Atalmish "Aptonom Rayonluq Partikom"ning sekritari Wang Lequan Hotende qilghan mehpi doklatining 3 – 4 – piragiraplirida, diniyy paaliyet sorunliri we diniyy zatlargha qaratqan nazaretçilik we qamal qilishni yenimu ilgirligen halda küçéytish, mesjidlerning we diniyy zatlarning paaliyet dairisini eng töwen çeklimige çüshürüsh heqqide nuhtuluq tohtalghan bolup, bu, kommunist Hitay hökümitining Sherqiy Türkistanda diniyy étiqatni peydin – pey yoq qilish, héç bolmighanda Uygurlarning diniyy paaliyetlirini "Mediniyyet Zor Inqilawi"diki sewiyege çüshürüsh gherizini ashkare halda körsütüp bermekte.

Wang Lequan bu hil qamal qilish siyasitini ijra qilishtiki konkirtni usullar heqqide tohtulup eynen mundaq dep körsetken: keng az sanliq millet kadirlirining mesjidlerni höddige élish tüzümini omumi yüzlük halda keng omumlashturush kerek, bizning her qaysi qatlamlardiki küçlük az sanliq millet kadirlirimiz mesjidlerni höddige élish lazim, yuqurida wali Jüret Memtimindin tartip, töwende yeza – kent kadirlirighiçe hemmisi bu yahshi usulni keng omumlashturushi, hetta héçqandaq gewdilik mesile yoq diyilgen mesjidler bilenmu yéqin munasiwette bolup, kürülgen bezi mesililerni öz waqtida tekshürüp turushi lazim. Wezipe hem mes'uliyetni éniq békitip çiqishimiz, shundaqla az sanliq millet kadirlirigha mesjidler bilen qandaq munasiwet ornutushning hizmet usullirini yahshi ögütishimiz kerek".

Süyümlük wetendashlar, Wang Lequanning yuqarqi sözliri, bir tereptin kommunist Hitay hakimiyitining neqeder insapsiz we rehimsizlikini körse, yene bir tereptin Sherqiy Türkistanda diniyy sahening neqeder éçinishliq halgha çüshüp qalghanliqini körsetmekte. Hitay hökümiti "Özining yeghida özini qorush" taktikisidin paydilinip, "Az sanliq Millet Kadirliri" dep atalghan bu bir qisim sadiq ghalçilirining qoli arqiliq diniyy étiqadni yoqutushning konkiritni pilanini tüzüp çiqqan, yene kélip Hitay hökümiti bu "Az sanliq millet kadirliri"gha mesjidler bilen munasiwet ornutushning hizmet usullirini ögitermish! Bu nime digen külkilik – he! Elwettiki Wang Lequanning ulargha ögetmekçi bolghini hergizmu teret élip namaz oqush emes, belki mesjidke kirip namaz oqughan ashu bigunah Uygurlarni paylash we jaylash taktikisidin ibaret. Yene kélip Hitay hökümiti ilgiri özlirige qarashliq zawut, kann – karhanilarda yolgha qoyghan "Höddigerliik" tüzümini emdilikte bolsa biçare Uygurlarning birdin – bir diniyy paaliyet soruni bolghan mesjidlerge sörep kirip, bu niqap astida mesjidlerni özlirining siyasi orginigha we sadiq ghalçilirining qara uwisigha aylanduruwélishqa urunghan, ularning tüp meqsidi – bu hil rezil waste arqiliq mubarek mesjidlirimizning we diniy zatlirimizning Uygur helqining könglidiki izet – étibarini çüshürüp, ahirqi hisapta Uygur helqini diniy étiqadtin tézdürüshtin ibaret! Elwettiki, parasetlik Uygur helqi bu hil siyasi neyrengler üstidin yene jezmen ghalip kélidu!

Bash "Qazi" Wang Lequan öz sözide yene, her bir diniy zatning qançidin talip yetishtüreleydighanliqi we ularning nege bérip, nede turallaydighanliqi heqqidiki nahayiti tepsili "Petiwa" çiqarghan bolup, bu heqte eynen mundaq dep bayan qilghan: "Wetenperwer diniy zatlirimizning oqughuçi yetishtürüsh hizmitini peydin – pey emilileshtürüshimiz, diniy oqoghuçilarning sani jehette qattiq çeklime qoyushimiz lazim, adette bir neper wetenperwer zat peqet 2 din 3 kiçe, çong mesjidler bolsa 3 tin 4 kiçila oqughuçi terbiylise yetidu. Buningdin köp bolup ketse hergiz bolmaydu. Sirtqi jaylargha ahun teyinlep iwetishke qeti bolmaydu, biz herkuzmu biperwaliq qilip diniy zatlarning öz ara alaqilishishigha purset yaritip bermeslikimiz kerek. Eslide kent bilen kentler otturisida alaqe yoq idi, ahunlarni bashqa jaylargha teyinlep iwetish sewebidin çataq çiqiwatidu, biz eyni yili Qaghiliq nahiyiside bu heqte nahayiti çong sawaqqa erishken, Qaghiliqtiki héliqi mollining 800 din artuq shagirti hemmila jaygha tarqilip, mahiyet jehette shunçiwala çong bir kollitip küçini shekillendürüwalghan. Qaysi jaydiki ahun oqoghuçi terbiylep çiqqan bolsa, bu oqughuçilar shu mesjidning özidila hizmet qilishi kerek, bashqa jaylargha teyinlep çiqqan bolsa, bu oqoghuçilar shu mesjidning özidila hizmet qilishi kerek, bashqa jaylargha teyinlep iwetishke qeti bolmaydu!".

Hörmetlik wetendashlar, Sherqiy Türkistan helqighe melumki, Wang Lequanning yuqarqi sözliride tilgha élinghan "Wetenperwer diniy zat" diyilgenler, kompartiye teripidin tallap çiqilip mesjidlerge imam – mezin qilinghan. Hökümetning sizghan sizighidin çiqmaydighan, mesjidlerde jamaetke "Tebligh" emes, belki "milletler ittipaqliqi, armiye – helq ittipaqliqi, pilanliq tughut siyasiti " digenlerdin telim béridighan ashu sadaqetmen çala mollilardin ibaret, çünki Hitay hökümiti héçbir zaman Qaghiliqtiki merhum Ablikim Mehsum hajimgha ohshimighan heqiqi diniy ölimalirimizni "Diniy zat" dep etirap qilghan emes! Wang Lequanning ashu "Diniy zatliri"gha 2 din 3 kiçe oqughuçi terbiylesh salahiyiti bergenliki, qandaqtur Hitay hökümitining diniy sahege qilghan keng qosaqliqi" emes, belki mesjidlerde kompartiyening teshwiqatini qilidighan sadiq izbasarlirini terbiylep çiqishtin ibaret idi, emma biçare Wang Lequan hetta özlirining bu "Wetenperwer diniy zatliri"gha bolghan ishençisinimu tamamen yoqatqan we bulargha qaritamu qattiq çeklesh tedbirlirini yolgha qoyushqa mejbur bolghan, buning sewebi – bu kishilerning naminingmu "Uygur" bolghanliqidur! Çünki öz millitige wapa kelmigen bu insanlardin Hitaygha hergiz wapa kelmeydighanliqini Wang Lequanmu taza yahshi çüshünüp yetken!