"Vecerniy Bişkek" Gezitide Ilan Qilinğan "Cihad: Tutqunlar Ve Qurbanlar" Namliq Maqalisiğa Cavap

"Vicdan avaz" gezitidin ılindi
< 5 San  30 - May 1998 >

1-May "VB" gezitide ılan qilinğan O.Dyadyuchenko, A. Otorbaevalarning"cihad: tutqunlar ve qurbanlar" mavzuluq maqalisida,
musulmanlarning muqeddes Kitabi - Qur'anning ustige bombini qoyup, uning üstide bir musulman perzendisini aptomat tutup turğan qilip körsitilgen resim, pütün musulmanlarning diliğa qandaq qattiq tekken bolsa, mezkur maqalida, ming yildin köp vaqit Islam diniğa ıtiqat qilip kelivatqan Uygur helqining en'eneviy oyunlirining biri bolğan Meşrep oyunini Vahabiylarğa bağlap, qandaqtur bir mehpiy teşkilat qilip körsitişi, bu Uygur helqining resim-qaidilirige qarita qilinğan yene bir haqaret boldi. Eceplinerlik yeri şuki, maqalida: "Kıyinki yillarda Qirğizstan teveside barliqqa kelgen mesçitlerning sani mingdin aşidu, ularning içide peqet yüzge yıqinla Edliye Ministrligining testiqidin ötken, qalğanliri Milliy  Biheterlik Ministrligining körsitişiçe qanunsiz işlimekte. Bir yil burun Uygur yaşirining mehpiy teşkilati bolğan  Meşrep oyunining birimu yoq idi. Büguü peqet Bişkekning özidila - 20 ge yıqin meşrep oyuni bar" dep yezilğan.

Bular yazğuçiler nıme dimekçi? Bu sözlerning tıgide nime yatidu?
Milliy Biheterlik Ministrligi mundaq delillerni qeyerdin aldi?

Din erkinligi ve ularning uyuşmiliri toğrisidiki dölet qanuniy böyiçe, Kona mescidlerla testiqtin ötken. Yıngidin yasalğan mescidlerni resmiy tizimlaş işi tıhi yıngi başlandi. Uygurlarning meşrep oyuni hıç qandaq mehpiy teşkilat emes, Uygur helqining ezeldin oynap kılivatqan en'eneviy milliy oyunlirining biri. Meşrepke qatnaşqanlar, milliy qaidilerni, edep - ehlaqini, çong - kiçikni hörmet qilişni üginidu. Uning üçün, Uygur helqide edepsiz ademni körse meşrep körmigen deydiğan gep bar. Uning üçün meşrepni Uygurlarning kiçik çong hemmisi oynaydu. Heqiqeten uning sani bügüki künlükte Bişkek boyiçe 20din köp. Endi buni Vahabiylarğa çetip, "mehpiy", "qanunsiz" digen sözlerni qolliniş bilen kişilerge hevlik bir iş peyda bolivatqandek qilip korsitiştin mehset nıme ?.

Rast, meshreplerde her tereplime gep-sözler bolidu. Şuning qatarida vetinimiz Uygurstanda, helqimizning öz vetinide turup, Hitay mustemlikiçiliri teripidin tartivatqan zulum-oqubetliri töğrisida söz bolişi tebiiy. Bu toğruda toy, nezirlerdimu, tort Uygur yiğinlğan hemmila yerde gep bolidu. Çünki bashqa helqler öz vetini, qerindashliri üçün qandaq köyünse, Uygur helqimu aşundaq köyinidu. Endi toy, nezirlernimu "qanunsiz", "mehpiy" deymizmu, yaki ularnimu hökümetning testiqidin ötkizemduq?.

Qiziq yıri, maqalida atalmiş "Vahabiylarni" qolğa eliş herikiti: "Din'ğa ıtiqat qilğuchilarğa hörmet bildürüş yüzisidin, musulmanlarning eng çong bayrimi - Qurban hıytining ahiriğa qaldurulğan" dep yezilidu. Ularni tutqan kün Qurban heytining ikkinçi küni, bu eksiçe musulmanlarning toplişip bir-birini yoqlaydiğan, musibet öylirige berip Qur'an oquydiğan hıytning asasliq künidur. Şu küni tutqan 4 ademning sanini köpeytip 20 adem ötküzivatqan yiğinning üstige kirgen dep yızişning haciti nime?
Gezitta yızilğinidek, aşu tutulğan kişiler özliri "Uygurstanning musteqilliği üçün küreş qilişqa bel bağliduq" dep oçuq eytip tursa,
uni apirip Uluq İslam Imperiyesini quruş idiyesini tarqatquchilar qatarida körsitiş lazimmidi? Bu mentiqe cehettinmu bir-birsige
bağlişamdu?

Pakistan hökümiti bu "mehpiy" evetilgen yash "inqilabçilarni" Vizisining vaqti tugişi bilen şundaq tez qayturivetken tursa, buni qandaqlarçe
mehpiy evetilgen degili bolidu?

Bu ayrim mesilini mescid ve meşrepke bağlap, Uygurlarğa Vahabiyliqni çaplaştiki meqset zadi nıme?.  Bu 20-30-yilliri "Panislamist",
"Panturkist", "Basmiçi" nami bilen bizge kiyguzülgen qalpaqlarğa ohşimamdu?

Ahir öz vetinining azatliqi üçün küreş qilivatqan Uygur helqining milliy azatliq herikitini bısiş üçün, meşreplerni mehpiy teşkilat qatari ılan qilip, Uygur yaşlirini köplep turmilarge taşlaş, bu Hitay hakimiyitining Uygur helqige qarita işlitivatqan bügünki ussuliğu. Muşundaq bir vaqitta Uygurstandimu, Uygur yaşlirini Vahabiyliq bilen eyplep Hitaylarning qolğa elivatqanliqida qandaq sir bar? Buning hemmisi, elvette, köp oylinidiğan mesililer...

Biz, Qirğiz, Özbek, Uygur helqi ezeldin qan-qerindaş helqler. Alla Taala bizni qerindaş qilip yaratqan, biz hıç bir küç ayriyalmaydu.


MUZEPPERHAN QURBAN - "Vicdan avazi" gezitining Baş Muherriri
TURSUN ISLAM - "Demokratiye" namliq Bişkek Şeherlik insan hoquqini
qoğdaş teşkilatining
EKBERCAN BAVDUN - filosofiye penlirining namzati

SH.Türkistan  Information Merkizi. Bishkek muhbiri Rabiye Yaqup