Dunya Uygur Ahbarat Tori 2001

Amerika Uyghur Birleshmisi 3 ayning 14 küni Amerika Kengesh Palataside Erkinlik Öyining (http://www.freedomhouse.org/) 2001 yilliq Helqaraliq Diniy Erkinlik Teqdirnamisige erishti. Bu yilliq teqdirname Hittaydiki diniy erkinlikni qoghdashta körunerlik tobe koshqan besh teshkilatqa berildi. Bular Amerika Uyghur Birleshmisi, Kardinal Kung Fondi, Tizimlatmighan Hiristiyan Chirkawlar Dosti jemiyiti, Li Hongzhi we Falungong Jemiyiti, Helqaralik Tibet Üchün Paliyet Jemiyitidin ibaret. 

Bu tarihta birinji qétim bir Uyghur teshkilatining gherip elliride Erkinlik Öyidek bir abroyluq insan heqliri teshkilati teripidin Uyghur helqining insan heqliri we diniy erkinligini qoghdashqa qoshqan tohbisi üchün mukapatlinishi bolup hisaplinidu. 

Erkinlik Öyining Direkturi Mark Palmer ependi teqdirlesh murasimining echilish nutiqide bu besh teshkilatning Hittaydiki diniy erkinlikni koqdashta körsetken tirishchanlighigha yuquri baha berdi. U mundak didi: Hittay hokumiti 50 yildin biri basturup kelgen bolsimu insan rohini meghlup qilalmidi. Ishinimizki bu zulum haman bir kuni ahirlishidu.Yighingha Mark Palmer ependi bilen Erkinlik Öyining Tarmighi bolghan Diniy Erkinlik Merkizining direkturi Nina Shea hanim Riyasetchilik qildi. Nina hanim echilish murasimida Uyghularning diniy erkinligining Hitay hokumiti terpidin qattiq depsende qiliniwatqanlighini tekitlidi, helqaraliq teshkilatlarning uninggha qarap turmaydighanlqini éyitti. Nina hanim president Bush terpidin Jenwe Insan Heqliri Yéghinigha qatnishidighan omekning bir ezasi qilip teyinlengenligini, ozinig Jenwege barghanda Uyghurlarning kemsitilish ehwali toghrisida sözleydighanlini éyitti. U Beijingning Oylimpic yighinini otkuzushke Qet'i qarshi turdighanlighini buldurdi. 

Murasimda yene Amerika Kengesh Palatasi Tashqi Munasiwet Komtitining re'isi Jesse Helms (http://www.senate.gow/~foreign/) sözlep mundak didi: "Biz Hitay hokimitining Sherqi Turkistan helqining diniy erkinligini boghushigha qeti qarshi turimiz shundaqla ularning milli alahidiligini yoqutiwitishige keti yol qoymaymiz." U helqara jamahitining yeqinda Jenwede bolidighan BDT Insan Heqliri Komtitining yighinida Hittay Hokumitining Insan Heqliri ustidiki qilmishlirini eyipleshke undidi. Helmes Ependi nutuk sözide: hittayda diniy erkinlik mewjut emes, peqet diniy basturushla mewjut.didi. U Olimpik Komtitining 2008 yildiqi Olimpik Yighini Beijinggha bermeslikke undidi. 

Amerika Awam Palatasi Tashqi Munasiwet Komtitining muawin re'isi Chris Smith (http://www.house.gow/chrissmith/) sözge chiqip Uyghurlarning diniy kemstilish ehwali ustide tohtaldi. U mundak didi: "Biz Hitaygha nurghun qétim oz puqralirinig diniy erkinligini boghmasliq toghrisa agahlandurush bergen bolsaqmu emma Hitay hokumiti anglimasliqqa selip turwaldi, PNTR (Permanent Normal Trade Relations---Mengguluk Normal Soda Munasiweti) ni aldinqi shert qilghan iduq biraq Kilinton hokumiti yumshaqliq bilen biriwetti (http://www.mail-archiwe.com/uighur-l@taklamakan.org/msg00849.html ), shundaqtimu bizning yene nurghun jehette Hitayni qisidighan shertlirimiz bar, bundin kiyin bu shertlerni tehimu ching qilimiz."

Amerika Awam Palatasining Hittay Hizmet Gurupisining re'isi Nancy Pelosi (http://www.house.gow/pelosi/) nutuq sözlep mundaq didi: "Men körgen birinji Uyghur Orkesh idi, u Tiananminda dimkiratiye üchün okughuchilar herkitige rehberlik qilghan, Uyghurlargha bolghan chushenchim tehimu ashti." 

Murasim Dirksen Binasida kech saet 5:00 - 7:00 giche otkuzuldi. Amerika Kengesh Palatasi, Awam Palatasi we Erkinlik Öyining erbabliri, Uyghurlar, Tibetler, Hittay we muhbirlar bolup yuzdin artuk adem qatnashti. 

Murasimge Amerika Uyghur birleshmisining heyet ezaliridin Keyser Siyit we Ilyar Shemshidinler qatnashti.Ular Sherki Turkistandiki Uyghur helqining izilish ehwalini gewdilenduridighan matiryallardni murasimgha kelgen muhbir we mihmanlargha tarqatti. Bu matiryallar Amerika Uyghur Birleshmisining murasimge teyyarlighan teshekkur heti, Hittay Hokumiti 1997-yidin biri olumge hokum qilghan Uyghurlarning tizimligi, bu heqtiki hewerler we dokulatlar, turmide qiynap olturulgen Abdumijit Abduhelil toghrisida hemde Jur'at Nuri we Abduhalik Abdureshetning olum jazasi toghrisida Amerika Uyghur Birleshmisi ilan kilghan bayanatlar(www.uyghuramerican.org) we diniy izilish heqqidiki hewerler bulup her bir parchisi 30 bettin artuq chiqidu. Bu mukapat tarkitish murasimigha yene yigirmidin artuq Washington DC we NewYork rayonida yashaydihan Uyghular qatnaxti we yéghin ahirida bir-bir bilen qizghin körxüp tebriklexti. 

Keyser Siyit 

Amerika Uyghurlar Birleshmisi Heyet Ezasi

2001-yil 3-ayning 15-kuni

Washington