Hitay dölet reisi Jiang Zemin 24 - Yanvardin baslap Yaponiyega bolğan tunci qétimliq
ziyaritini başlidi.Bu Hitay dölet reisining Yaponiyege qilğan tunji qétimliq
ziyariti bolidu. Jiangning bu qétimqi ziyaritidiki asasi mehset, aldi bilen Yaponiyeni 2
- dunya uruşida Hitayğa qilğan tacavuziğa keçirim sorutup, bu toğruluq bir höccet
élan qilğuzuş, andin Yaponiyening Taiwan bilen bolğan munasivitini téhimu çekleş,
ve Yaponiyedin iqtisadiy, pen-tehnikiy yardem soraştin ibarat. Lekin Jiang Tokyodiki 4
kün içide, bu meqsetlirige toluq yételmidi.
1) Yaponiye 2 - dunya uruşidiki qilmişiğa höccet arqiliq keçirim tileşke
unimidi.Peqet Baş vezir Obuçi égizçe epu soridi.
2) Buningga Jiang qattiq narazi bolup,Yaponiye bilen Hitay otturisidiki hitapnamiğa qol
qoyyuşni ret qildi.
3) Taiwan maesiliside çong özgiriş bolmidi. Esli Hitayning planida, Yaponiyeni Taiwan
mesilisidimu " 3 qollimasliq "ni digüzmekçi idi, Yaponiye buni ret qildi.
Peqet "Yaponiye Hitayning bir ikenlikini étirap qilidu" digen burunqi sözini
tekitlidi.
4) Yaponiyening gezit-jornal, TVliri, Jiangning ziyaritige soğaqla muamile qilip, köp
hever bermidi.
Bu 2 ay burun kélip ketken Koriye Presidenti Kim Dejong bilen çong selişturma boldi.
Kim kelgende pütün mediyelar bes-bes bilen hever bergen. Buningdin Yapon helqi
neqeder kommunist Hitayğa sogaq ikenlikini hés qilğili bolidu. Emeliyette Yaponiye
Hitayning Asiye ve dunya işlirida barğanseri çong döletlik qilip, hemme işlarğa
qopalliq bilen arilişivelişiğa, AQS ve Rossiyeni özige tartip Yaponiyeni yétim
qalduruş ğerizining barliqiğa, uzundin béri Hitayğa yéqindin yardem bérip kelsimu
buningğa razi bolmay Yaponiyeni "keçürüm bériş"ke qistişiğa narazi.
Bolupmu 6 -ayda AQS presidenti Clinton Hitayğa barğanda, Hitayni kökke kötirip,
Yaponiyeni tenqit qilişi, Yaponiyening Hitayğa bolğan qosaq köpigini téhimu
küçeytti.
Şuning üçün bu qétim Jiang Yaponiyege kelgen tunci Hitay
reisi bolsimu, uning qoliğa ançe soğat bermidi. Bu işlardin, Yaponiye Asiyediki çong
döletlik ornini Hitayğa tartquzup qoymaydiğanliqini, Hitay bilen teng turup, Asiyening
iqtisadiyni tereqqi qildurup, ténçliqni saqlaşqa küç çiqiridiğanliqini, Hitay uning
üçün bekmu muhim emeslikini sézivalğili bolidu. Lekin, Yaponiye Asiyediki birdin bir
siyasi, iqtisadiy ve démokratik çong dölet turup, Hitayning Uyguristan, Tibet
heliqlirige tutqan rezil siyasitini AQS dek tenqit qilalmidi, ve sözmu açmidi. Hitaydiki
insaniy hoquqning depsende qilinişigimu bir nerse démidi.Buningdin Yaponiye iqtisadiy
cehettin bay bolsimu, insanniy hoqoqqa dadilliq bilen özining ikki égiz gepini
qilalmaydiğan bir memliket ikenlikini helqarağa tunutup qoydi. Şunimu biliş kérekki,
AQS bilen Yapon kommunist Hitayğa taqabil turuşta gepi bir. Jiang kelistin bir hepte
burun, Clinton kélip Yaponiyege yel bérip ketti. Bu ikki iqtisadiy çong dölet Hitaydin
kommunizim tüzimini yoq qilişqa bundin kéyin birge nurgun işlarni qilğusi. AQS ning
Hitayğa tutqan siyasiti, nahayiti mürekkep. U epçillik bilen kommunizimni yoq qiliş
siyasiti boyiçe Hitayğa köptereplimilik siyaset tutup, bir qolida Hitayning ağiziğa
kempüt sélip, yene bir qoli bilen kasisiğa tal qiviq bilen savavatidu. Hitay yiğlay
dise agizi tatliq, küley dise, kasisi aççiq halette. Jiang Zemin Yaponğa kélippu
qoliğa bir siqim pul aldi. Lekin uning kasisiğa tal çiviqmu boş tegmidi. Şunga u
Yaponiye helqige ağizida külsimu, közidin naraziliq çiqip turuptu.
Tokyo muhbiri Adiz Tekin |