Dunya Uygur Ahbarat Tori 2001

Hitay Hökümiti Sirtqa Qarita Köz Boyamçiliq Qilip Içki Jehette Muqeddes Islam Dinimizni Yoqutup Uygurlarni Dinsizlashturuxni Tizletmekte

7-ayning 24 - küni Xinhua agentliqi Hitay téroteriyesidiki Fujian ölkisining Chuanzhou shehiride islam dinining Hitaygha kirgenlikining ming yilliqini hatirilesh üçün 21milyon yüen çiqim qilip 600 kuwadirat métir kelidighan 3 qéwetlik islam dini we tarihi tonushturidighan bir moziy salidighanliqini elan qildi. Hitay téroteriyeside musulmanlar Sherqiy Türkistan, Qinghai ölkiside toplushup olturaqlashqan bulup islam tarihi we mediniyiti tonushturilidighan moziy bu rayunlargha sélinsa eqilge muwapiq idi.
Emma Hitay hökümet dairliri bu islam dini moziyini islam dinini bilmeydighan Hitaylar rayunigha sélishni pilanlighan. Buningdin Hitay hökümitining sirtqa qarita diniy siyasetlirini yahsi ijra qiliwatqandek körünüp içki jehette muqeddes islam dinimizni yoqutup musulmanlarni dinsizlashturushni küçeytishtek neyrengbazlighini, körüwelish tes emes.
Dunyada herqandaq bir döletning asasi qanuni bolidu. Döletler özlirining shu asasi qanuni boyiçe dölitini idare qilidu we bashquridu. Döletning içki we tashqi siyasiti özining shu asasi qanuni dairisidin halqip ketmeydu. Mana bu dölet bashqurush pirinsipidin ibaret. Epsuski Hitay hökümiti bu hil pirinsiplargha hiyanet qilip kelmekte.
Biz bashqisini qoyup Hitay hökümitining peqet Sherqiy Türkistanda yürgüziwatqan diniy siyasitige nezer salsaqla Hitay hökümitining sahtipezlik eptibeshirisini oçuq köruwalalaymiz.
< Zhunghua helq jumhuryiti asasi qanuni> ning 36-maddisida < Zhunghua helq jumhuryitining puqraliri diniy étiqat erkinlikige ige, herqandaq dölet orgini, ijtimai teshkilat, we shehsler dingha étiqat qilishqa yaki étiqat qilmasliqqa zorlimasliqi, dingha étiqat qilidighan puqralarnimu, dingha étiqat qilmaydighan puqralarnimu kemsitmesliki, dölet normal diniy paaliyetlerni qoghdaydu. > diyilgen. < Zhunghua helq jumhuryiti milliy térétoriyelik aptonomiye qanuni >ning 11-maddisidimu yuqarqi ibariler tekrarlanghan. dimek Hitay hökümitining asasi qanuni we milliy térétoriyelik aptonomiye qanunida puqralarning diniy étiqat erkinliki qanuni jehettin kapaletke ige qilip körsütülgen, mahiyette bolsa Hitayning asasi qanuni we milliy térétoriyelik aptonomiye qanunida körsütilgen bu maddilar héç qaçan ijra qilinghini yoq. U peqetla dunya jamaetçiligini aldaydighan qeghez yüzidiki mewjutliqini saqlap kelmekte. Gerçe Hitay hökümiti özining asasi qanunidiki bu maddilarni hazirghiçe bikar qilmighini bilen emiliyette bu maddilarning rohigha zit bolghan bir talay qanun, nizam, pirinsip we höjjetlerni çiqirip özining asasi qanunini oçuqtin oçuq inkar qilip kelmekte.
Sherqiy Türkistanda nöwette Hitay hökümitining islam dinigha qarshi, puqralarning diniy étiqadini çeklesh heqqide çiqarghan yerlik qanun, pirinsip, nizam we höjjet buyruqliri huddi wabadek yamrap ketti. Mesilen: Hitay hökümiti 1988 - yili 11- ayning 9 - küni 23 maddiliq < Xinjiang Uygur Aptonom Rayuning diniy paaliyet sorunlirini bashqurush heqqidiki waqitliq qaidisi >ni élan qilip deslepki qedemde
mesjid, medris, diniy mekteplerni siyasi jehettin qamal qilishni bashlighan. 1990 – yili 8 - ayning 23 – küni 22 maddiliq < Xinjiang Uygur Aptonom Rayonining diniy paaliyetlerni bashqurush toghrisidiki waqitliq belgülimisi > we 10 maddiliq <Xinjiang Uygur Aptonom Rayunining diniy wezipe öteydighan hadimlarni bashqurush heqqidiki waqitliq belgülime >sini élan qilip, Sherqiy Türkistan musulmanlirining diniy paaliyet bilen shughullinish erkinlikini tamamen çeklesh bilen birwaqitta pütün Sherqiy Türkistandiki mesjidlerde <tazilash> élip bérip, mesjidlerde imam, hatipliq qiliwatqan, weten söyer diniy ölimalirimizni her hil bahane, sewepler bilen mesjiddin heydep çiqirip, qolgha élip, ularning ornigha Hitay hökümitige sadiq, çala mollilarni orunlashturdi.
1994 – yili 7-ayning 16 - küni yene 36 maddiliq <Xinjiang Uygur Aptonom Rayunining din ishlirini bashqurush nizami>ni élan qilip aldinqi belgülimiliridiki dinni çeklesh tedbirlirining dairisini teéhimu kengeytti. 1996-yili Hitay merkizi hökümiti <7-nomurluq höjjet>ni élan qilip Sherqiy Türkistandiki qorçaq hökümetke Uygurlarning diniy paaliyetlirini tamamen çeklesh we Uygurlarni tedriji dinsizlashturush heqqide alahide yolyuruq berdi.
Hitay hökümet dairliri her bir höjjet matiryallirida <Xinjianggha asasi hewp milliy bölgünçilerdin kelidu> digen sözini téhimu béyitip < nöwette Xinjiangning muqimliqigha tesir körsütiwatqan asasi amil bölgünçilik we qanunsiz diniy herket> dep çalwaqap muqeddes islam dinimizgha oçuqtin oçuq haqaret keltürdi. Hitay merkizi hökümiti < 7 - nomurluq höjjet>ni çüshürgendin kéyin yeni 1996 - yili 12 –ayning 2 - küni, < Aptonum Rayunluq Partiye Komététi> bilen < Aptonom Rayunluq milletler din ishliri komététi birlikte 23 maddiliq < qanunsiz diniy herketning çék-çégrisini békitish toghrisidiki pikir > ni élan qilip Sherqiy Türkistanda diniy zatlarni omumiyüzlük tutqun qilish, urush qiynash, öltürüsh herkitini téhimu bekrek küçeytti.
Her qaysi oblast, wilayet, sheher, nahiyelerde <merkezleshtürüp tertipke sélish ishhaniliri>ni tesis qilip aldi bilen dölet organlirida hizmet qilidighan her-bir musulmanni digüdek qattiq nazaret ke élip ularning dingha étiqat qilish we namaz oqushini qet i çeklidi. Mesilen: Hoten sheherlik merkezleshtürüp tertipke sélish ishhanisi 1997 – yili 8 - ayning 7 - küni tarqatqan uçurining 19 – sanida <maarip séstémisi dingha étiqat qilidighan oqutquçilarni tekshürüp qattiq bir terep qildi> digen mawzuda hewer bérip, Hoten shehiri maarip séstémisidiki namaz oqughan, heremge bérip hej qilghan barliq oqutquçilarning mekteptin heydep çiqirilghanliqini élan qilghan. Bu hildiki misallarni sanap tügetküsiz.
Uningdin bashqa Hitay hökümet dairliri yene her- bir yéza, kentlerde her 10 ailini bir guruppa qilip, bu aililerge qarita <bir-birini nazaret qilish qanuni- höddigerlik tüzümi>ni yolgha qoyup <qanunsiz diniy herketlerni çeklesh> digendek yoqilang bahane, sewepler bilen yézilardiki dindar kishilerge zerbe berishni küçeytti. Eng éçinishliq yéri shuki Sherqiy Türkistanda hazir Hitayning asasi qanunida körsütil gen <barliq puqralarning ,dingha etiqat qilish yahi qilmasliq erkinliki bar>digen sözni sözleshning özimu jinayet hisaplinidu. Mesilen:1999 - yili Sherqiy Türkistandiki 400 din artuq Uygur ömür hejge seper qilip Beijingda qattiq weyrançiliqqa uçrighan. Yene shu yili 9 - ayning 18- Küni Hitay hökümiti hoten shehiride Uygurlarning öyliridiki dingha kitaplirini yighiwelish toghrisida buyruq çiqrghan. 2000-yili,1-ayning 9 - küni Qaraqash nahiyisidiki 14 neper talip hökümetning bilip qelishidin qorqup öz yézisidin 18 km yiraqliqtiki bir qumluqqa Berip ibadet qiliwatqanda paylaqçining çeqip qoyushi bilen qoral Liq eskerlerning qoligha çüshüp qelip eçinishliq ehwalgha qalghan. Hetta bir qismi öltürülgen.bu hil yawuz herketler Sherqiy Türkistanda Hitay hükümiti üçün normal ish bulup hisaplinidu.Hitay hökümiti özining bu hildiki zoranwaniq herkiti bilen Uygurlarni dinsizlashtu rup muqeddes islam dinimizni bu ana tupriqimizdin yoq qilip özining rezil meqsidini ishqa ashurushni tizletmekte.

Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi