|
Hitay Merkizi Hökümitining Yuqiri Qatlimidiki Hoquq Talishish Kürish Keskinleshmekte
Mao ze dungdin tartip ta hazirghiche hoquq tapshurush mesilisi Hitay kommunist hökümiti tüzülmiside, keskin talash –tartish bolidighan mesilige aylinip keldi. Mao izbasarining tehtke chiqishidimu keskin hayat-mamatliq kürüshi bulup ahiri meghlup boldi. Uningdin kéyin Ding Xiao Pingning tehtke chiqishi, Hu Yao Bang, Zhao Zi Yangdin tartip Jiang Zeminning tehtke chiqishi, yuquri qatlamdiki keskin hoquq talish kürishi we ijtima’i kirizis ichide meydangha keldi. Mundaqche qilip éytqanda, yéqinqi 50 yildin buyan, Hitay kommunistlirining her qétimliq hoquq almishishida zor bedel tölendi. Beziliri meghlup boldi, tehttin chüshti, hetta beziliri hayatinimu saqlap qalalmidi. Uninggha egiship zor ijtima‘i dawalghush, hökümranliq qilish taktikisi we hakimiyet yürgüzüsh siyasitining özgürüshini keltürüp chiqardi. Köp qétimliq, nahayiti yuqiri bedelge tohtighan hoquqni ötküzüp bérish we ötküzüwelish hazirgha qeder muwapiq bir shekilni tapalmay kelmekte.
Hitayning16-qurultiyidin ilgiriki hoquq talishish kürüshi nöwette téhimu keskinliship Jiang zimin bilen Li Peng nöwette quruq heykel diyiliwatqan Hu Jintaoning her qedemde <shah> bérishige uchrimaqta. Siyasi erbaplarning ashkarilishiche Jiang bilen Li hemkarliship Hu gha hiris qilsa aqiwette özi kolighan origha özining chüshüp kétish waqtini téhimu tizlitishi mumkin diyilgen. Bu hil ehwalgha qarita Jiang Zemin bilen Li Peng passip haletke chüshüp qalmasliq üchün, öz yéqinlirini etrapigha yighip küch toplimaqta. Ular bir qanche qétimliq pikir lahiyesidimu Hu ning „yadro“luq orni nezerge élinmay, uni 16- qurultaydiki ikkinchi orundiki dölet rehbiri qatarigha kirgüzgen. Yeni Hu gha peqetla kommunistik partiye merkizi kometetining bash shujiliq wezipisi bérilip, dölet reisi bilen herbi hoquqning yenila Jiang bilen Li ning qolida bulidighanliqi otturigha qoyulghan. Hu 10 yildin buyan, Jiangning hoquq
tapshurishini kütüp, yashisun Jiang zimin dimigendin bashqa uninggha put- qol, köz- qulaq
bulup sadaqetlik körsetken bolsimu Jiangning könglide bashqa ademning barliqini, kelgüside
özining quruq heykel bulup qalidighanliqini emdila sezgen. Buning sewebi nahayiti addi bulup Hu Jintaoni izbasarliqqa Jiang Zemin körsetken emes, yene kelip Hu ni ezeldin nezirige ilmaydighan Jiangning yéqini Zing Feihung tosattin otturigha chiqti hem merkizi kometetning kadirlar hoquqidin ibaret muhim hoquqni éliwaldi. Jiang mu 4-ewlatqa bérilidighan hoquqni uninggha ötküzüp bérishke tayyarliniwatqan idi. Hu ahiri özining naraziliqini ipadilep aldi bilen partiye turmishi yighinida, kéyin siyasi biyruning yighinida Zing ni partiye ichide tenqitlep 16- qurultayning kadirlarni orunlashturush hizmitige riyasetchilik qilishqa muwapiq emeslikini otturigha qoydi. Teliyi ongdin kelip uning meydanini köp sandikiler qollighanliqtin u öz nopozini saqlap qelishtin sirt yene heywisinimu körsütiwaldi.
Jiang Zemin küchining bariche Zing Feihungni yölep hetta merkizi kometetning namida höjjet
chiqirip pütün partiyedin uning “yadro” qatlimida iqtidarini jari qildurushqa purset bérip
uni qollashni telep qildi, hem partiye ichide keskin ghulghula qozghidi. Jiang zimin Hu jin taoning 4-ewlat izbasar bulushigha razi emes idi, emma uni yoqutishqimu charisiz bolghachqa nailaj quruq heykel qilip qoyush usulini qollanghan.
Yéqinda chiqqan eng yengi hewerlerge asaslanghanda, merkizi kométét siyasi biyrosi Hu gha
16- qurultayning benzisini teshkillesh hem ölke derijilik kadirlarni teyinlesh, qaldurush hoquqini bergen. Buning bilen Jiangning yene bir qétim kursi chüshken.
Jiang Zemin bilen Hu Jintaoning keskin hoquq talishish kürüshide Jiang ahiri, hoquqni toluq
tapshurushtiki sodilishish shertini otturigha qoyghan. Hu Jintao Zing Feihungning “yadro”
qatlimidiki muhim eza ikenlikini itirap qilip, uni yardemchi qilishtin
ibaret. Shunisi Hu gha ayanki Jiangning meqsidi “ 1 - eger mini chékin diseng, undaqta senmining
bu shertimge könüp muawin “yadro”ni qobul qil, undaq bolmaydiken mining chékinishim
natayin. 2 - Zing, Jiangning wekili uni ishletmeslikke amling yoq, yene téhi etiwarlap ish
litishing kerek. 3 - buningdin kéyin Zingning pikri köpinche hallarda Jianggha wekillik
qilidu. 4 - eger Zingning mesilisini yahshi bir terep qilsang, izbasarliq ornigha baldurraq yaki
ongushluq chiqidighanliqingni inkar qilmaymen.” digen menilerdin ibaret idi.Hu Jintao 4- ewlat izbasarliq tehttige ongushluq olturush üchün, Jiang
Zemingha yol qoymasliqqa amalsiz.
Igilinishche Hu, Zingni16- qurultayning benzisige kirgüzgen. Shu nuqta Hu gha éniqki u
waqti kelgende partlaydighan bir bomba, uning qachan partlaydighinini we qachan közdin
yoqutidighinini bilmeydu. Nöwette Hitay kommunistik hökümitining yuquri qatlimidiki
Jiang Zemin, Li Peng, Zhu Rongji, Hu Jintao Li Rui Huan qatarliq bir qisim emeldarlarning
gorohbazliq qilip hoquq talishish kürishi barghansiri keskinleshmekte.
(Amerikida neshir qilinidighan<Bei Jing Bahari> jornilidin paydilinildi.)
Sherqiy Türkistan Informatsion Merkizi. |
