Dunya Uygur Ahbarat Tori 2001

< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning wetendin biwaste alghan ahbaratigha asaslanghanda, yéqinqi birqançe heptidin buyan Qeshqer rayonida yüzbergen qoralliq toqunushlarning, 1990 – yili 4 – ayda Sherqiy Türkistanning Barin yézisida yüzbergen qanliq qirghinçiliq bilen biwaste munasiwiti barliqi we eyni çaghdiki weqede naheq halda qolgha élinip qamalghan Uygur yashlirining türmidin çiqip qisas élishqa bashlighanliqi otturigha çiqti. Çünki yéqinda bir gurup qoralliq Uygur yash Qeshqer Toqquzaq nahiyisining sotçisi Memetjanni 40 neççe yéridin çanap neq meydanda öltürgen we uning < pilanliq tughut ishhanisi > da ishleydighan ayalinimu éghir derijide yarilandurghan idi. Weqedin kéyin, 2 –ayning 20 – küni bu bir gurup yash bilen saqçilar otturisida shiddetlik qoralliq toqunush yüz bérip, bir Hitay saqçi étip öltürülgen we birqançisi éghir yarilandurulghan idi. 
Hewerlerge qarighanda, Uygur yashliri teripidin öltürülgen Memetjan isimlik sotçi 1990 –yili yüz bergen Barin qirghinçiliqidin kéyin, barin inqilawigha qatnashqan 26 neper yashqa ölüm jazasi bérish dilosigha qatnashqan we bu jeryanda hizmet körsütüp mukapatlanghan iken. Shunga bir gurup qoralliq Uygur yash bu sotçini sürüshtürüp tépip çanap öltürüp, uning biwaste ziyankeshlikide ölgen 26 neper Barinliq déhqanning qisasini alghan.
Köpçilikke melum bolghinidek, 1990 –yili aprilda Barinda yüzbergen déhqanlar qozghilingida neççe yüzligen Uygur déhqan Hitay eskerliri teripidin étip öltürülgen, shundaqla weqedin kéyin köpligen Uygurlar qolgha élinip, türkümlep ölüm jazalirigha we türlük éghir qamaq jazalirigha höküm qilinghan idi. 
< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning 2 – ayning 28 – küni Qeshqerdin alghan hewirige qarighanda, shu ayning 20 – küni yüz bergen qoralliq toqunushta bir neper Uygur yash éghir yarilinip qolgha çüshüp qalghan. Hazir bu yash Qeshqer wilayetlik 2 – dohturhanida jiddi qutquzushta iken. Undin bashqa yene bu qétimqi toqunushta yarilanghan saqçilar we sotçi Memetjanning ayali ayrim – ayrim halda Qeshqer wilayetlik dohturhana, tibbi mektep dohturhanisi we Hitay quruqluq armiyisi 12 – dohturhanisida jiddi qutquzushta bolup, ularning ehwali éghir iken.
2 – ayning 27 – küni Qexqer teliwiziye istansisining hewerler purogrammida, wilayetlik partikomning sekirtari Yaoyongfeng bashçiliqidiki bir hal sorax ömikining yuqarqi 3 dohturhanigha bérip yaridarlardin hal sorawatqan körünishi körsütülgen. 
Informatsiyon merkizining inçikilep igellishiçe, 2 – ayning 20 – küni yüzbergen qoralliq toqunush Atush shehrining Üstün Atush shehride turushluq Abdukerim haji digen kishining öyide yüzbergen. Qarshiliq körsütüsh küçliri sotçi Memetjanni öltürgendin keyin, Abdukerim hajimning kiçik oghlining yardimi bilen bu öyge kélip yoshurunghan we kéyin ularning turushluq yéri saqçilar teripidin bayqilip qélip qoralliq toqunush yüzbergen.
Buqétim Qeshqerde yüzbergen qoralliq toqunushqa ait hewer tunji bolup < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > teripidin 2 – ayning 24 – küni dunyagha tarqitilghan idi. 2 – ayning 27 – küni BBC ning Bei jingda turushluq muhbirimu informatsiyon merkizining hewirini neqil keltürüp bu heqte mehsus hewer berdi. BBC ning hewiride, Qeshqerde yüzbergen weqening BBC muhbirliri teripidinmu tekshürüp ispatlanghanliqi bayan qilindi.
BBC ning bu heqtiki hewiride yene, Sherqiy Türkistandiki Hitay hakimiyitige qarshi élip bériliwatqan milliy küreshler heqqidimu qisqiçe mulahize bérildi.