idi. şundaqtimu yene 1200 ge yéqin Uygur Hec qiliş
meqsidide, çet'eldiki tuqqanlirini yoqlaş ve çetelni ziyaret qiliş qatarliq her hil
seveplerni körsitip,ming bir muşeqqette sayahet idariliridin qanuni yollar arqiliq
çetelge çiqiş sayahet pasportlirini alğan idi. Epsusuki ular tehi seperge çiqmay
turup, ularning zor köpçiligining pasportliri Hitay saqçi dairliri teripidin zorluq
bilen musadire qilindi. Hitayning bu yolsizliqi tüpeylidin köpligen kişiler iqtisadi
cehettin ve rohi cehettin qattiq zerbige uçridi. şundaqtimu yene bu yil Ramizan éyi
kiriştin 20 kün burun, ular içidin cemi 400 neper Şerqiy Türkistanliq intayin qiyin
ceryanlarni béşidin ötküzüp, Beijingğa bérip Seudi Erebistan Konsulhanisidin
Ömürheci qiliş üçün Visa alğandin kéyin Hecge mengişqa teyyarlanğan idi. Emma
ular ayrupilanğa çiqişqa teyyarlinivatqanda, ayrodorumdiki saqçi dairliri héçbir
sevep körsetmestin ularning çégridin ötüşini qopalliq bilen ret qilip, ularni
ayrudurum zalidin sirtqa qoğlap çiqardi. Hitay hökimitining bu qanunsiz qilmişiğa
naraziliq bildürgen 122 neper Uygur derhal qolğa élinip türmige taşlandi. Bu
seperdaşlarning zor köpçiligi yaşanğan kişiler idi. Qalğan Uygurlar Beijing
şehridiki mehmanhanilarğa yerlişiş üçün barğanda ularning hemmisi
"Şinciangliqlarni qobul qilmaymiz" dep ularni heydep çiqardi. çünki bundin
birqançe yil burun Beijing şeherlik saqçi idarisi herqaysi Mehmanhanilarğa Uygurlarni
qeti qobul qilmasliq heqqide buyruq çüşürgen idi. Intayin qiyin ehvalda qalğan bu
Uygurlarning beziliri yerlik Hitaylarning öyliride yetişqa mecbur bolsa, zadila
yatidişan yer tapalmiğan 28 yaşanğan Uygur, Beijing ayrodoromi sirtidiki dalida
üstilirige yalang ediyallarni yepinip, zimistan qişni ötküzüşke mecbur boldi . Neticide
bularning içidiki üç er ve bir ayal tonglap ölgdi. Bu veqedin keyin Hitay hökimiti bu
heverning sirtqa yeyilip kétişining aldini éliş üçün, derhal başqa
seperdaşlarnimu tutqun qilip, ularni Beijing şehridiki çungvumen Türmisige solidi.
Bu dehşetlik pacie Şerqi Türkistanğa
tuyulğandin keyin, Pütün Şerqi Türkistan helqi çeksiz qayğuğa çömdi ve ularning
faşist Hitay hakimyitige bolğan ğezep- nepriti hessilep aşti.
Tonglap ölgenlerning isim . familisi
tövendikilerdin ibaret:
1. Iminahun Torğay, 72 yaş. Qaşiliq
Nahiyisi canggaleski kentidin.
2. Tursunahun Yipçi, 64 yaş. Artuş
Nahiyisi Suntağ kenti vaq-vaq mehellisidin.
3. Abdurehimahun Mezin, 68 yaş. Keriye
Nahiye Qaraqir kentidin.
4. Qemernisahan (Abdurehimahunning ayali
), 65 yaş. |