HITAYNING BOZGHUNÇULUQ PLANI

<Turkiye> Gezitining 1997 - yili 27 Oktebir Hewiri:


Sherqiy Türkistan helqining beshida oyniliwatqan oyunlar tügeydighandek emes. Sherqiy Türkistanning pütün koçilirini " bölgünçi küçlerge qarshi küresh qilinglar, anawetenni qoghdanglar " degen lozunkilar bilen tolduriwetken. Hitay dairliri musulmanlar arisida soghaqçiliq peyda qilishqa tirishmaqta.

Qeshqer- Sherqiy Türkistandiki musteqilliq heriketlirini basturalmighan Hitay komunist hökümiti yengi bir planni ishqa qoydi. Musulmanlar arisida soghaqçiliq peyda qilish üçün heriket qilghan Hitay hökümiti helqni bir biri bilen yirigleshtürüshke tirishmaqta.

Sherqiy Türkistanni bir qarashta perq qilghili bolmay deghan qattiq herbiy we saqçi kontroli astigha alghan komunist hökümeti, pütün çong koçilarni Uygurçe we Hitayçe " Bölgünçi küçlerge qarshi küresh qilinglar, anawetenni qoghdanglar " degen lozungkilar bilen tolduruwetti .

Hitay hökümiti helq bilen bölgünçi küçler arisigha çek çegra qoyush we isyanni kengeytmek üçün dindin paydiliniwatidu dep qarighan kishilerge qarshi tedbir elish heqqide keng türde teshwiqat elip barmaqta. Mushundaq qilip musulmanlarning ittipaqliqini bozushni meqset qilghan Hitay hökümiti dunyada komunist hakimiyet astida qalghan birla musulman Turk helqini basturush üçün nurghun yillardin beri hilmu hil siyaset yürgüzgen bolsimu közligen meqsitige yeteligen emes.

Yeqinqi künlerde Sherqiy Türkistanning gherbiy qismida meydangha kelgen isyanlargha qarshi Hitay komunist hökümitining qattiq pozitsiye tutqanliqi közitilmekte. Yurt çongliri we weqe bilen munasiwetlik dep qaralghan kishiler derhal qolgha elinip türmige tashlanmaqta.

Bu yil 2 - ayda Qazaqistan çegrisigha yeqin bir yerde çiqqan bir isyanda toqquz kishi öltürülgen we 198 kishi yaridar bolghan idi. 5 - ayda sekkiz kishi aptowuzlargha qolda yasalghan bomba qoyghanliqi sewebi bilen qolgha elindi. Deng Shiaoping ölgen waqitta bolsa weqeler ewjige çiqqan idi. Hitayning mesul kishiliri isyan heriketlirining çet'eller teripidin qollanghan dep oylimaqta. Hitay hökümiti idarisidiki sünni musulmanlarning Pakistan we Seudi erebistandiki muteessip küçler terepidin küshkürtilgenlikini ilgiri sürgen Hitay mes'ul kishiliri buning bilen isyanlarning heqqaniy bir ( milli ) asasi bolmighanliqini ispatlashqa uruniwatidu. Hökümet mesjitlerde Islamning Hitaygha qarshi isyanlargha yol qoymaydighanliqi heqqide weez bergüzmekte. Musulmanlargha ish bermeywatqan Hitay bezan waqitlirida yuquri awazda hewer programi bermekte we bu arqiliq bu yerdiki musulman Türk kimliki bilen munasiwetlik hemme nersini yoqutushni planlimaqta.

Etic Izmir shubesi Muhbiri Bilge Tigin