Kèrye Qarihan Turmisida Çong Veqe Yüzberdi

1997-yili 27- Afril öz muhbirimiz Abdullah Pamir hewiri


     1997 - yil Afrilning 8 - kuni Hoten Wilayiti Kerye Nahyisining shimaligha jaylashqan Kerye Qarihan Mehpuzlarni emgek bilen ozgertish Turmisida cong weqe yuzbergen. Bu Turmining 5- Bolimide Mehkumlarni Kewez terish ucun etigen saet 9,00 da emgekke elip ciqqan bolup, bularni 9 Esker 3 Saqci yalap mangghan iken.Cushluk tamaqni yiyish wahtida Mehpuzlar aldin pilanlanghan pilani boyice 50 neper Mehpuz birdinla 9 neper Esker bir neper Saqcining kallisigha ketmen bilen urup 6 nepiri nehmeydanda olturgen. 3 nepiri eghir yaridar bolghan.Birneper Saqcining qolighini kesip derehqe baghlap qoyup, 22 neper Mehpuz Saqcilarning butun qorallirini elip kozdin gayip bolghan.Qalghan Mehpuzlar oz jayida qalghan. Qacqanlarning kopincisi ikki yil kecikturup olumge hokum qilinghan we muddessiz 15 yildin yuquri kesilgenler iken. Qacqanlarning arqisidin nahayiti kop Saqci we Eskerler 3 kun qoghlap ulardin 5 nepirini tutuwelip 2 neper Mehpuzni Turmigha ekilip Turmidiki Mehpuzlarning aldida etip tashlighan.Qalghan Mehpuzlarni tutush ucun Cercen Nahyisidin Qarghiliq Nahyisige qeder butun yollargha Tosaqlarni qurup, butun qatnashni tosup Saqcilar bir-birlep koturol qilmaqta. Hitayda Mehpuzlarni yoqlashqa 15 kunde birqetim ruhset qilinidu. Yuqurqi Weqening sirtqa yeyilip ketmesliki ucun Mehpuzlarni 15 kunde birqetim yoqlap gelgen Ailisidikiler ustude Saqci qarap turghan we nurghunlighan jazasi tugep.Turmidin qoyup berilidighan Mehpuzlarmu qoyup berilmigen.
     Hurdunyadiki Aghizda Insan hoquqlirini himaye qilghuci Menpeetni Insan hoquqliridin yuquri tutquci Dolet we Qurlushlargha Shuni Eytip otush kerekki " Zulum bar yerde Qarshiliq bar" dep hazir Sherqi Turkistandiki Turmilarda boluwatqan zulumni Dunya jamaetige anglitish imkansiz. Bolupmu Siyasi Mehpuzlargha qiliniwatqan herturlik qiynash, hetta urup tayaq zerbisidin, Acliq zerbisidin olgenler az emes.Olgenlerning oliginimu Hitaylar korsetmey watidu. Shereqi Turkistanda Ehwal mana mushundaq egir iken.Bezi Demokrassici zatlarning Urumcide ikki bomba partila-partilimas, Sherqi Turkistan Helqighe Demokrasi dersi berishke bashlishi acayip.Urumcidiki bomba kimler teripidin partildi uni bilgen yoq. Insan hoquqlirini himaye qilghucilardin shuni sorimaqcimiz . 1.Sherqi Turkistanning kulini kokke soriwatqan butun Dunyagha tehdit boliwatqan Hitay Hokimitining Sherqi Turkistandiki Atom sinaqlirini kim we qaysi Dolet tohtilaydu? 2. Sherqi Turkistanda yillardin beri Tughut ceklesh bahanisi bilen herkun ming etrapida bala Anilarning qarnidin eliniwatidu. Buni qaysi Insan hoquqini qogdaydighanlar tohtitalaydu? 3.Sherqi Turkistangha Hitay hokimitining himayisi bilen Milyonlap Hitay kocmen eciqiliwatidu. Uyghurlar oz yurtlirida azsanliq bolup yashashqa mehkum qiliniwatidu, qeni qaysi bir kuc Hitaylarning Sherqi Turkistangha ciqishining aldini alalaydu? 4. Sherqi Turkistanning bayliqi oz sahibining rizazisiz qance yuzyillardin beri Hitaylar terpidin bulang -talang qiliniwatidu.bolupmu 1960 - yillardin keyin Sherqi Turkistan Hitay Tomur yolining yasilishi buni tehimu asan qildi.Emma Sherqi Turkistan Helqi Haywan derijiside peqir -perishan yashawatidu. Agriqlar pulsiz Dohtuhanilargha elinmay Dohturhana ishikliride janberiwatidu.Eger Sherqi Turkistandiki Hitaylarning zulimini bir-birlep eytidighan bolsaq uni sanap tugitelmeymiz. Sherqi Turkistanda yashawatqan her bir Uygurning ( Qazaq,Qirghiz, Mongghul be bashqilarning )Hayati bir filim bolidu halas.