Aptori: Anji " Bei Jing Bahari " jornili 1998 - yili 11 - san .
Professor Dr.
Yang Jian li -- Hitay Démokratiye teşkilatlirining rehberliridin biri bolup, şundaqla
" 21 - esir Fondi " ning reisi hem " 21 esir kitap neşriyti " ning
baş tehriri.
Çong Henzu Milliti Azsanliq Milletlerni Kemsitip Kelgen.
Anja: Anglişimçe Zhong guoning milletler
mesilige köngül bölivétipsiz. Siler " 21 - esir Fondi " cemyitimu milletler
bilen söhbet qilişni başhizmet nişanisi qilipsiler. Milletler söhbiti digen néme?
Kimge qaritilğan ve qaysi milletler bilen sözleşmekçi.
Yang Jian li: Milletler söhbiti diginimiz Şinjiang bilen, Tibet bilen ve Içki
Monggul bilen sözlişişni asas qilidu ve bezi alahide rayonlarni öz içige alidu.
Mesilen: Teyven ve Hongkong qatarliqlar. Méningçe kommunist partiyisi tehtke çiqqandin
béri Henzu milliti asasi cehettin azsanliq milletlerni kemsitip keldi. Kopligen Henzular
özlirining insan heq-hoquqliri kommunistlar terpidin mehrum qilinğan bolsimu, amma
ular milletler mesilide yenila kommunistlar partiyisige yardemçi bolup kelgen. Kelgüside
biz Zhongguoda bir iş qilmaqçi bolidikenmiz aldi bilen bu mesilini hel qilişimiz
kérek. Bu mesilidin til açqanda, biz aldi bilen Zhungguo komnistik partiyisining
azsanliq milletlerning insani heq- hoquqlirini neqeder vehşilik bilen depsende
qilğanliqini bilişimiz kérek. Biz eger Çin komministliri içkiri
ölkilerde nurğun ademlerni öltürdi disek, u halda az sanliq milletler rayonlirida
belki téhimu nurğun ademlerni öltürdi dep qaraşqa bolidu. Çünki bir qisim
matiryallar buningğa ispat bolmaqta. Méning bir dostum Şinjiangda esker bolup
turğan, u manga mundaq digen idi: Şinjiangda davamliq qozğilang bolup turidu. Her
qétim qozğilang başlanğan haman mérkézdin dérhal bizge ; qozğilang yüz bergen
yéza yaki kentlerdiki ademlerning hemmisini qirip taşlaş, u yerdiki ademlerning er yaki
ayal , qéri yaki kiçik bala bolişidin qet’inezer birini tirik qaldurmasliq toğrisida
buyruq kéletti. Buni anglap men mundaq didim: Bu ademlerning qandaq bolişidin söz
açmay turayli yaki bu kenttiki ademlerning hemmisinimu cinayetçi deyli, emma buningğa
kimmu çidap turalaydu. Adem öltürüş tügül eger biri manga ; " Sanga bir tal
aptmomat bérey ve bir meydanğa birneççe yüz itni yiğip bérey sen öltürüp
baq" dise men hergiz qilalmaymen. Zhongguoluqlar milli bölgünçi dégen sözni
angliğan haman: Öltürüş kérek! Qirip taşlaş kérek! deydu.
Milletler mesilisi
hem siyasi mesilidur. Uni siyasi eqil bilen hel qiliş kérek. Yéngi démokratik tüzüm
tiklen’gende milletlerning milli musteqilliq kürişi evc alidu , mesilen Teyven
musteqilliqi, Tibet musteqilliqi, Şinjiang musteqilliqi qatarliqlar.
Anji ependi: Sizningçe
bu vaqit az qaldimu?
Yang Jianli: Bu vaqit az qaldi.
Çünki Jiang Zemindin devridin kéyin çoqum çong özgürüş bolidu. Şunga Zhungguo
Demokratik Hökümiti quruşqa ğaye qilğan adem çoqum bu mesilige ehmiyet bérişi
lazim. Şunga hazirdin başlap Tibetlikler, Mongğullar, Uygurlar, Teyvenlikler bilen
munasivetni küçeytiş lazim. Şuning bilen birge kelgüside Henzularning mutleq nopus
üstünligidin paydilinip hili - mikri işlitişning aldini élish kérek. Yuqurqilar
bilen özara tonuşuş, munasivet élip bériş, bir - birige işiniş intayin mohim
ehmiyetke ige. |