Edebiyat Gulzarliridin Möjiziler

|   Mua'arip   |  |   Edebiyat  |  |   Mulahize   |  |   Pelsepe   |  

Izchi Men

  

Ya Musteqilliq
Ya Olum!

  Idiqut Neshriyati ― Beshbaliq

 

Bu kitab [Musteqillighimizdin Umid Barmu?] digen kitab bilen birlikte, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq heriket dolqunini yuquri pellige hoturush uchun barlighini atighan pidailirimizgha beghishlinidu.

Allah sizge jasaretlik irade ata qilghay, Amin!

 

Qisqiche Mezmoni

 

Biz bu materiyalda yeqin tarihimizdiki meghlobiyetlirimizning idiyiwi asaslirini korsitish bilen birge, nowettiki dushmen weziyitini tehlil qilish arqiliq, Sherqi Turkistan milliy musteqilliq herikitini sun’I hitay kopuyishining aldini elish, yerlishiwalghan hitay tajawuzchilirini qoghlash we dushmen quralliq kuchlirige zerbe berishtin ibaret uch basquch boyiche qedemmu qedem qanat yaydurushning muhimlighi, nowette hitay kopiyishni tosashning birdin bir charisi _ hitay kochmen tajawuzchiliri arisigha eghir wehime peyda qilish arqiliq, yengidin tajawuz qilishqa atlinish aldidiki hitaylarni wetinimizge ayaq besish niyitidin waz kechturush heriket dolquni yaritish ikenligini ispatlap korsitimiz.

 

Munderije

Qisqiche Mezmuni

Kirish soz

 BIRINCHI BOLUM 

Wetinimizning Bugunki Weziyiti

1-1§. Nopus Ishghaliyetchiligi

1-2§.Quralliq Dushminimiz

1-3§. Xitay Tajawuzchilar Ahalisi

1-4§. Qorchaq Milliy Kadirlar we Milliy Ishchi-Xizmetchiler

1-5§. Klassik Dushmen Qarishimiz

1-6§. Milliy Munapiq Chushenchimiz

1-7§. Sowet Ittipaqi Tesiri

1-8§. Yengi Eqidiler Heqqide

1-9§.Tenchliq Mesililiri

1-10§. Passip ‘Qarshiliq Korsitish’ Tejribilirimiz

1-11§. Wetenperwerlik Mesililiri

1-12§. Wetenperwerlik Herikiti Toghrisida

1-13§. Wetenperwerlik Iradisi Toghrisida

1-14§. Wetenperwer Teshkilatlirimiz

1-15§. Tashqi Munasiwet Mesilisi

1-16§. Tenchliq Sohbetliri Toghrisida

1-17§. Weziyet Piship Yetilmidi Digenlik Toghrisida

IKKINCHI BOLUM

Ya Musteqilliq __ Ya Olum!

2-1§. Milliy Musteqilliq Heriketlirimiz

2-2§. Dushmenning Bugunki Ajiz Noqtiliri

2-3§. Heriket Peyda Qilghuchi Kuchlirimiz

2-4§. Idiyiwi Eqim We Milliy Musteqilliq

2-5§. Birinchi Basquchluq Heriket Teshwiqati

2-6§. Mexpiyetlik Toghrisida

2-7§. Mexpi Heriket Usulliri

2-8§. Birinchi Basquchluq Heriket Analizi

2-9§. Milliy Musteqilliq Kuresh Mentiqimiz

2-10§. Uzungha Sozulidighan Mexpi Qarshiliq Korsitish Herikiti

2-11§. Mexpi Teshkilatlar

2-12§. Muhajirdiki Teshkilatlirimiz

2-13§. Dushmenning Jaza Heriketlirige Qarshi Tedbirler

2-14§. Milliy Munapiqlargha Berilidighan Jazalar

2-15§. Xitay Mustemlikisidiki Bashqa Dolet Xelqliri Bilen Muamile

1.      Tibetlikler Bilen Munasiwitimiz

2.      Mongghullar Bilen Munasiwitimiz

3.      Tungganlar Bilen Munasiwitimiz

4.      Bashqa Xitay Changgilidiki Milletler Bilen Munasiwitimiz

5.      Jenobi Xoshnilirimiz

6.      Orta Asiya Turkiy Jumhuriyetliri Bilen Muamile

7.      Kommonizimgha Qarshi Xitaylar Bilen Munasiwitimiz

2-16§. Eqidini Milliy Musteqillighimiz Uchun Pida Qilish

2-17§. Milliy Musteqilliq Heriketlirimizge Tohmetler

Teshwiqat warighi:  1. Hemme Milliy Musteqilliq Herikitimiz Uchun!  

                                   : 2. Ya Korum __ Ya Olum!

 

¤›�¤

 

Kirish Soz

 

Wetinimiz bugun on milyondin artip kitiwatqan hitay tajawuzchi ahalisi we ikki milyondin artuq herhil shekildiki quralliq tajawuzchi kuchlirige tolghan intayin eghir dushmen weziyiti astida turmaqta. Bu tajawuzchilar ustun eskiri kuchige tayinip wetinimizning barliq siyasiy, iqtisadi, herbi, deplomatiye we pen – tehnika saheliri boyiche mutleq ustun hakimmutleqlighini tiklep paaliyet qilish weziyitini yaritiwalmaqta. Wetinimiz da'iriside mutleq ustun hukmiran orun'gha kiliwalghan bu Hitay tajawuzchiliri helqimizni bipayan yeza – qishlaqlarda chekidin ashqan nadan, namirat we hoquqsiz qaldurghinini az dep, wetinimizge tartip kelgen qosh relisliq tomuryol qatnishi wastisi bilen shiddetlik kochmen yotkesh dolqunini yaritip, wetinimizni qisqa waqit ichidila yuz milyonluq ikkinchi Hitay yurti halitige kelturiwilish uchun heriket qilishmaqta.

Helqimiz Hitay mustemlikisige aylinip qeliwatqan wetinini Hitay tajawuzchiliridin qutquzup chiqish uchun 20- esirning otturlirighiche nurghun qetim qanliq kureshlerni qozghighan bolsimu, helqimiz ichidiki bir uchum ‘eqil igiliri’ otturgha chiqip, ichki – tashqi dushmenlirimiz bilen zich ittipaq tuzup, milliy azatliq herikitimizni atalmish ‘tenchliq’ heriketlirige buriwitip paji'elik meghlobiyetlerge sewep bolushti. Weten ha'inlirining wastiliq yaki biwaste halda terghip qilghan ‘tenchliq’ shuarliri, eyni waqtidiki ikkinchi jumhuriyet milliy armiyisining 50 ming kishilik muntizim yaki partizan kuchliri bolghan weziyettin, bugunki birmu eskiri bolmighan weziyetke kelturulishige birdin – bir sewepchi boldi.

Weten azatliq harpisigha yeqinlashqanda, bu wetenni meyli angliq yaki angsiz bolsun omumi yuzluk munqeriz bolushigha sorep mengish, herqandaq bahane korsitilishidin qet’i nezer, uchigha chiqqan ha'inliq herikiti bolidu. Bolupmu milliy azatliqqa kun sanaydighan halettin bugunkidek teniq tartishqa bolmaydighan olum girdawigha kelturushke sewep bolghan herqandaq kishi yaki teshkilatning herqandaq herikiti qet’i turde milliy munapiqliq we weten satquchluq heriket dep qarilishi shert! Halbuki, wetinimiz shunche paji'elik haletke kelturulginige qarimay, bizning nurghunlighan uqumushluq kishilirimiz, wetenperwer nami astidiki kop sanliq teshkilatlirimiz he dep tenchliq terghibatini ozlirining birinchi orundiki wezipisi dep teshwiq qilishmaqta. Bu kishilirimiz wetenperwerlik chumperdisige uruniwilip “weziyet piship yetilmidi, helq uyghanmidi, bihude qan tokulidu, helqara bizni tonup bolalmidi, Amerika bizni qutquzushqa teyyar bolup qaldi, Hitay demogratchiliri bizni etirap qilish aldida, ...” digendek yalghan yawdaq bahanilarni uydurushup herhil saheler boyiche helqimizni bihotlashturidighan, helqimizni jim turushqa mejburlaydighan, qanliq heriket qilishqa jur’et qildurmaydighan teshwiqatlar bilen he dep shoghullanmaqta.

Hitayda yurguzulgen kommonizim paji'esi wetinimizde hiliger we wehshiyane showinizim tuside ijra qilin'ghini uchun, wetinimiz helqining beshigha kelgen balayi – apaetler Hitay kochmen tajawuzchilirining beshigha kelgenlerdin hessilep eghir idi. Shuninggha qarimay wetinimizni bulang – talang qilishqa kelgen nechche milyon Hitay tajawuzchisi ozilirining showinistik gherezlirini tehimu erkin ishqa ashurush uchun wetinimiz teweside yigane Hitay tajawuzchi kochmenlirigila has iqtisadi we siyasi ozgurushlerni yaritishqa kirishti. Ular yene wetinimizni tez waqit ichide toluq Hitaylashturush charisi hisaplan'ghan sun’i nopus kochurush ishinimu jiddi ijra qilishqa kirishti.

Wetinimiz helqi qismen yuchuqlardin paydilinip iqtisadi jehette az – tula ongshiliwilishqa urun'ghan bolsimu, Hitay tajawuzchilirining monopoliyisi, besimi, hetta ashkare basturushliri netijiside omumi yuzluk namiratlishishqa qarap mangmaqta. Bu hil eghir zulumlargha chidiyalmighan nurghunlighan kishilirimiz, bolupmu iradisiz, ghayisiz yashlirimiz tuyuq yollargha mejburlinip, misli korulmigen ehlaqi we milliy bulghunushlarni kelturup chiqarmaqta. Bu hil milliy ehlaq bulghunushlirigha chidimighan bir qisim wijdanliq kishilirimizning heqqani telepliri biwaste quralliq basturulushlar bilen hulasilinip kelinmekte.

Helqimiz bu hil paji’elerning tupki menbesi ozlirining milliy hakimiyiti we milliy musteqillighidin mehrum bolup qalghanlighidin kelip chiqiwatqanlighini tedriji halda his qiliship, milliy musteqilliq uchun ozlirini beghishlimaqta. Epsuski, bu hil yollarning hech qaysisi wetinimiz musteqillighining upughini korsitip birelmigenligi uchun, uzun yilliq bihude urunush we bihude qurban berishlerning izchil meydan'gha kelip turushi nurghun kishilirimizni oygha salmaqta: Ejiba bizning mehkumlighimiz pishanimizge putulup ketkenmidu? Helqimiz tarihiy kuresh en’eniliridin putunley mehrum bolup qalghanmidu? Milliy musteqillighimiz uchun qolimizdin kelidighan hechqandaq bir unumluk charimiz qalmighanmidu?

Bizni umidsizlendurup keliwatqan bu hil su'allar yeqinqi besh – on yil mabeynide bir qisim pikir igilirimizni ozige alahide jelip qilmaqta. Bu kitabta ene shu hil umidsiz su'allargha jawap berip, helqimizge milliy musteqilliq herikitimizning hata chushenchiliri, bundin keyinki heriket basquchliri we birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizning konkiritni usul – chariliri heqqide qisqiche mulahize yurguzimiz. Bolupmu «Musteqillighimizdin Umid Barmu?» digen esirimizde tekitlen'gen ozgiche kuresh yolini alahide tekitlep korsitimiz. Bu dimek: ‘Ya olum! Ya korum!’ digenliktur.

 

BIRINCHI BOLUM

Wetinimizning Bugunki Weziyiti 

1§. Nopus Ishghaliyetchiligi 

 

Biz awal Sherqi Turkistan helqining milliy nopusi heqqidiki asman–zemin periq qiliwatqan herhil sanliq melumatlar heqqide qisqiche tohtilip oteyli.

Wetinimiz helqining heqiqi milliy nopus sanini otturigha qoyushta kishilirimiz birqanche hil meqsetlerge yetish hiyali bilen statistikiliq paaliyetlerge ozilirini urup kelmekte. Bularning ichide eng tipik bolghanliridin mundaq bir qanche tipi bar: Ularning birsi, helqimizning heqiqi nopus sanini ashikarilash arqiliq ihtisadi we siyasi jehetlerdiki ‘tengsizlik’ lerni cheklesh, shu asasta wetinimiz helqini tehimu kop iqtisadi menpe’etke we tehimu kop memori orun'gha ige qilishni meqset qilishidu; yene bir qisim kishiler helqara qanunlarda nopusi on milyondin ashqan mustemlike milletlerge musteqilliq teliwini tonuydiken digendek hamhiyallargha umid baghlash yuzisidin nopus eniqlashqa qiziqishmaqta; yene bir qisim kishilirimiz bolsa noqul ozini chong korsitish arqiliq mahtiniwilishni meqset qilishmaqta. Halbuki, Hitay tajawuzchiliri wetinimiz helqini tedriji yoqutush we wetinimizning barliq bulung–puchqaqlirighiche Hitay tajawuzchi kochmenler eqimini yaritishni meqset qilishmaqta. Yuquriqidek sewepler tupeylidin, wetinimizning milliy nopusi 10- 35 milyon arisida bolghan, statistika qa'idilirige qilche uyghun kelmeydighan bir–birsidin asman–zemin perq qilidighan sanlar arisida dawalghup turmaqta.

Biz bu yerde wetinimiz helqining milliy nopus sanini inchikilep olturmaymiz. Bu heqte nurghunlighan ashkare yaki mehpi nopus tetqiqatchi mutehessislirimiz, siyasiyonlirimiz, ahbaratchilirimiz, qiziqquchilirimiz yetip ashqiche melumatlarni berip kelmekte. Bizning bu yerde tekitleydighinimiz shuki, wetinimiz helqining milliy nopusi meyli 10 milyon bolsun yaki 35 milyon bolsun, wetinimizni musteqil qilish uchun kureshke atlinish we ahirqi ghelibini qolgha kelturushke yetip ashqiche adem kuchige igimiz! Bu yerde , bizning milliy musteqilliq kurishimizning hergizmu bir milyarttin artip ketiwatqan barliq Hitaylar bilen jeng qilmaydighanlighimizni, eksiche wetinimizge yaman niyet baghlawatqan nechche milyon Hitay tajawuzchiliri bilenla jeng qilidighanlighimizgha qet’i ishinishimizni muqimlashturiwilishimiz kirek. Shuning bilen birge yuqurqidek nopus sanimizni koz–koz qilip milliy menpe’etimizni qolgha kelturushke bolidu dep terghip qilghuchilarni yengiche tus alghan muressechilerning, demograttiye, kishilik hoquq, dunya qanunliri digenlerdin tamada bolghuchi hiyaliperest ‘tenchliqperwer’ kishilirimizning milliy musteqilliq herikitimizde tutqan teslimchi yolining bir ipadisi dep hokum qilimiz. Halbuki, Hitay tajawuzchilirining milyon kishilik muntizim quralliq tajawuzchi qoshunigha, mihtek qadiliwalghan on milyonluq qaraqchi kochmenlirige, mustehkem tajawuzchi hakimiyitige yalghuz nopus sanimizni herqanche kozer qilip korsetsekmu, Hitay tajawuzchilirining perwayi pelek!

Bizning nopusimiz, wetinimizni besip yatqan Hitay tajawuzchilirini tel – tukus qoghlap chiqirishimizgha yetip ashidu, halas!

Mesilining tuguni nopusimizning qanchilik sangha yetkenligide emes, belki wetinimizni besip yatqan Hitay tajawuzchilirining qanchilik sangha yetkenligide. Bu dushmen qandaq qilip bu haletke keliwaldi, dushminimizning tarqilish ehwali, kesipi ehwali, iqtisadi ehwali, qural kuchi, bilim kuchi, kopuyush ehtimallighi qanchilik, ... digendek mesililer biz uchun tehimu muhim statistika mesililiri bolup aldimizda turmaqta. Wetinimizning azatlighi bizning nopus sanimizgha emes, belki dushmen kuchlirining qaysi derijide ikenligi, ularni yoqutush uchun nimilerge ihtiyajimiz barlighi, helqimiz bugun awal qaysi dushmen kuchlirige ongushluq we unumluk zerbe berish pursitige ige ikenligi, bu dushmen kuchlirini tedriji qoghlap chiqirishimiz uchun ishni awal nedin bashlishimiz mumkinligini tepip chiqishimizgha zich munasiwetlik bolup turmaqta.

Bu noqtidin elip qarighinimizda, wetinimizni besip yatqan Hitay tajawuzchilirining sani yerim esir awalqi ‘Urumchi tenchliq sohbiti’ ge olturush kunlirimizde ellik mingghimu yetmeydighan, buning eksinche helqimiz nopusining nechche milyonlar bilen hisaplinip, dushmen nopusidin yuz hessige yeqin artuq halda ikenliginimu hesiret bilen eslishimiz we buni hergizmu isimizdin chiqarmaslighimiz kirek. Bunche az dushmenning nechche yuz hesse kopuyup, bugunkidek on milyondin esgip ketiwatqan intayin hewiplik milliy tehdit haligha kelip qalghanlighi ene shundaq nopus oyunlirigha dessep ketkenligimizning pakitidur!

Shu qetimqi “11 betim” din awal wetinimizdiki Hitay tajawuzchiliri asasen alghanda memori emeldar, saqchi, quralliq qoshun, hayankesh sodiger we chirigen ‘mabenzehanichi’ sheklidila tarqilishqan idi. Ularning quralliq qoshunimu chigra mudapiye eskerliri sheklidila bolup, dala armiyisining tayini bolmighan, jem’i sanimu onminggha yetmeydighan meghlobiyetlik chechelangghu eskerler idi. quralliq kuchlirining mutleq kopchiligi jenobi we sherqi wilayetlirimizni, payteht Urumchini tizginlep turush uchunla orunlashturulghan bolup, Ikkinchi Jumhuriyitimiz milliy armiyisi bilen tirkishish uchun manas deryasining sherqiy qirghiqi etirapigha iwerteligen kuchliri besh mingghimu yetmetti. Eyni waqtida Hitaylar dolitide yaponlardin endila qutuliwatqan bolishigha qarimay, ichki jehette milletchi Hitaylar we kommonist Hitaylar dep ikkige bolunup, ichki urush patqiqigha petip qalghachqa, Hitaydin wetinimizdiki tajawuzchi Hitayliri uchun yardemge esker iwertelishimu natayin idi.

Ene shundaq paydiliq pursette turiwatqinimizdimu, bizning bir qisim tesir dairi bar erbablirimiz qiriq – ellik ming kishilik jenggiwar armiyimizning bolishigha qarimay, “Biz 450 milyon nopusluq buyuk Hitay impiriyisige qural kuchi bilen qarshi chiqip teng kilishelmeymiz” diyiship, helqimiznimeghlop boliwatqan, bir – ikki heptilik umuri qalghan Hitay tajawuzchiliri bilen sulhi qilishqa mejburlashqanidi. Yeni, eyni waqtida wetinimiz nopusi aldida bir pirsentkimu yetmeydighan Hitay tajawuzchilirini kopturup korsitiship, biz guya Hitaygha tajawuz qilip 450 milyon Hitayning ortaq qarshiliqigha duch kilip qeliwatqinimizdek qorqunushluq hiyali menzirini yaritiship helqimizni we bir qisim sadda rehberlirimizni qorqutushqan erbablirimiz, del bugunkidek ‘nopus uyuni’ ni koturup chiqishqanidi! Bugunmu bu qilighini tekrarlawatqan ‘tarihi tenchliqperwer’ erbablirimizning biwaste yaki wastiliq egeshkuchiliri “biz bir milyarttin artuq Hitayni ozimizge dushmen qiliwilip hechqandaq netijige erishelmeymiz, shunga shertsiz turde tenchliq yoli bilen heriket qilishta ching turishimiz kirek” dep, helqimizning milliy musteqilliq jenggiwarliq rohining ulghaytilisha soghoq su sipishmekte!

Ejiba, bizning arimizda Hitaygha tajawuz qiliship bir milyart Hitaygha urush elan qilish ‘qara niyiti’ bar kishilirimiz barmidu? Yaq! Biz peqet wetinimizni besip yatqan Hitay tajawuzchilirinila qoghlap chiqarmaqchimiz! He disila mentiqiler bilen helqimizni agahlandurup kelgen bu erbaplirimizning yuquriqi tehditini ularning oz mentiqiliri boyiche shundaq chushensek bolarmidu: “Biz tarihta Hitaylargha teslim bolup intayin toghra yol tutqaniduq, mana endi ishimiz ahirlishay dep qalghanda bu ‘Appaq yol’ imizdin yeniwalmayli!”

Endi biz bu tenchliqchilirimizning kimlerdin turlinip kiliwatqanlighini tehimu uchuq kormektimiz:

Tarihta «Yetti qizlirim» hechqachan Sadir Paliwangha milliy jasaritini biwaste telimat bilen miras qaldurmighanlighi eniq. Emma Sadir Paliwan bu jasaretni wastiliq miras elip dawamlashturalighanidi; huddi shuningdek Sadir Paliwanning ismini uhlap chushidimu anglap baqmighan Tomur Helipimiz bu jasaretni miras qilip dawamlashturalighanidi; Bu miras bir – birsi bilen biwaste baghlinishi bolmighan yaki biwaste wesiyiti bolmighan halda Ghoja Niyaz Haji teripidin, Gheni Batur teripidin, Barin qehrimanliri teripidin, Urumchi tunji aptowuz partilatquchiliri teripidin izchil dawamlashturulup kelinmekte. Bu bir tarihning yushurun qanuniyiti. Bu qanuniyet qarighanda selibi jehetlerdimu oz ipadisini tapsa kirek, Appaq Ghoja weten hainlighini hergizmu Niyaz begke biwaste miras qilip qaldurmighanidi. Emma u dawamlashturdi; Niyaz begning ‘mirasi’ ni sulhichilar qandaq qilip otkuzup elishtikin, 13- yilida, 33- yilida, 45- yilida we 49- yilidimu bu miras bir – birsige tuptin ohshimaydighan kishiler teripidin dawamlashturulghanidi. Mana bugun, bu miraschilar helqimizni ching qamallap tutup turmaqta! Hetta bugunki ‘Appaq Ghoja’ miraschiliri ‘demogratiye, kishilik hoquq, dunya tenchlighi, yer shari muhitini asirash, ...’ digendek Appaq Ghoja hergizmu hiyaligha kelturelmeydighan zamaniwi tuslerge kelturup dawamlashturmaqta!

Wetinimiz helqi yerim esir dawam qilghan bu hil ‘nopus uyuni’, ‘tenchliq sohpet uyuni’ qatarliqlar bilen qaymuqturulup, ellik mingghimu yetmeydighan Hitay tajawuzchilar nopusining bugunki on milyondin eship kitiwatqan qorqunushluq waba haligha keliwilishigha sukut qilip olturdi. Ikkinchi Jumhuriyitimizning waqitliq hokumiti dewride herhil ichki – tashqi ‘sulhichilar’ ning mejburlishi bilen chaqmq tizligide hujum qilip tizlikte ahirqi ghelibini qlgha kelturushtek toghra stiratigiyini talliwalghan qomandaqirimizni urush tohtitip Hitay tajawuzchilirining qalduq kuchliri bilen tenchliq sulhisige kelturuliwatqan kunler, Hitay tajawuzchilirining eng ahirqi mehsher kunliri idi.  U kunlerde wetinimiz bilen Hitay arisidiki bir yerim ming kilo metrli chol yolida tuzugirekmu birer tash yol bolmighachqa, hemde ichki – tashqi urush palakitidin qutulalmay keliwatqan Hitaylarning iqtisadi ehwali chekidin ashqan harap ehwalda turiwatqachqa, wetinimizge tajawuz qilip kirish uchun yol yasash, yiterlik qatnash wastisi teyyarlash imkaniyetliri yoq diyerlik idi. Shundaq ehwal astidiki Hitay tajawuzchiliri bu uzun musapini Hitay en’enisi haligha kelgen epkesh kuturup piyade mengishqa mejbur qalghachqa, tench dewirliridimu yiligha tajawuz qilip kiridighan Hitay tajawuzchi kelgindilirining sani on – yigirme mingdin eship baqmighanidi. Uning ustige eyni waqtidiki wetinimiz iqtisadi ehwalimu bekla nacharlashturiwitilgenligi, wetinimizge basturup kiridighan Hitay tajawuzchi kochmenlirining turalghusi, keyim – kechigi, yimek – ichmigi qatarliq eqelli teleplirimu toluq kapaletke ige bolmighini uchun, wetinimizge zor kulemlep yerlishiwilish imkaniyetlirimu yoq digidek idi. Eyni yillarda wetinimiz Hitaylar uchun noqul herbi mudapiye boshlughi rolinila oynash meqset qilinghanlighi uchun, wetinimizge tajawuz qilip kirgen Hitay tajawuzchiliri bu ziminda qanchilik yer asti we yer usti bayliqlirining barlighinimu bugunkidek eniq bilimetti. Shu seweptin wetinimiz Hitay tajawuzchiliri uchun bulang – talang qilip tuyuqsiz beyiwilish, Hitaydiki Jinayi jazalinishi yaki apetlerdin qechish, emeldarliq asasini tikliwilish qataridiki waqitliq muddaliri bilenla kiliwatqini uchun, wetinimizde ewlat qaldurghiche yerlishiwilish hiyalighimu zadila kelip baqqan emes. Shu sewepler tupeylidin, wetinimiz tewesidiki bu Hitay tajawuzchi banditlar eyni yillarda sun’i kopiyish yaki tebi’i kopiyishning qilche sharaitige erishelmey, omumi sanini hechqachan yuz minggha yetkuzeligen emes idi. Uning ustige wetinimiz helqining qolidiki bayliqlardin ozlirila paydilinishni meqset qilghini uchun, wetinimiz tewesige yengidin Hitay riqabetchilirining kopiyip ketishinimu esla qubul qilishmay kelgenidi. Bumu ularning sun’i kopiyishini wastiliq cheklep turatti.

Jang Jijong wetinimiz tupraqlirining kelgusi istiqbalini, yer asti bayliq ehtimalliqlirini, helqaraliq stiratigiyilik ornini korgendek qildi. Eng muhimi wetinide putmes – tugimes urush yeghiliqliri, tebi’i apetler, sun’i yaritilghan namiratchiliq qatarliq sewepler tupeylidin milyonlighan Hitaylarning yurtlirigha petishmay qeliwatqanlighini esligen bu hiliger jallat, wetinimizni Hitay nopus yukidin qutquzushta eng istiqballiq makan dep molcherlishi wetinimizge heqiqi apetning bashlinish signali bolup qalghanidi. Jang Jijong wetinimizni nuqul herbi yaki diplomatiye boshlughi supitidila paydilinishtin halqip, putunley Hitay yurti haligha kelturiwilish muddasi buyiche wetinimizni toluq yutiwilish pilanini tuzushke kirishti. Eyni waqtida eng heterlik dunyawi herbi kuch halitige kelidighanlighi muqimliship qalghan sowet rossiyisining tehditidin saqlinish, jenopta Engiliz ittipaqdishi bilen biwaste munasiwette bolush we sharait yar berginide gherp dunyasi bilenmu iqtisadi munasiwet qurushta qedimqi yipek yolidin paydilinish jehetlerde wetinimiz tupraqliri eng muwapiq dep qarilatti. Yene bir mesile, tarih boyiche Hitaylarni eghir derijide qorqutup, dunyawi shermendichilikning eng buyuk simowuli bolghan seddichin sepilini soqturushqa mejburlatqan milletlerning bugunki qalduqliridin tarihiy qisas eliwilish pursitinimu qoldin chiqirishni esla halimatti.

Yuquriqidek muddalarning bir yerge jem bolishi netijiside, Hitay basqunchiliri uchun wetinimizni besiwilish mesilisi ularning hayat – mamatigha we ar – numusigha berip taqilidighan ‘milliy mesile’ tusige kelturulgenidi! Hitay tajawuzchiliri wetinimiz helqini millet supitide toluq taziliwitip, yurtimizni sap ikkinchi kichik Hitay yurti halitige kelturiwilish iradisige kiliwatqanidi. Bizning ‘internatsyunalist  tenchliq suyer’ lirimizning eksiche, Jang Jijong bu muddasigha yetishi uchun eng kuchluk tosalghuning musteqillighini elan qiliwalghan Ikkinchi Jumhuriyitimiz hokumitidin kelidighanlighini tonup yetip, barliq nussiz deplomatiyelik we ichki aghdurmichiliq paaliyetliridin paydilinip, Ikkinchi Jumhuriyitimiz hokumitini inkar qilish, uni tench emeldin qaldurush uchun atalmish ‘Birleshme Hokumet’ qurashturush, andin jiddi esker kopeytip Ikkinchi Jumhuriyitimiz milliy armiyisining tehditidin qutulushni niyet qildi. Buning uchun jiddi heriketke kelip, hiligerlik bilen aghdurmichiliq paaliyetliridin paydilinip helqimizge Ikkinchi Jumhuriyet hokumitimizni, Jumhuriyitimizning milliy armiyisini kommonizim agentliri, qizil kommonist dushmen qilip korsitish, milliy azatliq sepimizni parchilash, yitekchilirimiz arisida zidiyet yaritish, idiyiwi qalaymaqanchiliq peyda qilish pilanlirini ishqa saldi. Ozliri estayidil tallap qurashturup chiqqan ‘Birleshme Hokumet’ diginige kirguziwalghan herhil pikir eqimidiki kishilerni ‘Pan Turkisizim, Chin Turkisizim, Pan Islamizim, Pan Sotsiyalizim, ...’ qataridiki milliy teghdirimizge qilche munasiwiti bolmighan pikirler etirapida oz – ara talashqa selip qoyup, bu hil ichki sun’i zidiyetlirimizdin intayin ustiliq bilen paydelandi. Ene shundaq suyiqest, aghdurmichiliq wastiliri bilen armiye we hokumitimizni jenobiy olkilirimizdiki helqlirimizning himayisidin mehrum qiliwetti. Hetta qisqighine bir yil ichidila qorchaq ‘Birleshme Hokumet’ tin Ikkinchi Jumhuriyitimiz wekillirini toluq tazilap, wetinimizni qaytidin Hitay qolida tutup turush shara’itini yaritiwaldi. Mana shundaq qilip, bundin keyin Hitayning hakimiyet sheklide, iqtisadi bazis yaki ustiqurulmisida herqandaq ozgirish bolishidin qet’i nezer, wetinimiz tupraqlirining menggu Hitay mustemlikiside qelishining deslepki huli yaritilghanidi!

Ishning heyran qalduridighan teripi, bundaq weziyetning yaritilishida bizning atalmish ‘sulhichi dahi’ lirimizning oynighan aktip roli bolup, ular izchil turde Hitay tajawuzchilirigha mayilliq korsitiship, Ikkinchi Jumhuriyitimizning herqandaq bir herikitige izchil qarshi teshwiqatta bolup kelishi idi! ‘Sulhichi’ erbablirimiz Ikkinchi Jumhuriyitimiz yitekchilirini Sowet kommonistlirining gumashtisi, kommonizim ghalchiliri dep qarilashta alahide kuch chiqiriship, helqimizni Ikkinchi Jumhuriyitimizge guman bilen qarishini kelturup chiqirishti! Ejeba bu mutiwerlirimiz ozlirining bir talmu qurali we birmu eskiri bolmay turup Hitaygha 10 yil yalwurupmu emelge ashuralmighan qorchaq ‘Birleshme Hokumet’ hoquqini bolsimu qanchilighan qurbanlirimiz bedilige kelgenligini birer qetim oylap baqqanmidu? U erbablirimiz helqimizning issiq qanliri bedilige kelgen Ikkinchi Jumhuriyitimizni, bu Jumhuriyitimizning milliy armiyisini izchil ret qilip, Hitaylarning himayiside ‘wetenni parawan qilish’ hamhiyali ichide helqimizni qaymuqturushup, wetinimizning tel – tukus munqerzligi uchun Hitay tajawuzchiliri bilen hemkarlashqan boldi! Bu hil kishilirimizning uhlimay korgen chushliri qisqa waqit otmeyla yer bilen yeksan qiliwitilginidin keyin, ular hamhiyallirini ishqa ashurushning yep – yengi bir yolini tallap heriket bashlashti: Gherp we Islam ellirining kommonizim bilen chiqishalmaslighidin paydilinip, Hitay kommonistlirini ‘pash qilish’ arqiliq dunya jama’etchiligini tesirlendurup, Hitaygha besim qilip ‘heqiqi aptonomiye’ aldurghuzush herikitini bashlidi. Ular endi tench deplomatik charilar bilen weten qutquzush programmiliri boyiche heriket qilishqa kirishti. ... Bugunki kunde, bu mepkorigha biwaste yaki wastiliq warisliq qilishiwatqan kuchlirimiz chet’ellerde shunchilik asas tiklishiwalghanki, wetinimizni “AQSH qutulduridu, BDT qutulduridu, Islam elliri, Turk dunyasi, Teywenlikler, demogratik Hitaylar, ... qutulduridu” digendek yalghan – yawidaq chocheklerni qurashturushup radio, gezit, jornal, kitab, lenta, internet, ... qatarliq shekiller bilen wetinimiz helqini qaymuqturushta esebilerche ching turushmaqta!

Buning eksiche, ozlirige sotsiyalist chushenchilirini mesilek qilip talliwilishqan Ikkinchi Jumhuriyitimiz waqitliq hokumitining yengi yitekchilirimu ‘bitom’ din keyin Hitay tajawuzchilirigha qarshi jengning yengi taktikilirini pilanliship milliy azatliq kurishimizning miwilirini mustehkemlesh we kengeytish ornigha, her hil ohshimighan idiyidiki bashqa milliy yitekchilerge qarshi teshwiqat qilishni ozlirige muhim wezipe qilip talliwilip, putunley ichki talash – tartishlar qaynimigha petip kitishti. Buhil talash – tartishlarni qilishqa toluq musteqilliqni eslige kelturiwalghinidin keyin, hetta u kunliridiki nadan helqimiz teripidin eghir jaza yiyish bedilige bolsimu waqti bolidighanlighini zadila oyliship baqmidi. Aqiwette3 eslidinla hata tallanghan qorchaq ‘Birleshme Hokumet’ terkiwidin wastiliq qoghlinip ghuljigha ketken bolsimu, sherqte dushmen quralliq kuchlirining he dep kopiyip berishini tamasha qilip qilch9imu emiliy tedbir kormey, ‘weziyet kutush’ bilenla cheklinishti. ...

Qisqisi, Hitay tajawuzchiliri helqimiz ichidiki yitekchilirimizning dushmenning depigha usul oynap, bir – birini ha’in- jassus, qizilpachaq, mutessip, kommonizimchi, hitayperest diyiship ichki jidelge birilip ketken pursitidin paydilinip, ellik ming kishilik Ikkinchi Jumhuriyitimiz milliy armiyisini bir paymu oq atmay putunley qolgha chushiriwilishining charilirini tuzushup ish bashliwetkenidi. Shuning bilen wetinimiz tupraqliri hitay tajawuzchi kelgindilirige daghdam uchuq weziyet yaritiwilishining hulini seliwilishqanidi!

Bizning wetenperwerlirimizning del eksiche, bir – birsi bilen yigirme yildin beri qanliq jenglerni qiliship keliwatqan Gomindang hitayliri bilen Gongsendang hitayliri milliy menpe’etliri aldida wetinimiz ichide bir – biriliri bilen un – tunsiz birliship ketkenidi. Gomindang tajawuzchi hitayliri wetinimizni hitay mustemlikisi halitide tutup turush uchun kakarliridiki on ikki shiwarni qilche temtirimeyla besh shiwargha almashturiwalalidi! Nadan helqni aldash jehette 30 yilliq tejribige ige hitay kommonist banditliri helqimizning ishik aldilirini supurush, balilirimizgha kempit tarqitish, ... qataridiki hiligerlikliri bilen helqimizning mingisini qochushqa kirishti. Arqidinla allimuqachan ozilirige qoshulup ketken Gomindangchilarning qaldughini ‘tazilap beripla chiqip ketimiz’ digen kulkilik bahanini toqup chiqiriship, helqimiz arisidiki milletsuyerlerni, baylirimizni, dini zatlirimizni, kommonizim idiyisini ashkare qobul qilmaydighanlarni ala qoymay qirip tugitishti. Qisqighine bir qanche yil ichidila helqimiz arisidiki ozilirining milliy menligini, dini itiqatini, iqtisadi hoquqini eskiri kuchini, memori hoquqini himaye qilish yaki eslesh ehtimali bolghanliki uqumushluq kishilirimizni we ularning himayichilirini zomiger, eksil inqilapchi digendek qalpaqlar bilen putunley tazilap chiqip, helqimizni milliy kimligini tonutidighan awangart kishiliridin bir ewlat mehrum qalduriwetti. Yitekchisiz qalghan helq Borhan Shehidi, Seypidin Ezizi qataridiki milliy munapiq we weten ha’inlirining qoli bilen hitay tajawuzchilirigha qul qilip tutup berildi!

Shundaqtimu Ikkinchi Jumhuriyitimizdin qalghan milliy qoshunimizgha tehichila tigelmey turghanidi. Aridin uzun otmeyla herhil aldamchiliqlar bilen milliy armiyimizni esli turiwatqan baziliridin yotkep chiqirip, Gomindang qalduqlirigha, banditlargha zerbe berish digen uydurmichiliq bilen milliy qoshunimizni ichki zidiyet we yerlik qewimler zidiyiti ichige paturiwitishti. ‘Yerlik kadir menbesi’ bahanisida jenggiwar, yitekchi ofiser – jengchilirimizni milliy armiyimizdin ayrip yiraq yiza – qishlaqlargha chechiwitishti. Birqisimlirini eskerliktin chiqirip ‘dongge yeqitish’ ni ishqa ashurushti. Yitekchisiz qalghan milliy qisimlarni chigira qoghdash bahanisida tagh – deshtilerde aylandurup, iradisini, ghayisini, milliy ghururini, diniy itiqatini suslashturush, jenggiwarlighini sundurush, bolup parchiliwitish, milliy ayrimichiliqlarni yoqutush bahanisida hitay tajawuzchi bandit diwiziye – poliklirige birdin – birdin chechiwitish, hetta zoruriyiti qalmidi dep biraqla tarqitiwitish charilirini qollinip, helqimizni quralsizlandurushni ishqa ashuriwaldi. Buning eksiche, milliy qoshunimizni yotkep chiqiriwalghan burunqi azat rayonlirimiz, herbi bazilirimiz, muhim herbi sitiratigiyilik yerlirimiz, kona – yengi urushta ghalibiyet qazanghan yerlirimiz, muhim qatnash tugunlirimiz, milliy sheher etiraplirimiz, muhim bayliq menbelirimizge intayin mehpi shekilde hitay tajawuzchi quralliq qoshunlirini yotkep kelip jaylashturiwilishti. Desliwide milliy ahale zich jaylashqan yerlirimizge biwaste quralliq kirip jaylishalmaydighanlighigha kozi yetip, munbet yerlirimiz we bayliq menbelirimizni igelleshke qoyulghan hitay quralliq qoshun diwiziye – polklirini qoshumche ishlepchiqirish bilen shoghullandurup, tedriji herbileshken sap hitay sanaet rayonlirini shekillendurushke mehpi atlinishti. Wetinimizning milliy iqtisadini toluq nabot qilish derijisige yetkinidin keyin, bundaq mutleq mehpi herbi ishlepchiqirish korpus, diwiziye, polklirini ‘ikkinchi Shanghey, uchinchi Tiyenjin, ...’ digendek dep – debilik atlar bilen bundaq sun’i hitay herbileshken sheherlirini ashkarilashqa bashlidi. Eyni yillarda ikkinchi Shanghey dep dawrang qilishqa bashlighan bugunki Shihenze herbileshken hitay sun’i shehirini ziyaret qiliship kelgen qalaq kishilirimiz atalmish ‘hitayning qudriti’ din aghzi echilipla kelishkenidi. Eslide bu atalmish sheher, milliy armiyimizning eng ahirqi zeper marshini yangritish uchun manas deryasining gherbi qirghiqigha chushkun qilip nechche on ming milliy esker yighilghan shereplik tarihi maklan idi! Mana bugun u shereplik makanlirimizda toluq hitaylashturulghan milyon kishilik eng zamaniwi we yerim herbi ‘ikkinchi hitay doliti’ ning ewrishkisini kormektimiz! Buninggha ohshighan misallardin Ghuljidiki Kore, Herembagh, ... qatarliqlarni, Jing we Kuytonglarni, Ujachuylerni, Dahiyenlerni, Ushshaqtal etirapini, Aqsuni, ... kormektimiz. Bularning hemmisila hitaylarning tarihta eng eghir meghlobiyetlerge uchurighan jeng meydanliri yaki taqabil turghili bolmaydighan milliy qarshiliq korsitish noqtiliri ikenligini hergizmu unutmaslighimiz kirek! Eng muhimi, bu hitaylashturulghan yerim herbi yaki toluq quralliq herbi sanaet bazilirining eyni waqtidiki helqimizni basturush uchunla mokturulgen herbi bazilar ikenligini herbir ewladimizgha chushendurishimiz shert idi. Yeqinqi yillardin buyan hitay tajawuzchiliri helqimizdin ensirep ketidighan yeri qalmighanlighini molcherleshkinidin keyin, bu hil sap ‘Hitay bingtwen yengi sheher’ lirini keyni – keynidin ashkariliship, yerlik sherherlerni ashkare hitaylashturush bazilirigha aylandurushup, qisqa waqit ichidila Urumchi, Sanji, Altay, Chochek, Boritala, Ghulja, Qumul, Korla, Aqsu qataridiki sheherlirimiznimu ustun hitay nopusi halitige kelturiwaldi. Hetta shimaldiki nurghun nahiye – yezilarnimu toluq hitaylashturushni ishqa ashurushti. Unutmaslighimiz kirekki, bu rayon – sheherlerning hemmisila kona milliy azat rayonlirimiz yaki hitay tajawuzchiliri eghir zerbe yigen urush meydanlirimizdur. U yerler qandaqtur bikar qalghan bosh yer yaki ahale zich yerlerdin qechip orunlashqan yerler emes. U yerler peqetla yerl;ik milletlerge quralliq zerbe berishnila meqset qilip keyin igelligen herbi orunlarning ozgergen shekli, halas! Demisimu, hitay tajawuzchiliri bu etiraplarda korulgen ushshaq – chushshek milliy naraziliq heriketlirini qanliq basturushlarda ene shu Fashist banditliri yaki ularning shagirt – baliliridin paydilinip kelmekte! Mana endilikte, ene shu banditlar armiyisi wastisi bilen hitaysiz qalghan barliq sheher – yezilarnimu mutleq ustun hitaylashturush uchun atlanmaqta. Bu yerde yene shunimu alahide tekitlesh kirekki, bizning nurghunlighan gherp muhajirlirimiz hitay tajawuzchiliri ustidin yighlap – qahshap dert tukishkinide sowet ottura asiyasigha ohshitip, wetinimizdiki hitay tajawuzchilirining milliy assimilatsiye siyasiti heqqide bekla kop dawrang selishidiken. Shuni unutmaylijki, hitay tajawuzchiliri wetinimiz helqige 58 – yilidin bashlap assimilatsiye siyasiti yurguzuwhni emeldin qaldurup, wetinimiz helqini biwaste, wastiliq we tebi’i charilar bilen millet supitide yer yuzidin tedriji yoqutush siyasitini yurguzup kelmekte! ‘Assimilatsiye’ digenni koturup chiqqanlar bu sozning eqelli loghat menisinimu bilmeydighan, we ana wetinining pajieliridin hewiri bolmighan yaki uni mazaq qilidighan muhajirlardur!

Bu jeryanda ene shu mehpi herbi bazilar, bingtwenler, herbi yaki herbileshken zawut, kan, qatnash, karhana, meydan, ferma, tetqiqat orunliri we payansiz chigira boyliri helqimizdin mutleq mehpi tutulghan we milliy quralliq kuchlirimiz bar yillarda intayin mehpi shekilde ustun hitay nopusi yaritish mehpi baziliri qilin’ghanidi.

Bu jeryanda ene shu mehpi herbi bazilar, bingtwenler, herbi – bingtwen zawut, kan – karhanilar, chigra boyliri helqimizdin mutleq mehpi tutulghan we milliy quralliq qoshunimiz bar yillarda intayin mehpi shekilde ustun hitay tajawuzchi kochmenler nopusi yaritish mehpi baziliri qilip paydilinghanidi. Hetta mehpi turmilermu hitay tajawuzchi kochmenler nopusi yaritish wezipisini utigenidi. Mana bugun herqandaq ‘sulhichi ewliya’ quruq gep bilen hitay kopuyush dolqunini qet’i tosiyalmas hal yaritildi. Tosimaq turmaq, helqimizning sheher nopusi kireksizler digen nam bilen ashkare ishtin qoghlinip, chet yerlerge surgun qilinmaqta! Qisqisi, bugun hitay tajawuzchiliri yerim esir awalqi Jang Jijongning wetinimizni toluq hitaylashturush layihisini heqiqi turde ashurup orundash basquchida turmaqta! Ular bu haletke ‘dushmen qalduqlirini taziliship berimiz,silerning gullinishinglargha yardem berimiz, baylighinglarni echishqa yardemliship berimiz, ...’ digendek namlar bilen erishti. biz bu shuarlirigha oylanmastinla ishengeniduq! Belkim hazirmu ishinip olturmaqtimiz! Halbuki, hitaylar wetinimizni ‘tarihtin buyan hitaylar gullendurup kiliwatqan tipik hitay yurti’ dep allimu qachan dunyagha jakarlap boldi! Bugun hitaylar wetinimizge  ottuz milyon, ellik milyon, hetta yuz milyon hitay tilemchilirini kochurup kilish ustide jiddi pilanlarni tuzushmekte!

Eger wetinimiz tupraqliridiki hitay tajawuzchilirining nopusi helqimiz nopusidin bir – ikki hesse artipla ketidiken, wetinimizning ‘palani jumhuriyet, pokoni dolet’ namida musteqil bolishinimu hergiz ret qilmaslighi mumkin. Chunki wetinimizde mutleq ustun nopusqa erishiwalghan, wetinimizning barliq sanaet, sheher, memori hoquq, quralliq kuchlerni changgilida tutup turiwatqan hitay tajawuzchiliri musteqil bolghandin keyinmu ‘ikkinchi kichik hitay’ doliti sheklide menggu ustunlugini saqlap, bizning yoqutulishimizni resmi ‘ichki ishlar’ halitige kelturiwalghan heqiqi hitay doliti haligha keliwalidu. Eyni waqtida ellik ming hitaygha teng kilelmigen helqimiz, ellik milyondin artuq hitay tajawuzchilirigha zadila teng kilelmeydu. Rushenki, dunyaning herqandaq bir bulungida bu helqqe hisidashliq qilip ellik milyon nopusluq bir tajawuzchini qoghliship bireleydighan birmu kuch tepilmaydu. Chunki, bu ‘kichik hitay doliti’ ning arqisida bir yerim milyart nopusqa ige chong bir hitay doliti ulargha arqa tirek bolup beridu. U chaghda hemmidin quruq qalghan helqimiz sergerdan siganlarning yaki amerika hindiyanlirining ornigha chushup, hemme meshire qilishidighan we pes korushidighan insaniyet chupirendilirige aylinip qalidu! bezi materiyallardin qarighanda, helitinla siganlar bilen hindiyanlarning uyghurlar bilen yeqin qandashlighi bar iken, digendek mulahiziler tarqilishqa bashlimaqta.

Mana bu – hitay tajawuzchilirining yurguziwatqan nopus kopeytish siyasitining ahirqi mahsidi!

Rossiyening ottura asiyani besiwilishi, Engilizlarning sherqi jenobi asiyani besiwilishi hitaylarning basqunchilighidin tuptin perq qilidu. Yawrupaliqlarning mustemlike siyasiti iqtisadi kingeymichilik ustige qurulghan bolup,  bayliq we bazar amilliyri ornida paydelanghan bolsa, bugunki hitaylar wetinimizni hayatliq makani supitide besip yatmaqta! Shunga Engilizlar asiyadiki mustemlikiliridin ayrilghinida, Rossiye ottura asiyadin ayrilip qalghinida huddi ustidin bir yukni elip tashlighandek yiniklik his qilishqanidi. Bugunki dunya iqtisadi munasiwetlirimu burunqisidin paerqliq halda, beqindilar ham eshyani ozliri aldigha ekilip berish, mallirini taliship setiwilish sheklige qarap ozgiriwatqan bolghachqa, burunqidek keskin mustemlikichi basturush sheklige hajiti qalmighanidi. Emma hitay tajawuzchiliri wetinimizdin ayrilip qelishni milliy teghdirining zawali dep chushenmekte. Shundaq iken, hitay tajawuzchiliri wetinimizdin hergizmu quruq sozlerdin qorqup ozligidin chiqip ketmeydu! Bundaq bir tajawuzchini nopus sanimizni dawrang qilipla emes, hetta yigirme ming kilometir yiraqta turiwatqan AQSh ning bir – ikki eghiz gep qachurup qoyushliridin qorqup chikinishke mejburlinish ehtimalini hamhiyal qilip helqimizni jim turushqa mejburlawatqan ‘medeni’ ziyalilirimizgha epsuslanmay turalmaymiz! Hitay tajawuzchiliri peqetla quralliq wehimidin qorqup wetinimizdin chikinidu. Bu yerde quralimizning dushmenningkidin kuchluk – ajiz bolishi, urush taktikilirimizning dushmenningkidin yoquri – tuwen bolushliri muhim emes. Muhim bolghini eng muwapiq taktika sheklini alghan izchilliq. Hitay tajawuzchiliri bu heqiqetni bizdin baldur bileligechke, wetinimiz helqige birmu milly polk saqlishigha yol qoymidi. Shu seweptin helqimizning milliy menligini tonitidighan, qayta kuchlinishke sewep bolup qalidighan qilchilik imkaniyetlernimu qaldurmay yoqutup keldi. Bundaq bir dushmenge nopus sanimizni bahane qilip korsitiship qarshi chiqishni oylash, qilchimu eqilge sighmaydu.

Epsuski, bizning uqumushluq erbaplirimiz arisidiki bir qisim kishiler helqimizni nopus uyunigha ohshash ehmiyetsiz ishlar etirapigha jelip qiliwilip, helqimizning eng unumluk we eng biheter mehpi zerbe berish heriketlirige atlinish qizghinlighi we teshwiqatini hitay tajawuzchiliridin baldur basturush, cheklesh, ujuqturushlar bilen meshghul bolmaqta. Bu jehette ‘medeni gherip elliri’  ge yeqindin beri berip jaylishiwalghan ‘zamanimizning bilermenliri’ tajini kiygenler alahide turtkilik rollarni oynimaqta! Bizning dushmenlirimiz bolghan hitay tajawuzchiliri bu erbaplirimizning eksiche, helqimiz arisida idiyiwi zidiyetlerni kucheytidighan ichki qalaymaqanchiliqlargha zor meblegh selip, yuquriqidek pikirdiki kishilirimiz wastisida helqimizni tizginleshke tirishmaqta. Uning bedilige wetinimizge qosh relisliq tomur yol tartip kilishti, nefit – tebi’i gaz turba yolliri yatquzushni biheter ishqa ashurushmaqta, wetinimizdiki tajawuzchi hitay nopusining sun’i kopuyishini tarihtiki eng yuquri sewiyidin hessilep ashuriwitishmaqta! Endi bir qisim nopus uyunchilirimiz yep – yingi bir qorqutush sozini terghip qilishmaqta: “Wetinimizdiki hitay kochmenlirining sani allimu qachan ottuz milyondin eship ketti! Hetta ellik milyongha yeqinlashti diyishkimu bolidu!”

Bular endi nime diyishmekchi? Wetinimizni besip yatqan hitay tajawuzchiliri allimu qachan qoghlap chiqarghili bolidighan san cheklimisidin eship ketti, endi ular bilen ‘tench birge utush’ yolimizla qaldi diyishmekchimu? Bundaq emiliy qanuniyetlerge uyghun kelmeydighan benggining mentiqisi buyiche qilinghan hisap eliwette artuq chiqidu! Bumu birhil yushurun milliy munapiqliq bolup otturigha chiqmaqta. Biz bundaq ziyanliq mubalighe yaratquchilarning tarqitiwatqan wehimisige qilche qulaq salmaslighimiz lazim!Emiliyyet shuki, wetinimizning milliy musteqillighini qolgha kelturishimizning qolimizdin aldinqi sherti – Wetinimizdiki hitay tajawuzchilar sanini ellik mingning astigha chushurush. Bu noqtidin alghanda, wetinimizdiki eng chong dushmen hewipi – Yiligha bir milyongha yeqin sur’et bilen artip kitiwatqan – sun’i we tebi’i artip kitiwatqan on milyondin artuq hitay tajawuzchiliridin kelmekte. Bizning nopus terghibatchilirimiz ejeba bu dushmen nopusining kopuyishige emiliy cheklime quyalaydighan qaysi bir pilanini otturigha qoyushup baqalidi? ‘Tenchliq’! Ular helqimizni dushmenge qarshi chiqmay tench turghuzushtin bashqa hechqandaq bir heriketke yitekliship baqqini yoq! Diqqet bilen korup chiqidighan bolsaq Ottura asiyadiki, Turkiyidiki, Yawrupadiki, Amerikidiki, Awustraliyidiki dangliq ziyalilirimiz, dahilirimiz, bilermenlirimizning hemmisila helqimizge ‘tench tur’ din bashqa hechqandaq bir heriket progirammisi tuzup bermigen. Hetta udul sorighiningizdimu ewliyasi otturigha chiqip, ‘weten azatlighining kelgusi heriket pilani yaki progirammisi’ dep birer waraq bolsimu birnimini otturigha chiqirishalmaydu. ‘Tench turush’ ning progirammisini bolsimu yezip korsiteligen bolsimighu kashki! Derweqe, tench yetishning progirammisi yoq – te! 

 

2§. Quralliq Dushminimiz

 

 Dunyada birer milletni ashkare qirip tugitiwitish ihtimali bugungiche yoq diyerlik bolghini uchun, hitay tajawuzchiliri wetinimiz helqini biraqla qirip tugitiwitishke menggu pitinalmaydu. Shunisi barki, bu helq toluq yoqalmighiche wetinimizni hatirjem halda hitay yeri qiliwilish imkanimu bolmaydu. Qandaq qilish kerek? Hitay tajawuzchiliri helqimizni tench yoqutiwitishning yaki bahane uydurushup peydin – pey yoqutiwitishning charisini keship qildi: Helqimizni ozilirining tarihiy wetini bolghan Sherqiy Turkistan tupraqliridin qoghlap chiqiralighidek bashqa yermu tapalmighan hitay tajawuzchiliri helqimizni oz yeride qiyin – qistaqlar ichide yoqutush charisini tepip chiqishti.

Yuksek derijide tereqqi qiliwatqan mushu dewirde dunyadin bihewer, zamaniwi pen – tehnika bilimliridin bihewer qalghan herqandaq bir millet uzungha qalmay yer yuzidiki mewjutluq shertlirini yoqatqan bolidu – de, yoqulushqa yuz tutidu. Buning uchun helqimizni zamaniwi pen – tehnikilar bilen menggu uchurishalmas halgha kelturiwitish, yizilarda iptida’i ishlepchiqirish quralliri arqiliq unimi tuwen, japasi kop, waqit isirapchilighi tula qol emgikige baghlap quyup, qursighini toyghuzushtin bashqini oyliyalmas qiliwitishke, shu asasta siganlar yaki hindiyanlardek mengguyuksilelmes halgha chushurup quyushqa tirishmaqta. Helqimizning sheherlerdin tazilinishi, ishchiliqqa, herbilikke, memori hizmetlerge, sana’et rayonlirigha kirishini cheklep turishi, hitay tajawuzchilirining helqimizni yoqutush siyasetlierining muhim mezmonliridin biri bolup kelmekte. Endi sheherler hitaylargha uchuq halgha kelgendin kiyin, ularning sun’i kopuyishini dehilsiz halgha kelturush uchun ularni helqimizdin qoghdashqa mejbur bolishidu. Wetinimizdiki milyonlargha yeqin herhil quralliq hitay tajawuzchilirining birdin – bir mehsidi sheher, sana’et rayonlirida shiddet bilen sun’i kopuyup kitiwatqan hitay kochmen tajawuzchilirini yerlik helqning hujumidin saqlap qilishtin ibaret birla meqsetni ozlirige wezipe qilishqan. Bu quralliq tajawuzchilar qoshuni, muntizim armiye, chigra qisimliri, quralliq saqchi qisimliri, yengidin peyda bolghanzorawanliqqa qarshi qoghdinish etiretliri, mehpi yaki ashkare jasus – saqchilar, minbinglar bolup birer milyonluq eskiri kuchke ige bolup, bu qoshunlar adettiki urush quralliridin tartip ta atom bombisi, bio – himiyilik urush qurallirighiche qurallqnghan. Bu qoshunlar her minot helqimizni basturushqa teyyar turmaqta. Buni az dep, wetinimizning barliq muhim yerlirini igellep yetishqan ‘bingtwen qisimliri’ namidiki yerim muntizim qoshunlarmu ikki milyondin ashqan adem kuchi bilenhelqimizgila hiris qilip turiwatqan quralliq dushmenlerdur. Yuquriqidek her hil quralliq kuchler wetinimiz musteqillighini tosap turghan eng asasliq dushmen kuchliri bolup hisaplinidu.  Huddi shuningdek, bu dushmen kuchliri wetinimizning herqaysi bulung – puchqaqlirida mehpi shekilde sun’i nopus kopeytish wezipisinimu ustige alghan bolup, hitayda esker bolup wetinimizde kesip almashturush, hitayda herbiliktin kesip almashturup wetinimizde bingtwen qisimlirida ishqa jaylishish, u yerlerdin ‘qisqartilish’ shekilliri bilen sheherlirimizni igellesh arqiliq sheherlirimizde ahale arisigha singip zapas esker rolini oynaydighan dushmen kuchliri haligha kelmekte. Bu kuchler ozlirining ishlepchiqirish saheside bir qisim jiddi turmush ihtiyajlirini ozliri hel qilish sheklini alghachqa, bu qoshunlargha iqtisadi qamal qilish shekilliridiki tench yoqutush heriketliri tesir korsitelmeydu. muntizim herbi qoshunlirimu hitaylashturulghan ishlepchiqirish rayonlirimizning etirapigha jaylashqanlighi uchun, sheherlirimizdiki hitay tajawuzchilirining biwaste iqtisadi yardimige irishish weziyitini yaritip alghan. Shu seweptin bu dushmenlergimu qamal qilish chariliri toluq onum bermes halgha kelturulgen.

Bu hil quralliq qoshunlardin yerlikke almiship zawut, kan, shirket yaki memori organlarda ishlewatqan tajawuzchi bandit hitaylar zapas qoshunluq rol oynaydighan, quralliq terbiye korup turidighan minbing digen namdiki banditlar qoshunini teshkil qilmaqta.

Helqimiz herqandaq bir sheherde, herqandaq bir sana’et rayonida mukemmel teshkilatlinalighidek, ish tashlash, namayish qilish wastiliri bilen ishlepchiqirishni palech haletke kelturiwiteligidek sangha ige bolmighanning ustige, bu san kunsayin aziyip beriwatqachqa, sheherlirimizdiki milliy ishchi – hizmetchilerge tayinip herqandaq shekildiki tench qarshiliq paaliyetlirini muweppiqiyetlik qanat yayduralishimiz yaki dushmen quralliq kuchlirige jiddi teyyarliq qilip memliket boyiche  bir tutash partilash haraktiridiki hujum qilip biraqla ghelibige erishishimizning qilchimu ihtimali yoq. Qisqisi, bugunki kunde dushmen quralliq kuchlirige, dushmen sana’et rayonlirigha, sheherlerge ashkare quralliq hujum qilish imkanimiz yoq.

Bulargha qoshulup alahide muhim quralliq kuchni teshklil qiliwatqan yene bir kuch – herhil hitay saqchiliridur. Bu dushmen kuchlirimu helqimizni basturushta alahide kuch chiqiriwatqan uchigha chiqqan fashist we showinist terorchilar etiritidur. Emma ular qismenlikte bolsimu puhralar bilen ariliship yurgini uchun, ulargha mehpi zerbe peyda qilish ehtimali yenila heli bar.

Hulasilighinimizda, muntizim yaki yerim muntizim quralliq dushmen kuchlirige qarshi helqimizda bugun hechqandaq unumluk chare we paydiliq pursetler yoq. Shunga, yuquriqidek dushmen kuchlirige zerbe berish herikitini sharait yaritiwalghandin keyin andin mehsus oylinishqa bolidu. Hazirche dushmenning tehimu ajiz noqtilirini zerbe berish obiktiwi qilip tallap turushqa mejburmiz.

 

 3§. Xitay Tajawuzchilar Ahalisi 

 

Wetinimizni igellep yatqan hitay tajawuzchilar ahalisini nurghun kishilirimiz milliy dushminimiz qatarida tilgha alghusi kelmeydu. Hetta bir qisim zamanimizning ‘bilermenliri’ hitay tajawuzchilar ahalisini etiwarliship, ularning ornigha tunggan – qazaq qerindashlirimizni dushmen qilip korsitishke alahide kuch chiqirishmaqta! Bu kishilirimizning qarishiche, guya wetinimizge hitay tajawuzchilar ahalisining keng kolemde basturup kirishini ‘dostane yardem, qerindashlarche yardem, yeqin qoshnidarchiliq, hetta gunahsiz aqkongul ishlemchi’ qatarida korushse kirek!

Eger hitay kochmen tajawuzchilar ahalisi wetinimizge noqul jan saqlash uchun yaki yigane iqtisadi paaliyet korsitish uchun eqin qilghinida belkim bu kishilerni ‘dushmen’ dep qarimasliqqa heqliq bolishimiz ihtimal idi. Diqqet qiling, shundaqtimu yenila bir ehtimalliqla bulalatti! Epsuski wetinimizge quruttek yamirap kiriwatqan hitay tajawuzchilar ahalisi hergizmu qehetchiliktin, acharchiliqtin, urush balaliridin yaki siyasi zulumlardin qechip wetinimizge panaliq tilep kiliwatqan jan saqlighuchilar emes. Buning del eksinche, bu kelgindiler wetinimizni ‘ayrilmas hitay yeri, bu yerni biz tarihtin buyan gullendurup kelmektimiz’ dep ashkare elan qilip kiliwatqan dushmen milletlerdur! Bu hitay tajawuzchiliri putunley oz hakimiyitining righbetlendurishi, oz milliy mustemlikichi hakimiyitining quralliq himayisi astida wetinimiz tupraqlirini pilanliq, teshkillik halda qedemmu qedem igellep, oz paaliyet dairisi ichide, tajawuzchi  mustebit milliy mustemlikichi hokumitige masliship helqimizni qedemmu qedem yoqutushqa, bulang – talang qilishqa, chetke qeqishqa, bozek qilishqa, nazaret qilishqa, surgun qilishqa, yoqutushqa akitip kuch chiqirishmaqta! Yeni, wetinimizge chiketkidek yamirap kiliwatqan bu quralsiz hitay tajawuzchiliri wetinimizni hitay yerige aylandurushni, menggu ozilirining qiliwilishni aldinqi meqset qilghan bolup, tajawuzchiliq jinayiti jehette quralliq tajawuzchiliridinmu hewiplik dushminimizdur! Chunki dushmen armiyisi ene shu tajawuzchi ahalisi bolghini uchunla qudretke, arqa tirekke, yardemchige ige. Shuning uchunmu hitay tajawuzchi ahalisimu kem – kustisiz tajawuzchi dushmenlerdur! Hetta ular wetinimiz helqini wehshilerche basturushta tajawuzchi bandit qoshunining yardemchisi we ularning zapas eskerliridur!

Wetinimizde tarqilip yurgen hitay kasipliri, medikarliri, tilemchiliri, yaymichiliri, sodigerliri qarimaqqa wetinimizge teshkilsiz halda ozliri eqip kelgendek korunishi mumkin. Emma ularmu mustemlikichi hokumitining chaqirighi, qiziqturishi, teshwiqati, yaki ilgiri kilip jaylishiwalghan yurtdashlirining qiziqturishi tupeyli orunlashturulishini kutushke taqet qilalmastinla aldirap kiliwalghan tajawuzchilardur. Ularmu wetinimizde uzun otmeyla ozlirining ‘hujayin’ lighini tonuydu, tajawuzchi hokumitining yar – yuligi bilen tajawuzchiliq esli tebi’itini ashkarilaydu!

Sherqi Turkistan bir milliy dolettur. U bir tarihi asasqa ige milliy dolettur. Bu tupraqlar gerche hazir yatlarning ishghaliyiti astida turghan bolsimu, bu wetenning heqiqi qanuni igiliri biz Sherqi Turkistanliqlarmiz! Bu wetenge herqandaq bir bahane bilen kirish uchun shu tupraq igilirining ruhsitini elip qanuni rewishte kirishi kirek. Buningsiz kirguchilerning hemmisi tajawuzchi, hemmisi milliy dushmen hisaplinishi eqelli muqerrerliktur! Halbuki, bu dushmenler awal yerlik helqning qanuni teritoriye hoquqini tartip elip, qanuni milliy musteqil hakimiyitiniaghdurup tashlap andin besip kiriwatqan tajawuzchilar bolghachqa, bu tajawuzchi kelgindilerning hemmisige qet’i turde tajawuzchi dushmen millet qatarida muamile qilishimiz, herbir Sherqiy Turkistanliqning tarihi we wijdani burchidur!

Biz endi bu hitay tajawuzchi kelgindilirining bugunki qiyapitige qarap baqayli:

Ozilirining showinistik we Fashistik hakimiyet kuchige tayinip wetinimizge basturup kiriwatqan bu hitay tajawuzchi kochmenliri wetinimizde mutleq ustun memori hoquqlarni qolgha kelturiwilip, hakimiyetning barliq bulung – puchqaqlirida oz milliy arzulirini ishqa ashurush uchun jan jehli bilen tajawuzchi hakimiyitige hizmet qilishmaqta. Ular hakimiyitining asasi yadrosi, yitekchi kuchi hisaplan’ghan kompartiye organlirini tamamen oz changgilida tutup, tajawuzchi fashist hokumitining paaliyetlirige bash nazaretchilik qilishmaqta. Bu fashist partiye herqandaq bir hitay hokumet hadimini eng mukemmel shekilde tekshurup, ozlirining tajawuzchiliq pilanlirigha qilchimu putlikashang qilmaydighanla emes, hetta putunley oz muddaliri uchun jan tikip sadaqitini korsitidighan kishilirini tallap wezipige quyushqa bolidighan kandidatlirini talliship berishidu. Bu fashist partiyisi teripidin tallap korsitilgen sadiq kandidatlar yenila shu partiye teripidin tallan’ghan , hetta shu fashist partiye organlirida qoshumche wezipisi bolghan katiwashlar guruppisi ichide qaytidin tallinip wezipige teyinlenmekte. Bu shekilde tugimes ghelwirlerde tasqilip tallanghan hitay memori kadirliri teyinlengen ornining qandaq bolishidin qet’i nezer, mutleq turde bu partiyining yaki bu tajawuzchi fashist hokumitining shertsiz sadiq ghalchiliri bolup ishleydu.

Buhil shekilde teshkillengen tajawuzchi hakimiyetning memori organlirida ishleydighan barliq hitay memori chaparmenliri asasen angliq shekildiki eng milletchi, eng fashistik rohqa ige hitaylardin teshkil tapqanlighi uchun, wetinimizdiki herqandaq bir tajawuzchi hokumet organlirida yerlik helqning menpetige wekillik qilidighan, ular uchun eng tuwen derijidiki heq telep gipini qiliship beridighan birmu hitay tepilmaydu. Bu organlar barliq tajawuzchi hakimiyet idare – shirketliri, barliq ilim – pen saheliri, barliq iqtisadi teqsimat saheliri boyiche pilan tuzginide yerlik helqni tamamen hitay dushmini hisaplap muamile qilishidighanlighi uchuq ipadilinip turidu: Bu tajawuzchilarning tuzgen barliq pilanlirida yerlik helq menpe’etliri, hayatliq shertliri, yeni barliq eqelli insan qiyapitide yashash pursetliri qilchimu hisapqa elinmaydu; ular uchun hechqandaq heq–hoquq, yaki payda–menpe’et qaldurulmasliqqa jenining beriche tirishidu. Netijide ishchi elish, kadir elish,osturush,mukapatlash,oy teqsimlesh,bilim elish we yetishturush,parawanliq yardem,sehiye hizmetliri,baj-seliq kechurumliri,apetlerge yardem,namratlarni yolesh,sot ishliri...qataridiki barliq is saheliri boyiche yerlikler menpe’etdarliq ornida bolalmaydu,putunley hitay tajawuzchi kochmenler ahalisi kozde tutulup pilan tuzulidu,qarar chiqirilidu. “Arpining bahanisida qaramuq su ichiptu ” digendek, zadi qachurushqa mumkin bolmighan,qip-yalighach tengsizlik qilay dise artuqche qarshiliq peyda qilip qoyushidin ensireydighan ehwallardila intayin az sandiki yerliklerge nep berip qoyidighandek qilsimu,ene shu “Chekte kelgen” ningmu bir qismini shehsining “Sadaqetsizligi”ge da’ir erzimigen bahana putaqlarni tepip yoq qilidu yaki yerim-yata halda “Tepme halal” qilishidu. Bularmu peqet hitaydin perqsiz munapiqlargha qilinidighan iltipattur. Adettiki milliy qara ishchi memurichaqlarning kozini paqiritip turupla heqliri tartiwelinsimu ghing qilalmaydu. CHunki “Ghing ” qilish “Partiyige naraziliq” dep tohmet qilinip, eshu olmeslik uchun aghzigha temitilidighan demide suyidek azghine maashliq ornidinmu qoghlinish hewpi mewjuttur.

  Yuquriqidek memuri teqsimatlar netijiside wetinimizdiki hitay kochmenliri asasen dolet organlirida ,dolet igiligidiki orunlarda ,hech bolmisa dolet kopiratiwi tipidiki yerlerge ishqa orunliship kelmekte.

Bu tajawuzchi kochmenler ahalisi mustemlikichi doletning yuzming yuanlik turalghu oyliride huddi oz mulkidek mengguluk olturmaqta. Buning eksiche yerlik helq payansiz yeza-qishlaqlarda bir parche hish-keseknimu bu tajawuzchi “dolet”  tin alalmighanning ustige ejdatliridin tartip ozlirige tewe bolghan yerliri uchun aqqunlargha pul tolep yer setiwelip, ozliri oy selip olturushqa mejburdur. Tajawuzchi kochmenler zamaniwi binalarda parwayliq,su turbiliq, elektirlik ,hetta yeqilghu gazliq....hemme ehtiyajliq esliheliri tel bolghan heshemetlik sheher oyliride hojayinlarche olturushmaqta. Buning eksiche yerlik helq ozliri eplep-seplep seliwalghan eghildek,ongkurdek “oy” lerde saman yaki tezek qalap,kolchek suyi ichip,omur boyi televizorning nimiligi,kir alghu, tonglatqu digenlerning nimeligini bilmestin,hetta ozi osturgen kewezdin kepezdin tuzukkine yotqan tikip yepinalmay ottura esir jahaliti ichide omri otmekte !  Tajawuzchi kochmenler ahalisi oydin chiqsila asfalit yollar,heshemetlik dukanlar,kino-tiyaterhanilar,eysh-ishret yolliri,her yerde aptuwuz-taksiylar hetta ishqa berip-kelishtimu heqsiz idara aptuwuzliri,baliliri uchun mekteplerge apirip ekilidighan aptuwuzlar, azade mektepler,yesliler,baghchilar....hitayda uhlap chushigimu kirmeydighan etibarchiliq,qedir-qimmet,alahide imtiyazlar,rahet-paraghet ichide chichangship asman’gha mush etip yashimaqta! Bu wetenning heqiqi igiliri bolsa kunseri nadan,namratliship, bugunki dewr tereqqiyatigha tamamen yat bir shekilde yashimaqta: oyidin chiqsa etizliq janggal,oyimu mal qotinidin perqsiz nachar,zey puraydighan qarangghuluq,hetta bir teripide ulaghliri yatidighan, qigh-tezek sesighi dimaqni yaridighan,bala-chaqiliri topa-chang,qigh-patqaqlarda domilinip yurgen,ular ne sheherni bilsun, ne yeza bazirini,ne kongul echish orni,hetta kongul echish mektipiningmu tayini yoq,qum ustide tizlinip olturup het yazidighan bichare halette.....dunya jamaitini ishendurgilimu bolmaydighan derijidiki nadanliq,ijtimai qarangguluq,namratliq ichide ahirqi nepiside jan talashmaqta ! Tajawuzchi hitaylar ish ustide hokumiti bergen milyon yuanlik mashina-uskunilirini huddi dadisidin miras alghandek ihtiyariche paydilinip ishleydu. Bumu azliq qilip emgek muhapizet buyumliri-barliq ish kiyimliridin tartip taki peley-maskilarghiche,qeghez-qelemdin tartip qaynaq suyigiche.....hemmisi heqsiz,qishliq issinish puli,yazliq salqinlash puli, taziliq puli, salametlik astash puli,heqsiz dawalash,heqsiz bilim elish,sayahet, sanatoriye,pensiye,shenbe-yekshenbe,we heyt bayram dem elishliri,dolitige tuqqan yoqlash heqqi,chegra puli, mehpiyetlikni saqlash puli....qataridiki tugimes yardem pulliridin behriman bolsa,ziminning igiliri yer bina bolghandin beri ozi eqip keliwatqan say-ostengning suyige pul tolep,pul toliyelmise jerimane tolep,kunseri eqelliy hayatliq shertliridinmu mehrum qaldurulup olumge qistalmaqta.... “Kongul bolush” aldamchiliqini aghzidin chushurmeydighan tajawuzchi hokumet bizning dehqanlirimizgha nime qilip berdi ? Ozlirining hasharlirigha ishlitish uchun birer ketmen elip bergen yeri barmu? Hasharlirigha berip ishlishi uchun birer eshek berip turghan yeri barmu? Barliq urughluq puli,su puli, yer beji,mehsulat beji, oy beji, bazar beji, qan beji...tugimes alwan-seliq,atalmish “i’ane” ,tugimes hasharlar..... “olturuwetilmiginingge shukur qilip hayat qalghan jeningning heqqini tole” digendek mejburiyetler bilen ilikimizni we qenimizni shorimaqta !

Bu weten bizning emesmidi? Bu bayliqlar bizning emesmidi? Bu menpe’etler bizge te’elluq emesmidi? Biz nimishke namratliqqa ,nadanliqqa, olumge zorlinimiz?  Biz nime gumah qilduq ?!

Bizde birla nerse kem : u bolsimu milliy musteqil hakimiyitimiz !

Bizde birla gumah bar: u bolsimu milliy musteqilliq uchun izchil jan pida qilish heriketlirini qanat yaydurmasliqimiz !

Endi hesaplap koreyli, helqimiz tajawuzchi hitaylardin qanche hesse towen turidiken? Hitay tajawuzchiliri bizdin qanchilik kop menpe’et eliwetiptu? Biz bunche chong naheqchilikke qandaq chidap kelduq? Biz bunche eghir zulumgha nimishke qarshi chiqmaymiz? Bu hesaplarni her bir wetendishimiz ozliri bilgen pakitlar asasida estayidil hesaplap korsun !

Tajawuzchi hitay puhraliri helqimizning buhil hiyallargha kelip qelishidin olgudek qorqushmaqta. Bu hil hiyallarda bolghanlarni herqandaq bir hitay tuyupla qalidiken,hetta gumanla qilidiken, derhal fasht hokumitige kopturup melumat berip jazalatquzidu; Qolidin kelsila herqandaq bir hitay puhrasimu ozi biwaste jazalaydu ! On Uyghurgha qarshi bir hitay guwahliqtin otsila hitayningkini rastqa chiqirip qayta tekshurup olturmayla jazagha tartip kelmekte. 

Wetinimizni ishghal qiliwalghan bu qoralsiz hitay kochmenliri –tajawuzchi kochmenler “aka millet”miken? “qerindash millet”miken? Bizge ohshash puhralarmiken? Bir-birimizdin ayrilalmaydighan ,bizge yardem qiliwatqan ademlermiken? Bezi ademlirimizning insanperwerliki tutup ketip diyishkinidek “gunahsiz helq”miken? Oz kunini elip yurgen yuwash ishlemchilermiken? Hitay tajawuzchiliri bu haletke tuyuqsiz kelip qalghanmidu? Biz nime uchun oylanmaymiz? Biz nime uchun perzentlirimizning teqdirini bolsimu oylashmaymiz? Nimishke etini oylimaymiz? Bugunkidek halet qanchilik dawam qilar? Bu halda bizning qiyamet kunimizge qanchilik waqit qalghandu? .........Yaki bizning kuchimiz yetmemdu? Tomur helpe, Ghojaniyaz haji, Memitimin bughra ependi,Gheni batur, Osman batur, Yette qizlirim, Nozugum...qatarliqlar ishni qandaq bashlighan? Qandaq qilghan?......Abduhaliq Uyghurimiz,Memtili ependimiz, Lutpulla Mutellipimiz, Abdurehim Otkur ependimiz, Turghun Almasimiz,........dangliq ziyalilirimiz,yol bashchilirimiz,qehriman ejdatlirimiz bizge nime dep chaqiriq qildi? Bizni qandaq  agahlandurdi? Ahunup, Mijit siling(qomandaq) qehrimanliri, Barin qehrimanliri, Ghulja qehrimanliri we bashqa mehpi herket qiliwatqan qehrimanlirimiz nime uchun jan pida qiliwatidu? Bizning ulardin nimimiz kem? Biz bugun nimilerni qilalaymiz? ........Oylinish, pilan tuzush,teshkillinish,derhal heriketke atlinish waqtimiz alliqachan kelip boldi. Weten bizni derhal  heriket bashlashqa chaqirmaqta !

 

4§. Qorchaq Milliy kadirlar we Milliy

Ishchi – Hizmetchiler

 

Wetinimiz Xitay tajawuzchilirining changgiligha chushup qalghan dewirlerdin buyan xitay tajawuzchiliri hergizmu noqul xitay memori xadimlirigha tayinipla hakimiyet yurguzup kelgen emes. Zo Zungtangdin bashlap ta bugunki kommonist xitay tajawuzchilirigha kelgiche, ashkare yaki yushurun milliy xa’inlarni, xitaygha sadaqitini korsetken wijdansizlarni, menpe’etpereslerni, nadanlarni inchikilik bilen tekshurushtin otkuzup her derijilik qorchaq memori organlirida yardemchi, mesilihetchi, katip, terjiman, xizmetchi, herbi emeldar, esker, saqchi emeldari we saqchi, uqutquchi, texnik, enjiner, ishchi, ... qataridiki qorchaq wezipilerde ishlitip kelmekte.Yeni, wetinimiz tupraqliridiki qorchaq memori organlar, medeniyet saheliri, shirketler, zawutlar, kan-karhanilar we bashqa orunlardiki barliq qorchaq milliy xadimlar xitaylar teripidin estayidil tekshurulgendin keyin we ishench qilalighinidin keyijn ishqa selinghan xitay mustemlikichilirigha sadiq kishiler hisaplinidu. Eger xitay tajawuzchiliri tallap ishqa alghan herqandaq bir qorchaq ishchi-xizmetchiler arisida xalighan birsining xata tallanghanlighi yaki suqunup kirip qalghanlighi ispatlanghinida, ularni qilche ikkilenmey wezipisidin elip tashlaydu we ishtin qoghlap chiqiridu. Hetta herxil uydurma jinayetlerni artiship jazalishidu. Xuddi shuningdek buxil tallanghan qorchaq milliy xadimlarning ichidiki beziliri uzun muddet oz eqidisini, milliy ghururini yushurup saqlap kelgen, keyin ashikarilinip qalghan bolsa yaki desliwide heqiqetenmu xitaygha sadiq kishi bolup, melum waqit otkendin keyin achchiq emiliyyetler terbiyiside milliy ghururi uyghunup qalsa, bu kishilerni herxil siyasi heriketler ichide yoq qiliwitidu, iqtisadi bohtanlar bilen tohmet qilip yoq qiliwitidu, yushurun qiltaq qurush arqiliq yoq qiliwitidu. Bu xil tazilash heriketliri noqul milliy dushmenlirige zerbe berishnila mezmon qilishimu natayin. Xitayda oziliri peyda qilishqan herqandaq bir heriketni wetinimizde yushurun milletsuyerlerni tazilash uchun burmilap paydilinishmu adettiki halgha aylinip keldi.

Bu xil shekillerde izchil turde qayta-qayta tekshurush, sinaq qilish, pash qilish heriketliridin ishendurgidek oteligen qorchaq milliy xadimlar shobihe yoqki, xitay tajawuzchiliri uchun tallanghan sadiq malaylar bolup hisaplinidu.

Bu noqtidin alghanda, wetinimiz teweside her derijilik partiye, hokumet, ishlepchiqirish, pen-texnika,medeniyet, qanunl, eskerler saheside ishleydighan milliy xadimlarning mutleq kopchiligi heqiqetenmu xitay tajawuzchilirigha angliq yaki angsiz, aktip yaki mejburi ishlep beridighan qorchaqlardur! Yerim esirlik mustemlike tariximiz buni artughi bilen ispatlap bermekte. Ikkinchi Jumhuriyitimiz dewridin keyin wetinimizni qarangghuluqlargha bashlap kirgen ’11 bitom’din bashlap wetinimiz helqining shunche kop munewwer kishiliridin ayrilip qelishi, shunche kop hel qilghuch pursetlerni qoldin berip quyushi, muntizim milliy armiyisidin ayrilip qelishi, eng muhimi ellik minggha yetmeydighan xitay tajawuzchi ahalisining bugunki on milyonluq apet halitige keliwilishigha eng muhim sewepchilik rol oynaydighanlar del shu qorchaq memori we dolet ishchhi-xizmetchiliridur. Bir milletning tashqi dushmini bu milletning tereqqiyati, mustehkemlinishi we kuchiyishini hergizmu halimaydu. Shu seweptin bu xil yat kuchler ‘dushmen, milliy dushmen’ dep atilidu. Emma bu xil milliy dushmen tajawuzchiliri bilen meyli xalap yaki mejburi shekilde hemkarliq ornatqan kishilirimizni nime diyishimiz kirek? Ikkinchi dunya urushi mezgilide gomindang partiyisini qurghuchi xitay dahisi bolghan Wang Jinwiy we uning keyin yaponlarning nazaritide qurghan qorchaq hakimiyitining barliq ademlirini xitaylar esheddi weten xa’inliri dep jazalashmighanmidi? Sowetler ittipaqimu Nemislar bilen hemkarlashqan Wlasowchilarni weten xa’inliri dep qattiq jazalashmidimu? Fransiye xelqimu Nemislar bilen hemkarlashqan shimali Fransiye qorchaq hokumitini milliy xa’inlar dep elan qilishmidimu? Ularni milliy dushmini bilen mejburi hemkarlashqanlar, nadan bolghanlighidin qaymuqup hemkarlashqanlar, angsiz hemkarlashqanlar, jan beqish uchun hemkarlashqanlar, ... dep bizge oxshash etiwarliship yurgenliklirini qaysi hujjette uchuritalaymiz? Ejeba bizning ichimizdin chiqip wetenge xa’inliq qiliwatqanlarni nime uchun dushmenge xizmet qiliwatqanlar dep bolsimu kesip hokum qilalmaymiz?!

Shuni qet’i kesip hokum qilishqa heqliqmizki, wetinimizni munqerz qiliwalghan milliy dushmenlirimizning qolida qanchiki yuquri emel tutalighan iken, u kishi wetenge shunche kop dushmenlik qilghan hisaplinidu! U kishi shunche chong weten xa’ini hisaplinidu! Shu seweptin xelqimiz arisidiki nurghunlighan wijdanliq kishilirimiz wetinimizni xitay tajawuzchiliri qolidin qayturiwilish kurishini bashlash jeryanida awal milliy xa’inlargha ejellik zerbe berish herikitini birinchi orundiki wezipe qilish uchun aldirap kitiwatmaqta. Bundaq diguchilerni bugunki kunde kimmu xata diyishke jur’et qilalaydu? Bolupmu birmu xitay tajawuzchisi bolmighan sap milliy yiza-qishlaqlirimizda xitay tajawuzchilirining milliy basqunchiliq siyasitining wekili hem ijirachisi bolup, basqunchiliq heriketlirige masliship ghalchiliq qiliship beriwatqan bir qisim etiret bashliqliri, yeziliq kadirlar, nahiyilik kadirlar heqiqetenmu xitay tajawuzchilirining telimige boy sunup, xelqimizni xitay tajawuzchiliridinmu better zar qaxshitip kiliwatqanlighi bugunki bir riyalliq emesmu? Qanun organlirida, medeniyet saheliride, tetqiqat orunlirida, memori organlarda, shirket, zawut, kan-karxanilarda, mehelilerde hokumet xizmiti bilen meshghul boliwatqan bir qisim qorchaq emeldarlirimiz, xitay ghalchiliri heqiqetenmu oz xelqige xitay tajawuzchiliridinmu ashurup zulum seliwatqanlighi bir pakit emesmu?!

Eqellisi, dushmen bilen birge turiwatrqan, dushmenning pilani, dushmenning tapshurughi, dushmenning orunlashturishi buyiche ish qilip kiliwatqan qorchaq memori kadirlirimiz, ishchi-xizmetchilirimiz, ziyali, pen-texnika xadimlirimiz oz xelqining chikiwatqan milliy zulumlirini, milliy xorlinishlirini, milliy izilishlirini besh qoldek bilip turughluq xitay tajawuzchilirigha qarshi tilgha alghuchiligi bar birer qarshiliq herikiti peyda qilip baqalidimu? Urumchide partilighan dagh-dughiliq uqughuchilar heriketliride qanche ziyali, qanche ishchi-xizmetchi ashkare halda oz perzentliri teripide turushqa jur’et qilalidi? Aqsuda, Urumchide, Qeshqerde, ... yuz bergen tawut koturup namayish qilishqa qatnashqan xelqimizge qanche qorchaq kadir, ishchi-xizmetchi ashkare hisidashliq qilalidi? Peyziwat, Qaghiliq, Qaraqash, Qeshqer, Barin, Ghulja qataridiki jaylarda qozghalghan xelq qozghulanglirigha ashkare hisidashliq qilalighan birermu milliy kadir chiqmighanlighi, bizning qorchaq emeldar yaki qorchaq ishchi-xizmetchilirimizning heqiqetenmu xitay tajawuzchilirigha sadiq ghalchilar, qorqunchaqlar, wijdansizlar ikenligini keyni-keynidin ispatlap bermekte!

Bugunki kunde wetinimiz tewesidiki yuquri derijilik memori emeldarlardin tartip addi etiret bashliqlirighiche, ali ziyalilirimizdin tartip eng addi ishchi-xizmetchilirimizgiche, milliy nopusimiz ichide kam hisaplighinimizdimu yerim milyondin artuq kishilirimiz xitaylargha eng yeqin yerlerde turushmaqta. Wetinimiz uchun we xitay tajawuzchiliri aldida bu az kuch emes idi. Epsuski, xitay tajawuzchilirigha qarshi kuresh qilishta eng kop pursetlerge ige bu yerim milyondin artuq adimimiz dushmenge tehdit yaritishning ornigha, oz xelqige tehdit salidighan dushmen kuchliri teripige tewe bolushup turmaqta!

Bundaq diyishimiz bilen,bu yerim milyondin artuq kishilirimiz tushmu-tushtin qozghulup “biz undaq yaxshi ishlarni qilduq, mundaq paydiliq ishlarni qilduq, dushmen besimige qarimastin undaq qilduq, bundaq qilduq”diyiship chuqurushup ketishi muqerrer. Ular milliy azatliq herikitimizgila emes, hetta milliy mewjudiyitimizni saqlap qelish jehetidimu qilche emiliy roli bolmaydighan bezi ish-heriketlirini dawrang qiliship ozlirini “wetenperwer, milletsuyer”qilip korsitishliri tebi’i. Bundaq dawrang qilghuchilarning beshida hetta birinchi nomurluq weten xa’ini Seypidin Ezizningmu bolghanlighi sizilmekte! Bu yerde sherqi Turkistanliqlar uchun “Wetenperwerlik, Milletchilik, Milliy ghurur, Milliy Musteqilliq” digendek uqumlarning neqeder chakina, neqeder burmelanghan halgha kelturiwitilgenligini his qilalaymiz. Wetenperwerlik heqqidiki bu xil chakina we burmelanghan chushenchilerning xelqimiz milliy menligini ipadileydighan barliq sahelergiche singip kirip bolghanlighini herqandaq herikitimizde uchuq korup alalaymiz. Alayluq, dini eqidilirimizde, milliy orpe-adetlirimizde, edebiyat-sen’itimizde, maarip ishlirimizda, milliy tarix teshwiqatlirimizda, iqtisadi we siyasi paaliyetlirimizde, bolupmu tashqi dunyadiki muhajir paaliyetlirimizde bu xil burmelan’ghan, addilashturiwitilgen, asanlashturulghan, ehmiyetsizleshturulgen wetenperwerlik, milletchilik, itiqat uqumlirining korsitiwatqan selibi tesirlirini yitip ashqiche kormektimiz!

Eger otken yerim esirlik chikinish tariximizda biz xitay tajawuzchilirigha qarshi tinim tapmay heriket qilip kelduq dep qaraydikenmiz, u halda biz qandaqtur birxil xata chushenchiler asasida heriket qiliwatqan bolimiz; eger otkenki yerim esirlik meghlobiyetlik paaliyetlirimizni wetenperwerlik herikiti bilen shoghullanghanlighimiz dep qarighinimizda, biz otken bu yerim esir jeryanida putunley burmelanghan ‘wetenperwerlik’ uqumliri boyiche heriket qilip kelgen bolimiz. Undaq bolmighanda idi, biz otken yerim esir jeryanida hech bolmighanda dushmenning nechche yuz hesse kopiyip kitishining aldini alalighan bular iduq. wetinimiz helqi tarixta pewquladde eghir chikinish dewrige kirip qalmighanla bolidiken, birer heriket qilghanlirida hechqachan bunche pajielik meghlobiyetke uchirap baqmighan idi!

Bu noqtidin alghanda, otken yerim esirlik tariximizni ‘wetenperwerlik heriket tariximiz’ dep dawa qilishimiz, wetenperwerlik digen bu shereplik uqumgha qara chaplighan bolupla qalmastin, oz tariximizgha, oz ejdatlirimizgha eghir haqaret kelturgenligimiz bolidu. Hemme nimimizdin ayrilip qalghanni az dep, ellik ming kishige yetmeydighan xitay tajawuzchilar nopusini bugunki on milyonluq apet halitige kelturup qoyushimizni ‘yerim esirlik milliy musteqilliq herikitimizning netijisi’ dep kelgusi ewlatlirimizgha yezip qaldurishimiz, tariximizdiki eng numussiz ejdatlardin bolghanlighimizni korsetkenligimiz bolidu, xalas !

Xulasilighinimizda, bugunki qorchaq emel ustidikilerning, qorchaq ishchi-xizmetchilerning dushmenge zerbe berish pursiti shunche kop turughluq, xelqimizni dunya jamaitige tunitalighanlar qolida hichnersisi qalmighan eng namirat Barin qehrimanliri bolup qaldi! Wahalenki, wetinimiz milliy musteqilliq kurishining tupki mexsiti bir qanche ming baturimizni ashkare qurban qilish hisawigha dunya jamaetchiligining diqqitini tartish emes, belki wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini kopeyitkuzmeslik, ularni azaytish we ularni wetinimiz tupraqliridin tel-tukus qoghlap chiqirishtur! Mana bu milliy musteqilliq herikitimizning teqezzasi, mana bu wetenperwerlikning eqelli olchimi, mana bu bugunki milliy sheher ahalimizning nowettiki birinchi nomurluq jiddi wezipisi! 

 

5§. Klassik Dushmen Qarishimiz

 

Wetinimiz xelqi Ikkinchi Jumhuriyet dewrimizgiche xitay tajawuzchilirini omumi yuzluk milliy dushminimiz dep hisaplishatti. Shu seweptin xitay tajawuzchilirigha qarshi herqandaq qozghulang partilighan haman, putkul xelq xitay tajawuzchilirini wetinimizdin qoghlap chiqirish uchun jengge atlinatti. Xitay tajawuzchiliri bilen sulhi qilishqa mejbur qalghinida hergizmu ular bilen yarashqili bolidighan kishiler qatarida muamile qilishmastin, ilajisiz kilishimge kelishke mejbur bolghan dushmenliri supitide qarishatti. Shunga purset bolsila haman xitay tajawuzchilirini wetinimizdin tel-tukus qoghlap chiqirish herikitini qayta bashliyalatti. Yeni u dewirlerde wetinimizning dost-dushmen qarishi birqeder ayding idi. Derweqe, u dewirlerde xitay tajawuzchilirigha qarshi jengge atlinishning birinchi orundiki turtkilik kuchi sadda dini eqidilirimiz bolghanidi.

U dewirlerde xitay tajawuzchilirimu wetinimizni hayatliq makani dep emes, bayliq toplash, emeldar boliwilishning eng asan sorini depla qarighachqa, xitay tajawuzchiliri wetinimizde memori emeldar, quralliq esker we saqchi, etkeschi we hayankesh sheklidila mewjut idi. belgilik emel derijisige yaki belgilik sandiki bayliqqa irishkendin keyin wetinimizdin chiqip kitishetti. Shunga, xitay tajawuzchiliri wetinimizde sun’i yaki tebi’i kopiyish pursitige iriship baqmighan, hetta bundaq xiyalghimu zadila kilip baqmighan idi. Ular wetinimiz  xelqini eng wehshiyane yollar bilen qiyin-qistaqqa elip bayliq yuliwilish bilen birge, buxil bulangchiliqigha shirik bolush ehtimali bolidighan herqandaq yengi xitayni wetinimizge kirguzmeslikke tiriship kelgenidi. Netijide, wetinimizni besip yatqan bu pursetperes xitay tajawuzchiliri hokumet kuchi, quralliq kuch, yerlik ghalcha –dellallar wastisi bilen xelqimizni ashkare halda bulang-talang qilidighan banditlar haligha kelgen idi. Bundaq dushmen wetinimiz xelqining zadila himayisige irishelmigeidi.

Ikkinchi Jumhuriyitimiz dewridin keyin sulhichilar, sowet malayliri, Xitayperes unsurlarning inqilap obikti bolghan xitay tajawuzchilirini ‘tench puxra we dushmen xitay’ dep ikkige ayrip berishi, ‘xitaylarning hemmisi tajawuzchi’ dep qarashlarni tosishi, heytta jazalandurushidin keyin, xitay tajawuzchilirini bulangchi banditlar deydighan qarashlar asta-asta ozgirishke bashlidi. 

 

6§. Milliy Munapiq Chushenchimiz

 

 Milliy munapiq chushenchilirimizmu xelqimiz arisida eghir derijide bulghilinip ketken bolup, kopligen tipik milliy munapiqlar alghan bilimi, mertiwisi, qabiliyiti, kishilik munasiwiti, salahiti, yurush- turushi qatarliqlirigha qarapla ‘xelqperwer, weten suyer, milletchi’ dep tonulup kelindi.

Alayluq, Seypidin Eziz wetinimizning Ikkinchi Jumhuriyitini we milliy armiyimizni angliq shekilde xitay tajawuzchilirigha biwaste sitiwetken birinchi nomurluq weten satquch ikenligini hemme kishi besh qoldek bilip turughluq, uning bezi ehmiyetsiz tereplirige qaraola choqunushqa bolidighan ‘milliy dahi’ qiyapitide teswirlesh xahishi hokum surmekte. Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kirekki, xitay tajawuzchilirining nopusi del Seypidin hoquq tutqan yillar ichide yuz hesse artip ketken, bolupmu milliy qoshunimiz del shu peytlerde birimu qaldurulmay yoqutulghan idi. Xuddi shuningdek, xelqimiz arisida milliy ghururi kuchluk bolghan wijdanliq, bilimlik, jasaretlik dini alimlirimiz, siyasiyonlirimiz, Ikkinchi Jumhuriyitimiz rehberliri, geniralliri, qehrimanlirimiz del shu Seypidin hoquq tutqan mezgil ichide asasen tazilinip tugitiwitildi.

Bugunki kunde bizning bezi kishilirimiz Seypidin Ezizning Tomur Dawam’et, Hamudun Niyaz qataridiki ikkinchi ewlat weten xa’inliri bilen chiqishalmasliqigha qarapla Seypidinni wetensuyer, milletsuyer qilip teswirleshke urunushmaqta. Netijide bugunki herxil gurohlargha boluniwalghan weten xa’inlirini oz ichide wetenperwer yaki weten satquch dep sun’i turlerge ayrishmaqta. Hetta bir qisimlar Seypidin qataridiki tipik xa’in-munapiqlarning xitay merkiziyge elip kitilishi yaki wezipisidin qaldurulishigha qarapla, ‘ular eslidie hatalighini tonup wetewn uchun alahide pilan tuziwatqinida dushmen sizip qelip dongge yeqitish  yaki wezipisidin qaldurulush jazasigha mehkum qilindi’ dep, xa’inlargha medihiler uqushmaqta!

Biz shuni unutmaslighimiz kirekki, Tomur Dawam’et, Hamudun Niyaz, Ismayil Emet, Janabil qataridiki ikkinchi ewlat weten xa’inlirining osturulishi putunley seypidinge biwaste munasiwetlik idi. Bu heqte tipik ikkinchi ewlat Tomur Dawam’etning ha’inliq shejerisini waraghdap koridighanla bolsaq bu noqtini toluq korup alalaymiz.

Bugun tipik ‘Seypidin dushmini’ hisapliniwatqan Tomur Dawam’et, eslide Toxsun nahiyisining Elanliq yezisidiki bir mutiwer yiza aqsaqilining oyide ewlatmu-ewlat xizmetchiligini qilip kiliwatqan Dawam’et dihqinining olumtuk oghli idi. Tughulishidinla ajiz bolghan Tomurning bu ailidiki hayatini dawam etturushini tilep ‘tomurdek berdem bol’ dep bu atni qoyghinigha qarimay, pulise uchup kitidighan perwanidek chong bolidu. Kiselliktin bash kutirelmigen Tomurning dihqanchiliq bilen jan saqliyalishigha kozi yetmigen mehella aqsaqili uni Uyghur aqartish uyushmisi achqan mektepke uqushqa kirguzup qoyidu. Emma olumtuk Tomur bu bashlanghuch mekteptiki uqushningmu hoddisidin chiqalmay, yerim yolda uqushtin toxtiwalidu. andin mehele aqsaqilining qorasida at-isheklerni sughurushtek ishlar bilen baliliq waqtini otkuzidu. Xitay kommonistlirining kelishi Tomurge amet bolup beridu. Yerlik mutiwerlerni tazilash uchun tizimlashqa birmu adem razi bolmighan bu yezida, Uyghur heriplirini aranla tizip chiqqidek ‘sawadi’ bolghan Tomur Dawam’et xitay tajawuzchilirigha yarap qalidu. Bu yash munapiq xitay tajawuzchilirigha sadaqet bilen ghalchiliq qilip, nurghunlighan mutiwer baylarni, milletsuyerlerni, ulimalarni, qehrimanlarni xitaygha pash qilip melumat topliship beridu. Tomurning bunche sadaqitini korgen tajawuzchilar bu munapiqni awal yeziliq hokumetke, andin nahiyilik hokumetke mes’ol emeldar qilip mukapatlishidu. Xelq ustidin materiyal toplap menpe’et elip adetlen’gen Tomur, xelqni setish jinayitini dawam’etturush charisi ustide bash qaturup, sun’i acharchiliqta jan azawi tartiwatqan xelqimizni yalingachlap quyushning qorqunushluq pilanidin birni tuzup Seypidin, Wang Inmaw jallatlargha sunidu: Atalmish aptonom rayonluq partikomgha ‘az sanliq milletler rayonida her nopus beshigha yiligha berilidighan rext beliti norimisini 3.6 metir qilip bekitilse yitidu’ digen layihisini uydurulghan sun’i ‘pakitlar’ bilen qoshup doklat qilidu.Eyni waqtida barliq tajawuzchi we ghalch emeldarlar xelqimizge yilda berilidighan 16 metir rext beliti tarqitish olchimi layihisini qandaq qilghanda 12 metirge chushurermiz dep beshi qetip turghanda, xelqni ach qoyghini yetmey, yalingach qoyidighan Dawam’et shujining ‘yep-yengi layihe’ sini korgen Seypidin bilen Wang jallatning gulqeqeliri echilip ketidu. Bu sorunda bir eghizmu xitaychini eplep sozliyelmeydighan Tomurning gepini biwaste anglap olturghan Seypidin, bu seraliqning eqlige apirin uquydu. derhal qarar eliship xelqimizge berilidighan yilliq rext olchimini 16 metirliq layihidin qorqmay 8 metirge azaytip tarqitishidu we Tomurni ozlirige teximu sadaqet bilen ghalchiliq qilip bersun dep, merkizi til korusigha bir mewsumluk til korusigha iwertishidu. Uyghurche heriplerni tizip chiqishqimu tuzuk eqli yetmey turghan bu olumtuk, xitay merkiziyde resmi xitay quli haligha kelishtin bashqa negimu baralatti! Qaytip kelginidin keyin uzun otmey yene shu Seypidinning mesliheti boyiche bosh qalghan Turpan merkiziy nahiyisi partikom sekirtarliqigha osturilidu. aridin uzun otmey, aptonom rayonning dihqan wekilidin kelgen muawin reisi olginide, uning ornigha chiqidighan yene bir dihqan muawin reis namzati Seypidinning beshini qaturidu. Chunki bu orun ozining sizghan sizighidin chiqmaydighan eng nadan birsi bolishi kirek idi. derhal axmaq Tomur Dawam’et isige kilip, 64- yili uni Turpandin derhal Urumchige yotkep muawin reis qilishidu. 65- yili yazghiche, ailisini Toxsunda qoyup chiqqan Tomur Dawam’etning xojakisi Seypidin bilen hechqandaq bir toqunishi korulmeydu. Shundaqtimu Seypidinning ustide yene kimlerning turidighanlighini Beyjingda perq qilip qalghan idi. Balilirini Urumchige elip chiqqinidin keyin, sehragha konup ketken we yizida bash-bashtaq chong bolghan erke-naynaq bala-chaqisi ayim ezizning perwish qilip yurgen kichik baghchisini ongtey-tongtey qiliwitishidu. Bu kichik ‘jenniti’ ning cheylinip ketkinini korup chidimighan exlaqsiz Ayim Eziz, dawam’etchaqlarning qulaqlirini sozup sirtqa qoghlaydu. Pulni korse renggidin tonuydighan sawatsiz bishem hotun Gulzirahan bu halgha chidimay, yawayilarche berip Ayimning ustige tashlinip pomudaqlishishqa bashlaydu! ... Bu jidel ‘reisler qorasi’ ottursigha igiz sipildek tam soqup bu ikki ailining yollirini ayriwitish bilen aran tinjitilidu. Buningdin tesirlengen nurghun kishiler qora tosup xoshniliridin ‘chigra ayrish’ bilen putkul Urumchide qora soqush dolquni yaritishqan boldi. ...

Isit bichare xelqimiz! Qandaq peskeshlerning qoligha qalghan-he!

‘Tot hoquq’ qa irishken mezgilliride Seypidin bu ‘dushmini’ ning ishigi aldidin menggu otmeslik uchun ikkige ayrilghan qoradin chiqip ishigi biwaste sirtqa echilidighan baghliq bir saray yasitip aram tapqandek bolidu. Emma purset kutup yatqan Dawam’etlermu bosh turmay, Wang Feng kelgende yighlap yurup shikayet qilishlar netijiside Seypidinni bu yengi qorasidimu turghuzmay Beyjinggha qoghlap, yengi qoradiki Ayimning baghlirini bala-chaqiliri bilen besip kirip cheylep ‘och’ eliwalghan bolishidu....

Qisqisi bu ikki ‘ustaz-shagirt’ xitay ghalchiliri ‘xanishliri’ ning bala arisigha kirip chiqarghan ghewghasini ‘chong qurultay’ ghiche sorushup dawam qildurishidu. Seypidin ‘perizati’ ning bundaq bir morimes leqwaning bishem ayali teripidin yunguzlinishigha zadila taqet qilalmay qalidu. Her qedemde bu ‘qara sawat’ ni silkishleshke, chetke qeqishqa we kozge ilmasliqqa tirishidu. Kop otmey qurultay we hokumet ichide muawin reisning awaz berish qimmitini bilip qalghan ghalcha Tomur, derhal xojakisi Seypidindin yuz orup, jallat Wang Inmawgha yan besip awaz berish wastisi arqiliq ‘och’ elish yolini tepiwalidu. netijide wetinimizdiki nurghunlighan pilan-layihiler ene shundaq chirigen, wijdansizlarning shexsi zidiyetlirining qurbanigha aylinip ketidu! ...

Bu addi misaldin melumki, bizning bugunki ikkilemchi milliy munapiqlirimiz putunley Seypidin qataridiki birinchi ewlat milliy munapiqlarning biwaste yitishturgen gumashtiliridur. Ularning bugunki zidiyetlirimu yuqurqigha oxshap kitidighan weten, millet teghdiri bilen qilche munasiwiti bolmighan shexsi adawetler tupeylidin otturgha chiqiwatqan jidellerning hasiliwi uzantisi bolup, xitay tajawuzchiliri bu munapiqlarning bu xil shexsi zidiyetliridin ustiliq bilen paydilinip, bir qatar ikkilemchi we hetta uchlemchi milliy munapiqlar gurohini yitishturup chiqmaqta. Hamudun Niyaz-Seypidin zidiyiti, Erghali-Seypidin zidiyiti, Janabil-Dawam’et zidiyiti, Ismayil Emet-Dawam’et zidiyiti, ... qataridiki zidiyetlerning hemmisila ene shuninggha oxshap kitidighan shexsi chiriklik, menpetpereslik, abroypereslik, ghalchiliq mertiwisi talishish, ozini qoghdash qataridiki jidellirining inkasidur. Jemiyitimizde tarqilip yurgen yurtwazliq, bilimlikler-sawatsizlar, dindarlar-dinsizlar, sheherlik-yeziliq, Uyghur-Qazaq, hetta mehelle zidiyetliri qataridikilerning hemmisi ene shu xil milliy munapiq kattiwashliri arisidiki zidiyetlirining jemiyettiki hasiliwi uzantisi, xalas!

Bugun xitay tajawuzchiliri kona milliy munapiqlargha tayanmaymu xelqimiz arisidiki abroyperes, menpetperes, axmaq, wijdansiz, itiqat-eqidisi yoq kishilerni biwaste tallash sharaitini yaritip, wetinimiz xelqining barliq bulung-puchqaqlirida chashqan tiwishi chiqsimu xujakisigha ‘yengiliq’ dep doklat qilidighan bash kiserlerni jaylashturmaqta1 Wetinimizning her bir bulung-puchqaqliridiki herqandaq bir ishta, meyli exlet tazilaydighan yaki hajetxana tazilaydighan addi ishlar bolsun, hetta lukcheklik, fahishe, qimarwazliq, xroin-neshe etkeschilirigiche putunley Hitaygha sadaqet korsitidighan ghalchilar nazaret qilishmaqta. Shunga, xelqimiz arisidiki az-tula milliy, dini tus alghanliki paaliyetler dushmen quliqigha kopturulgen yaki burmelanghan halda doklat qilinip basturulushqa sewep bolmaqta. Yeni, xelqimiz milliy munapiqlar destidin tiniq tartalmas halgha kelturuldi!

Xa’in-munapiqlar yamirap ketken bundaq bir mustemlike elde, herxil itiqatlar, ghayilar, herxil orpe-adetler pilanliq shekilde depsende qilinghachqa, xelqimiz tedriji halda bu xil peziletlirini yushuridighan, bir chetke qayrip quyidighan, hetta untup kitidighan derijige berip yetti. hetta nurghun kishilirimiz arisida xa’inliq, jasusluq, tohmetxorluq, qaqti-soqti qilish, haqaret qilish, haraqkeshlik, parixorluq, zeherlik chikimlik, pashiwazliq, eyshi-ishiret qatarliqlar numus sanalmaydighan, eksiche hewes qilinarliq, telpungidek, qiziqqidek, ozini beghishlisa bolidighan ghaye haligha kilishke qarap yuzlenmekte. Munapiqliqning eghir derijide yamirap kitishige egiship, balilirimiz haraqqa birilip qawaqxanilarda lelengship yurmekte; kafixanilarda fahishe qilip chirimekte; xroin chikip xudini yoqutushmaqta. Yene shu zamanimizning ikkinchi ewlat milliy munapiqi Tomur Dawam’etler ailisige qaraydighan bolsaq, bu ailining bala-chaqiliridin tartip ta barliq qiz-oghul newrilirigiche qawaqxanilarni , kafixanilarni yataq qilishqan, haraq tamakini tamaq qilishqan, lukcheklik, chiriklik, qimarwazliq, aldamchiliq, tamaxorluq, fahishichilik illetlirige pitip ketken chirigen halitini koreleymiz.Buxil munapiq aililiride hetta qilchilikmu insanliq purighi qalmighan bolup, ular oz ailisining barliq bala-chaqa, newre-chewrilirini desmaye selip bazargha selip xelqimizni chiritishke, shu arqiliq xelqimizni bixotlashturup, jasaritidin mehrum qaldurush, aqiwet xitay tajawuzchilirining sizighidin chiqalmaydighan ghayisiz, ghurursiz kishilerge aylandurup, tajawuzchi ghujakilirigha xizmet korsitish yolini bugunki zamaniwi munapiqliq halitige kelrurushmekte!

Wetinimizde koruliwatqan herxil passip hadisilerge diqqet qilidighan bolsaq, buxil chiriklishish, ghurursizlashturush yolida kitiwatqanlarning aldida yenila shu tipik milliy munapiqlarning bala-chaqilirini, newre-chewrilirini uchurtalaymiz. hetta buxil munapiq aililirining ata-anilirimu bala-chaqilirining buxil chiriklikidin pexirlinip, ‘mening balilirim yengi zamangha nime digen tiz maslishalaydu he!’ diyiship, ashkare maxtinishmaqta! Wetinimizde xa’inliq guzelleshturiliwatqan bugunki kunde ene shundaq tipik munapiqlar ailisining chiriklishish, milliytidin yuz orush qatarliq ish-heriketliri nurghunlighan iradisiz sebi aile perzentlirige jelip qilish kuchige ige ulge bolup tesir qilip, bir munapiq ailisi keynide yuzlerche, hetta minglarche sap aile perzentliri qarangghuluqlargha yiteklenmekte!

Yeni, bugun xa’inlar xelqimizni nuqul siyasi bahanilar bilen xitaygha cheqip menpe’et elishtin bashqa, xelqimizni exlaq, eqide jehette chiritip palech halgha, mesxosh halgha kelturup, xitaygha teslim bolidighan weziyet yaritip xizmet korsitishning yengi charisini he dep ishqa salmaqta. Shundaq iken, bugunki kunde milliy munapiq diginimizde, kuchigha chiqip xelqimizdin birersini tutushup yaki olturushup bergenlernila kozde tutmastin, xitaygha sadaqet korsitiwatqan barliq munapiqlarni, exlaqsizlarni, wijdansizlarni, ularning sadiq urugh-tughqanlirini, sadiq yeqinlirini wetinimiz we xelqimizge dushmenlik qiliwatqan milliy munapiqlar dep tonishimiz shert! 

 

7§. Sowet Ittipaqi Tesiri 

 

19- Esirning axirlirighiche rossiyining mustemlikisige aylinip bolghan ottura asiya xelqliri intayin qalaq iptidai hakimiyet shekli we ishlepchiqirish shekli ornigha zamanisining bir qeder yuksek derijide tereqqi qilghan yawrupa jahangirlik tuzumi we nisbeten ilghar ishlepchiqirish texnikiliri desseshke bashlishi bilen , xelqningf orta asiya xanliqlirigha bolghan ishenchiliri tez sur’ette yimirilishke bashlidi. Bolupmu eghir namiratchiliqqa chushurulgen bu xelq, keyni –keynidin ulushupla kelgen kommonizim dolghuni ichide kumulupla qaldi. Kommonizim eqidiliri yerlik xelq arisidiki ottura esir xurapatliqliri, asman-zimin perq qilidighan qanuni we ijtimai-iqtisadi perqlerni yer bilen yeksan qilip, hemme kishini bir tekshi namrat haletke chushurush bilen birge, putun xelqni dolettin bir minotmu ayrilalmas halgha kelturiwetkenidi. Bu xil sun’i barawerlik orta asiya xelqini intayin passip halgha chushurup qoyghan, xelq tedriji halda tamaxor, itaetmen, milliy ghurur we    menlik tughuliridin ajizlashturulghan, eqide-en’enilirini tashlashqa mejburlanghan bir basquchqa kirdi. Xeli kop sandiki orta asiyaliqlar ruslarning bu xil sun’i barawerlik tuzumidin asasen shikayet qilmaydighan, hetta barghansiri roslar bilen hemkarlishidighan, roslargha xalap turup beqinidighan mesxosh haletni shekillendurmekte idi.

Orta asiyaliq qerindashlirimiz arisida tajawuzchilar bilen tench birge utushning ulgiliri yaritilmaqta idi. ...

Wetinimizdiki zamanisining yengi ziyaliliri , zamanidiki algha ketken ademlirimiz tajawuzchilar bilen tench birge otushning yollirini axturup, axiri orta asiyaliq qerindashlirimizning   oz mustemlikichiliri bolghan roslar bilen tench birge utush yoligha kitiwatqanliqigha oxshitip, ozlirining mustemlikichiliri bolghan xitay tajawuzchilirining xitaygha xas demogratik tuzumi ichidin  ular bilen tench birge otush yollirini tapqandek bolushti – de, eyni waqtidiki xitay tajawuzchilirining bashliri bolghan Xitay Nenjin hokumiti bilen yeqinlishishqa kuchep urunushti. Mana bu dewir – wetinimiz xelqi arisida dushmen bilen tench birge utush xam xiyaligha qedem qoyidighanlarning bashlanghuchi bolup qaldi. Demogratik  chushenchiler bilen yengidin tonushiwatqan az sandiki kishilirimiz hemde Erep Islam elliri, Hindistan-Pakistan qatarliq ellerning tenchliq shekilde tajawuzshilar bilen yarishish, kelishish arqiliq mustemlikichilerdin teximu kopirek erkinliklerge irishish, bu shekilde tedriji telepni yukseltip tajawuzchilardin qedemmu – qedem qutulup chiqish idiyisige ishengen bezi dini yitekchiler, demogratik idiyige mayillashqanlar, chakina milletchiler we xitayperesler jiddi bir shekilde tenchliq terghibati bilen xelqning beshini aylandurushqa bashlidi.

Xelqimiz ichide barliqqa kiliwatqan pan islamchilar, pan turkchiler, chini turkchiler qataridiki eyni zamanning ‘chong’ liri, ilgharliri dunyaning herqaysi jayliridiki sulhichi eqim, madarichi tereptarlardin ulge eliship, bu xil ‘sozlishish arqiliq milletni mustemlikichilerning qolidin qutquzup chiqish’ yolini wetinimiz xelqi arisida he dep bazargha selishqa bashlidi. Bu xil chushenchilerni nadan xelqimiz arisida muweppeqiyetlik tarqitish muhiti yaritalmasliq yaki wetinimizdiki wehshi muteessip xitay tajawuzchilirigha uxturalmasliq tupeylidin, bu xil tenchliq arzulirini xitay merkiziygiche koturup beriship biwaste sozlesh yaki gherp ellirining, Islam dunyasining birliship besim qilip xitay tajawuzchilirini tench qayil qilish2qa undesh yollirighimu kirishti.

Netijide qirighinchi yillargha kelgiche wetinimizde yitishiwatqan yengi ziyalilar dini chushenchilerni asas qilghan pan islamizim eqimini, milletchilikni asas qilghan pan turkisizim eqimini, kommonizim chushenchilirini asas qilghan sotsiyal eqimini barliqqa kelturmekte idi. Bu eqimlarning neziriyiwi asasliri bir-biridin perq qilidighandek korunsimu, emma ularning heriket usulliri asasen bir-biridin kop perq qilip ketmetti. Shundaq bolishigha qarimay, ular eqide oxshimasliqini bahane qiliship barliqqa kelgen kunidin bashlapla bir-birsini dushmen dep qariship, herqaysi oz sepsetilirini yorghulutush bilen bolup kitip, chong dushminini  asasen isiliridin chiqiriship, ichki adawetke kopirek waqit hem zihni quwwet serip qilishatti. bu jeryanda ular oz dushmenlirining idiyisidin bezi ortaq noqtilirini tapqandek bolushup, herxil yunulushler boyiche xitay nenjing hokumiti bilen yeqinlishishqa kirishti. Derweqe bu jeryanda teximu yalingach otturgha chiqqan chini turkistanchilarmu oziche bir eqim bolushup septin keyin qalmasliqqa tirishmaqta idi – Ular xitaylarning insapqa kilip  qelishini tama qilip wetenni xitaygha tayinip gullendurush eqidisi boyiche heriket qilishidighan  chini turkistanchilar gurohini shekillendurmekte idi.

Yigirminchi Esirimizning  otturlirigha yeqinlishiwatqan mezgilgiche shekilliniwatqan bu xil yengi pikir eqimliri oz pikir eqimlirige tughqanchilighi bolghan herqandaq eqimlar bilen ittipaq tuzushup, bashqa pikirdikilerge shiddetlik haqaretler yaghdurishatti. Yeni, chini turkistanchilar demogratik chushenchiliridiki yeqinlighi bilen xitay libiralist demogratchiliri bilen ich qoyun-tash qoyun bolishalatti; demogratik tamaliridiki oxshashliqlar pan turkistanchilar hetta qismen pan islamchilarnimu chini turkistanchilargha yeqinlashturalatti. Netijide bu uch eqim xitaylar bilen yeqinlishishqa mayillighini ipadiliship, kimning heqiqi chin turkistanchi, kimlerning panchilar bolghanlighinimu perq qilghili bolmighidek haletke kilishken boldi. Emma herqandaq idiyiwi eqimgha mensup bolishidin qet’i nezer, dushmini bilen ittipaq tuzeleydighan, ortaq noqtilarni axturidighan, dushminidin tamalarda bolidighan chushenche igisi, dushminini hichqachan chin menisidin dushmen dep tunishi natayin! Bek bolup ketse dushminining wehshiyane zulumini ularning esli muddasi emes, usuldiki xatalashqanlighi depla tunuydu. Yeni, “Xata ketken tereplirini tuzetsila boldi, esli naheqchilik qilish niyiti yoq, ...” depla qarishidu. Shu seweptin atalmish ‘birleshme hokumet’ qurulishida izchil turde xalighan tuzumdiki milliy musteqilliq teripide emes, eqidilirige yeqin kelidighan xitaygha mayillighini korsitishti! Mahiyette bularning hemmisila kona xitay dellallirining dawami idi, xalas!

Bularning ichidiki pan  turkisizim eqidilirimu demogratik chushenchiler asasida dunya turklirini bir gewde halitige kelturushup, dunyada yimirilmes turk impiriyisi yaritish shirin chushlirini assi meqset qilishidu. Bu _ Yimirilishi muqerrerliship bolghan osmaniye impiriyisini qutquzup qelishning eng axirqi umidi qatarida peyda bolghan bir xam xiyal chushenchisi bolup, bu xil cholta chushenchining wetinimiz musteqillighini qolgha kelturulishi bilen qilchilikmu munasiwiti yoq idi.    Yeni, burunqi osmaniye tewesidiki erep musulmanliridin umid qalmighan bir ehwalda bu impiriyini turkler kuchidin paydilinip qutquzup qelishqa bularmu deydighan Eniwer pashaning oylap tapqan bir xiyalidinla ibaret idi. Intayin qalaq we chikidin ashqan namiratliq ichidiki Turki xelqler parchimu-parche chechilip, birqanche yengi impiriyilerning mustemlikisige aylinip bolghan we tugimes ichki zidiyetler qaynimigha paturulghan Turki xelqlerni Eniwer pashaning xamxiyali bilen biryerge kelturush esla mumkin emes idi. Bundaq xamxiyalning Turki qewimler arisida yeqin kelguside emelge ishish ihtimalimu esla qalmighanidi. Shunga panturkisizim xiyali, yimirilgen Osmaniye impiriyisining eng axirqi bash qumandani Eniwer pashaning   Tajikistan taghlirida ros bolshiwikliri teripidin olturilishi bilen allimu qachan pantaziyilik qimmitinimu yoqatqan bir chushke aylinip bolghanidi. Epsuski bizning yash panturukchilirimiz Turk dunyasi etila birliship buyuk impiriye halitige kileleydighanliqigha telwilerdek ishinishetti. Ene shundaq tutami yoq bir chushenche bolghachqa, bu eqimgha mensup kishiler qilche ikkilenmeyla xitaylar bilen ittipaq tuzgen chini turkistanchilar bilen yughurulup kitishti!

Bu yerde eqim bulup shekilluinishke kuchep tirishiwatqan sotsiyalizimchilargha mensup yene bir eqim bolsa, markisizim eqidiliridiki oxshashlighidin sowet ittipaqigha yeqinchiliq korsetse, sotsiyal demogratik chushenchiliridiki qismen oxshashliqliri asasida roslarning wastisi bilen gomindang xitayliri bilenmu shertsiz urush toxtutalidi. shuningdek keynidinla ular bilen tengsiz kilishim shertlirinimu qubul qilishalidi. shobihsizki, bu chushenchilerning kilish menbesi sowet ittipaqida uqighan we u yerdin qaytip kelgen muhajoirlirimizni asasi menbe qilishqan bolup, sowet ittipaqining ikkinchi dunya urushining  mejburlishi sewibidin wetinimizdiki milliy inqilaplarni qollashqa mejbur bolishi ular uchun bir amet bolup bergenidi. Ikkinchi dunya urushining  tamamlinishigha egiship, sowet ittipaqi wetinimizdi tarixi wezipisini ular uchun ada qilip bolghan bu milliy azatliq inqilawining xaraktirini sotsiyalizim tusige burash we keyin xitay kommonizim lagiri bilen birleshturiwitish pilani buyiche Ikkinchi Jumhuriyitimiz waqitliq hokumitining terkiwini sotsiyalistlashturushqa mejburlashti. Ikkinchi Juimhuriyitimiz waqitliq hokumiti terkiwini sotsiyalistlashturush ishini asasen tamamliduq dep qarighandin keyin, kommonizimning internatsiyunalisit idiyisige asasen Ikkinchi Jumhuriyitimiz ichidikilermu oz idiyologiyisini milliy musteqilliqning ustige dessitiship, xitay kommonistliri bilen shertsiz birlishishke maqul bolushti.

Biz bu hadisilerge bugun diqqet qilidighan bolsaq, ‘demogratiye, sulhi’ digendek ortaq noqtilirining bolishi, bir-birsige herqanche dushmen boliwatqan kishilirimiznimu asanla bir yerge kelturelidi. Yeni idiyologiyilik meqset weten milliy musteqillighi muddasining ustige qurulghini uchun, tarixi dushminimiz bilen oxshash idiye asasida tench birlishishni her ikki terep kishilirimiz ishqa ashurushtin qilche tartinip qalmidi. Xelqimiz arisida dushmen bilen hemkarlashqili bolidighanlighi heqqidiki xa’inliq chushenchiliri pedazlinip xelqimiz teripidin yatsiralmaydighan halet ikki xil qutupqa mensup kishilirimizning keng kolemde teshwiq qilishliri netijiside tezlikte kingiyishke bashlidi.

Netijide yuquriqidek tot xil pikir eqimidikiler ‘tenchliq, sulhi, kilishim, sozlishish’ digendek ortaq chushenchilirini putun kuchi bilen terghip qiliship, xelqimizni tedriji halda tenchliq uchun wetinini, milliytini, dinini qurban qilishqa razi, tenchliq uchun esheddi dushmini bilen hemkarliq ornutushqa razi sadda tenchliperwerlerdin qilip yitishturushke urunushti. Xelqimizmu bu xil tenchliq tumanliri ichide qaymuqup, herqandaq ishni tenchliq usulida chushunushke, tenchliq usulida hel qilishqa urunushqa intilidighan yuwash-yumshaqlar haligha kelturulmekte idi. eng echinishliq yeri shuki, xelqimizning mutleq kop qismi wetinimizge tajawuz qilishning yengiche usulini qollinip wetinimizge besip kiriwatqan xitay tajawuzchilar kelgindilirining qaridap ketken chirayigha, jul-jul uchisigha, bichare qiyapitige qarapla ularning tench shekilde yamirap kitishini tosash ornigha ularni ‘bicharilar, ghiripmusapirlar’ diyiship, qoroliridin oy berishti, uchisigha kiyim , qarnigha tamaq beriship kutiwilishti. Hetta bir qisimlar bu tajawuzchilarni bala qilip beqiwilishqiche berip yetti! Ejeba shu chaghda beqiwilishqan ‘xitay baliliri’ bugun ulargha qandaq muamile qilishiwatidighandu? Nemie digen shermendichilik!

Bu ishlar shuning bilenla tugise meylitti. Xelqimizge singduriliwatqan bu xil ‘ishni sozliship hel qilish’ wastisi resmi adet haligha kilip, xelqimiz herqandaq dushminige qarshi aziraqla ‘qopalliq’ qilishlarnimu koturelmes halgha kilip, ozilirining xitay tajawuzchiliri teripidin naheq olturulishinimu ‘tenchliq’ bilen kutiwalidighan ghelite mijezler yitilmekte! Bolupmu bundaq mijezdikiler chet’ellerde musapir bolup yurgen kishilirimiz arisida alahide kozge cheliqmaqta!

Hemme nimisidin ayrilghan xelqimiz bugun yurtini besiwalghan xitaylarning hechqachan ozilirige dostaniliq qilish niyitide bolup baqmighanlighini, eksinche wetinimizge ayaq basqan barliq xitay tajawuzchilirining izchil turde xelqimizge dushmenlik qilip kiliwatqanlighini tonup yitishke bashlimaqta idi. Emma dushminini toniwilish waqti bekla kechikip qalghanidi.  Endi bu dushmini yerim esir awalqi temtiriship yurgen bichare dushmen emes, alahide kuchlinip ketken bir dushmen idi. Shundaqtimu xelqimiz xitay tajawuzchilirining   dushmenlik mahiyitini asta-asta tunup yitip, dushminige qarshi keskin heriketler bilen jengge atlinishning eng unumluk yollirini axturushup yurginide, bizning heliqi ytenchliqperwerlirimizning turelmiliri otmushtikilerning jendisige warisliq qilip, derhal sehnilerge yamiship xelqni olum bilen, bihude qan tukulishler bilen, dunyada yitim qalidighanliqliri bilen qorqutushup qayta jim yetishigha mejburlash teshwiqatliri bilen hedep shoghullinishmaqta:

“BDT bizge yardem qilmaqchi, AQSh bizni qutqazmaqchi, qoshnilirimiz bizge yardemchi bolmaqchi, demogratik xitaylar bizge rehim qilidu, ... Emma bu yardemlerning hemmisi bizning tench turushimizni aldinqi shert qilishmaqta, ...

“Dunya jama’iti Kuweytke yardem berdi, Kosowaliqlargha yardem berdi, Chichenlerni qollap quwetlidi, xoshnimiz Afghanistanghimu yardem qilishmaqta   , Pat yeqinda bundaq yardem bizgimu yitip kelidu, shunga biz bu yardemlerni qachurup qoymaslighimiz uchun dushmenge qarshi tench paaliyetler bilenla shoghullinishimiz kirekki, hergizmu qural koturup chiqip ozimizge ‘terorchilar’ digen tamghining urulup qelishidin saqlinishimiz shert”  digendek atalmish ‘pakitlar’ bilen xelqimizni tinjitishqa tirishmaqta! Xelqimiz bu tenchliqperwerlirimizning teshwiqatigha ishinip otken yerim esir jeryanida oz dushminini dosti hisaplishidighan derijige berip yetip, hemme nimisidin ayrilip qalghanidi. Endi bu xatalighini tonushqa bashlighinida bizning sulhichilirimiz “Esli dushmen xitay kommonistliridur, demogratik xitaylar aq kongul dostlirimizdur” digen yengi petiwani toqup chiqiriship, xelqimizning milliy musteqilliq heriket istigini xitay demogratik herikitige qoshiwitip iritip tugitiwitishning teyyarliqigha kirishmekte. Hetta deydighangha hech gep tepishalmighinida, “Deng Shyawping olgendin keyin, ... Shiyanggangni otkuzup berginidin keyin, ... Teywen hujum qilghandin keyin, ... demogratik xitaylar hakimiyetni otkuzup alghinidin keyin, ... Afghanistan ghelibe qilghinidin keyin, ...” digendek zamaniwi xurapatlar bilen xelqimizni aldap ‘kutush’ ke zorlashmaqta!

 

 8§. Yengi Eqidiler Heqqide 

 

Biz yuqurida demogratiye chushenchilirining wetinimiz milliy musteqillighini qolgha kelturush herikitimizge uyghun kelmeydighanlighini isharet qilip otkeniduq. Demogratiye wetrinimizning milliy musteqiliighini qolgha kelturushte heqiqetenmu uyghun kelmesmu?

Demogratiye heqqidiki chushenchiler dunyada ta bugungiche eniq bir eniqlimigha erishelmey kiliwatqan zamaniwi chushenchilerning biridur. Demogratiye heqqide soz bolghinida Amerika bir xil sheklini terghip qilmaqta; Sowet kommonistliri bir xil sheklini toghra digen bolsa, xitay kommonistlirimu uning ‘junggochisi’ ni koturup chiqishmaqta. Melum menide Islam ellirimu ozige yarisha demogratiye chushenchilirini otturigha quyushmaqta. Bu xil chushenchilerge diqqet qilidighan bolsaq, bezi demogratchilar libiralliqqa mayil demogratiyini teshebbus qilsa, beziliri sotsiyalliqqa mayil demogratiyini terghip qilishmaqta; yene beziler xanliq tuzumni saqlap qalidighan demogratiyige mayil bolsa, beziliri dini eqidilerni olchem qilidighan demogratiyini maqul kormekte. Shuningdek yene iqtisadi qanunlarni asas qilidigha, pelisepelik chushenchilerni asas qilghan yene bashqiche shaxlandurulghan demogratiye chushenchilirimu bezi doletlerning siyasi tuzumi qilip qubul qilinmaqta.

Yighip etqanda, herqaysi millet, herqaysi itnik, siyasi yaki dini toplumlar ozilirining milliy, siyasi, dini yaki iqtisadi menpe’etlirige uyghun dep qarighan demogratiye sheklini ozlirini saqlap qilish, ozlirini kucheytish, oz tesirdairisini kingeytish yaki bashqilarni boysundurush qatarliq meqsetler uchun ijtimai-iqtisadi we siyasi asas supitide qollunup kelmekte. Wahalenki, qolida hoquq we qurali bolmighan, wetinide milliy musteqillighi bolmighan nurghunlighan xelqler herqandaq shekildiki demogratiye miwiliridin paydilinish turmaq, kop hallarda bu xil tuzumlerning bughushi astida ingirimaqta! Bulardin shuni koriwilishqa bolidiki, demogratiye chushenchiliri meyli qandaq shekil elishidin qet’i nezer, hoquqini qolida tutup turalighan milliy kuchlerning menpetini qoghdap, qulluqqa chushurulgen xelqlerni basturush qurali qilinmaqta.

Eyni waqtida Xitay dahisi Sun Jongsen xitaylarghila xas demogratiye bayrighini koturup chiqip xitaylarni manjuliship ketken tuzumdin qutqazghanidi. Emma Manju, Mongghul, Tibet qataridiki bizge oxshash milliy erkinligini xitaylargha tartturup qoyghan xelqler Sun Jongsen yaratqan xitay demogratik tuzumining tomur tapini astida izilishke mehkum qilinghanidi. Gomindang xitaylirining terghip qilishqan milliy demogratiye qarishimu noqul xitay milliytigila tewe demogratiye tuzumi idi. Keyin kommonist xitaylar otturigha chiqip yenila xitayghila xas markisizim asasida tiklengen demograt8iye tuzumini yaratti. Demek, Xelqimiz bashqilar teripidin tiklengen herqandaq bir demogratik tuzumdin qilche menpet alalmidi. Hetta ene shu demogratiyiler tupeylidin yoqutulush girdawigha kelturuldi! Endi yengi xitay demogratchiliri otturigha  chiqiship aghzimizgha hesel temitishqa kirishmekte. Emma bu yengi demogratik xitaylarmu wetinimiz xelqining milliy musteqilliq teliwini milliy zoruriyet emes, belki zulumgha, naheq tuzumge qarshi zoruriyet dep burmiliship, “bu xelqlerning milliy musteqilliq teliwide bolishini hazirche toghra chushinishke bolidu, emma kelguside biz hoquqni tartip alghinimizda bu xelqlerning bundaq bimene teleplerde bolishigha orun qalmaydu. Chunki biz ... nopus ustunligi we iqtisadi ustunligimizge tayinip ... ularning bu xil teleplerde bolishigha imkan qaldurmaymiz” diyishmekte. Shunga, bugunki herqandaq bir demogratik xitay “xitay kommonistlirining qolastida iziliwatqan bir qisim azsanliq milletlerge qet’i turde milliy musteqil dolet qurush ixtiyarini berimiz” digen sozni birer qetimmu eghizidin chiqirip baqqan emes. Hetta del buning eksiche, ular bizni wetinimizdiki xitaylargha omumi yuzluk qarshi chiqishimiz ornigha kommonist hokumitige qarshi paaliyetlerni qanat yaydurup, “xitayning demogratlishish sur’itini tizlitip berishke toxpe yaritish” qa undimekte. “Kelguside biz az sanliq milletlerge heqiqi aka-ukilardek muamile qilimiz, barliq ishlarda silerni algha yiteklep barimiz” diginidin korunup turuptiki, “siler menggu bizdin ayrilalmaysiler, biz silerge mengguluk hokumiranliq qilimiz” diginidin bashqa nerse emes!

Uning ustige demogiratiyining eng muhim pirinsipliridin biri shuki, azchiliq kopchulukke qet’i boy sunishi shert! Yeni bir yerim milyart kishining qarar-teleplirige qet’i boy sunush _ xitay milliytige boy sunush dimektur. Bu jehette bezi ixtiyari xitay munazire munberliride xitaylar bu arzusini uchuq ashkare terghip qiliship, “Biz bu azsanliq milletlerge bekla itiwar qiliwitip barimiz, netijide ular heddidin artuq ekilishidighan bolup kitishti, hetta biz ulardin bekla tuwen orun’gha chushup, bekla passip halda qalmaqtimiz, bizlerge azsanliq millet yerliride bekla tengsizlik qilinmaqta” diyiship zarlanmaqta! Mana bu heqiqi xitay milliy siyasitining ipadisi! Demogratiyining ene shunxil milliy siyasitini qandaqtur insanperwerl8ik, atalmish kishilik hoquqlar bilen girim qiliship, xelqimiz arisida rehimdillik, sexiliq, xoshxoyluq, tenchliqperwerlik terghibatlirini keng  tarqitiship, wetinimizning barliq bulung puchqaqlirini xitay tajawuzchi kochmenliri bilen toshquziwilip turup, ustun xitay milliy nopus weziyitini yaritiwilishqandin keyin, herqandaq barawerlik asasidiki demogratik saylamlarda xitay tajawuzchilirining ustun awazgha irishishini qolgha kelturush sharaitini yaritish mexsrt qilinidu. Hetta xelqimizni qaymuqturush, aldash, bir-birige selish, tehdit qilish, para berish shekilliri bilen xitaygha awaz berguzup, wetinimizni mengguluk kichik ‘xitay yurti’ halitige kelturiwilishni yengi demogratchi xitaylar ozlirining milliy siyasiti qilip belguliwilishidighanlighini terghip qilishmaqta. Halbuki, yengi demogratchi xitaylar hakimiyet beshigha chiqmay turupla, wetinimiz xelqining awal heriket bashliwilip kelguside Sherqi Turkistande xitay tesiri qalmighan, yerlik xelq ozlirining milliy qoshuni bolghan weziyet barliqqa kelishi, shuning bilen wetinimizge kochmen yotkesh, bayliqlirini xalighanche bulang-talang qilish pursitini qoldin chiqirip qoyushidin jiddi ensireshmekte! Shu seweptin bir qisim yengi demogratchi xitaylar “shimali shinjangda bingtwen polk-diwiziyiliri, xitay ahalisidin teshkillengen ustun milliy terkiwimiz bolghini uchun, yerliklerning meyli terorluq waste qollansun, meyli demogratik saylam arqiliq bolsun, u yerlerde yerliklerning ustunlukke irishiwilish ihtimallighi mengguluk axirlashti. Emma jenopta bu xil ustun nopus nispitimiz yaritilmighachqa, u yerdiki yerlikler hemishe zorawanliq wastisi bilen weten birligini parchilashqa urunup kelmekte. Eger jenopqimu jiddi shekilde ahale kochurup, herxil sanaet rayonlirimizni berpa qiliwalghinimizda, yerlikler medeni hayat bilen uchurashqinidin keyin oz milliy dawaliri uchun waqit ajiritalmay, pul ghemigha petip qeliship, musteqilliq dawalirini untup kitishidu. ...! Kommonistlar bu jehette shimalda heqiqetenmu jongxwa milliytige paydiliq ishlarni qilip birelidi. ... Emma bu jehette jenopta izchil bolalmidi. ...” digendek mulahizilirini qilche tep tartmastinla ashkare gezit-jornallirida elan qiliship talash-tartish qilishmaqta! Buxil maqaliliridin xitay yengi demogratchilirining kommonistlardin qanchilik perqi bolidighanlighini toluq koriwilishqa bolidu. bu jehette xitay yengi demogratchilirimu putunley kommonist xitaylargha oxshashla tajawuzchiliq rohi singip ketken kelgusi jallatlardur! Xitay yengi demogratchiliri oz ichide yuquriqidek munazirilerni qilishqan bilen, keynige orulupla bizge qaritip “shinjangdiki xitaylirimizning mutleq kop  qismi demogratiyige teshna boliwatqan kishilerdur, shunga siler ular bilen hemkarliship kommonist tuzumni aghdurup tashlashqa kuch chiqirish bilen shoghullinishinglar eng aqelaniliq ish qilghininglar hisaplinidu. ...” diyiship, bizning milliy musteqilliq herikitimizni xitay demogratik herikitining yardemchi kuchi qiliwilishqa urunishmaqta.

Mana bu xitaylardin umitlinip yurgen demogratiyimizning bizge beridighan netijisi!

Bugunki kundiki bizning xitay demogratchilirigha qol beriship xelqimizni tench heriketlerge righbetlendurup kiliwatqan kishilirimizning ishiniwatqan xitayliri ene shuxil kishilerdur. Bu turdiki demograt heweskarlirimiz eyni waqitta, milliy dolet qurushimizgha izchil qarshi chiqip kelgen burunqi xitay demogratik hokumitige yalwurup, “silerning toluq musteqilliq teliwimizde bolishimizdin renjip qalidighanlighinglarni bilimiz. Shunga silerdin ayrilmasliq sherti bilen, sherqi turkistangha yerim musteqilliq xaraktirini alghan aptonomiye yaki fidiratsiye (eniq mustemlike) hoquqini berishinglarni utunup qalimiz, undaq qilmighininglarda xelqimiz silerge ziyan kelturidighan qanliq kureshlerge kitip qelishi mumkin ...” dep yigirme yil hepilishipmu xitay katiwashlirini eyweshke kelturelmigen kishilirimizning izini besip mangmaqta. Bugun bu kishilirimiz bu achchiq sawaqlarni untup qalghanmidu yaki uni xelqimizge rawa koremdighandu? Bizning pishqedem  demogratchilirimizning diyishkenlirige maslashqan bugunki atalmish demogratchilirimizmu “xelqimiz bizning tosighanlirimizgha unimay quralliq kureshtin ibaret silerge ziyan salidighan xeterlik yolgha qarap mengishqa tirishmaqta ...” diyiship, xelqimizning jan pidaliq bilen milliy musteqilliq kurishige atlinish qizghinlighini xitaylargha datliship yurmekte!

Yuqurida tekitlep otkinimizdek, demogratiyining birdin bir pirinsipi shuki, kop sanliqning qanunluq bolush mentiqisige shertsiz boy sunushtur. Wetinimizde xitay tajawuzchilirining omumi nopus ichide mutleq ustunlukke erishiwalghan kunliride barliq memori, iqtisadi, siyasi, eskiri, ilim-pen saheliri boyiche hazirtinla mutleq zomigerlik ornigha erishiwalghan xitay tajawuzchilirigha yol quyushni terghip qilish _ Bugunki demogratiye hisaplinidu. bu noqtidin alghanda, wetinimiz xelqini demogratiye usulida tench erkinlikke irishturushni terghip qilish herkitimu xitay tajawuzchilirini wetinimizde saqlap qelishqa urunushning shekli ozgergen bashqiche ipadilinishidur. U halda demogratiye bayrighini koturup chiqip atalmish wetenperwerlik herikiti bilen shoghulliniwatimen diguchilernimu nowettiki teslimchilikning yene bir xil ipadilinishi dep qarishimiz kirek! Teslimchilik _ Weten’ge xa’inliqtur!

Halbuki, bizning xelqimiz xitay demogratiyisige _ import qilinghan demogratiyige emes, belki ozining milliy istigini ekis etturgen, milliy menpetlirining himayisi asasigha berpa qilinghan demogratiyige muhtaj. Milliy demogratiye _ Wetinimiz xelqini qet’i turde milliy musteqil doliti bilen dunya sehnisige elip chiqip, barliq hor dunya insanliri qatarida orun aldurushni aldinqi shert qilidu. Mana bu _ Biz arzu qilghan demogratiye1 Bu noqtidin alghanda, demogratiye _ hechbir zaman milliy musteqilliq kurishimizning usuli bolalmaydu. U peqetla milliy musteqil dolitimizning siyasi tuzumila bolalaydu, xalas. Shunga, demogratiye talash-tartishliri peqetla milliy musteqil dolitimiz qurulghandin keyinla tilgha elinidighan bir siyasi hadisidur!

Bu yerde kishilik hoquq mesililirimu xelqimizning mingisini qochup kiliwatqan mesililerning biri ikenligini tekitlep utishimiz kirek. Kishilik hoquq mesililirimu demogratiye mesililirige oxshashla milliy ayrimichiliqlarni tonimaydighan hemde mueyyen bir ijtimai tuzumning terkiwi qismi bolup namayen bolidighan qoshumche siyasi tuzumdin ibaret. Shunga, bu mesilimu tajawuzchilardin qutulup, milliy musteqil dolitimiz qurulghandin keyin qararlashturilidighan ijtimai tuzum teliwige qarap andin otturigha chiqidighan mesile bolghachqa, milliy musteqilliq herikitimizning charisi bolalmaydu. Mustemlike sharaiti astida bu mesilini tekitlesh, bizni xitay mustemlikichilirige menggu qul bolishimizni terghip qilidighan nersige aylinip qalidu. Yeni, kishilik hoquq pirinsipliri milletk, dolet cheklimisige uchurimaydighan asasta, mueyyen tupraqta yashawatqan kishilerni teng barawer kozi bilen qarishini terghip qilidighan bolghachqa, “wetinimizdiki xitay tajawuzchilar aqqunlirimu adem, ularmu bu tupraqlarda erkin ademdek yashiyalishi, barliq heq-hoquqlardin shertsiz teng paydilinishi qet’i kapaletke ige qilinishi’ aldinqi shert qilinidu. bumu xitay tajawuzchilirining wetinimizni menggu besip yetishini qanunlashturishigha yardemchi bolidighanlighining birxil siyasi yardem kuchi bolidu. buning aqiwiti oxshashla wetenge xa’inliq qilghanliq bilen tamamlinidu!

Eslide kishilik hoquq mesilisi ijtimai tuzumni ozgertish yaki islahat qilishni teshebbus qilish yuzisidin tunji qetim Fransiyide 7 maddiliq kishilik hoquq xitapnamisini oz ichige alghan «Kishilik Hoquq» namidiki kitapche halitide 18- esirning axirlirida yawrupaliqlargha resmi tunutushqa bashlanghan bir chushenche idi. Eyni waqitta Fransiye fyudal qalduq hokumitini oz xelqige insandek yashashning ijtimai muhitini yaritip berishke mejbur qilish meqsitide otturigha quyulghan bolsimu, fransiye hokumitining qattiq cheklishi bilen oz wetinide elan qilinalmighan bu kitap, kishilik hoquq mesilisini xelqaralashturush bedilige sirttin besim peyda qilish meqsitide Amerikining tunji prizdenti Washengitongha soghat qilinish wastisi bilen elan qilinish pursitige aran erisheligen idi.

Yeni, ‘medeni dunya’ jamaiti kishilik hoquq telimatliri bilen bundin ikki esirdin artuq waqit awalla tunushushqa bashlighan bolsimu, taki ikkinchi dunya urushighiche tuzugirek bir tesir qozghiyalmighan idi. Adem mahiyitini tetqiq qilish bilen dang chiqarghan Freudning wastiliq shagirtliridin bolghan A. Maslow, insandiki tebii ihtiyajlarni tetqiq qilip qatargha tizip, insan oghlining qatlamliq tupki ihtiyaj neziriyisini otturigha qoyup, kishilik hoquq mesilisini ilmi neziriyiler bilenmukemmelleshturup bergendin keyinki xeli uzun bir mezgillergiche dunyada kishilik hoquqni resmi itirap qilishqa pitinalaydighan tuzugirek bir dolet chiqmighanidi. Hetta kishilik hoquqning ‘Atisi’ hisapliniwatqan Amerikidimu ta 70- yillargha kelgiche wehshi irqchiliq pajieliri dawam qilip kelmekte idi. Hazirmu herqanche ilghar dep tonulghan ‘medeniyetlik doletler’ de yenila irqchiliq, dini dushmenlik, ajizlarni xarlash, ... ishliri qanunluq yaki mexpi shekillerde dawamliship kelmekte. Gerche bugun bir qisim eller kishilik hoquqqa alahide itiwar qilidighan qiyapetlerni ipadiliginidek qilishsimu, emma yenila ene shu ‘ilghar’ ellerning qap merkiziyde Boshnaqlarning, Kosowa Albanlirining we chichenlerning, Pelestin Erepliri bilen Iraqliqlarning, ... wehshiyaniliq bilen eng zamaniwi qurallar bilen qirghin qilinghanlighi, kishilik hoquq mesilisiningmu dunyada texi ortaq bir chushenche halitige kelishtin bekla yiraqta turiwatqanlighini korup alalaymiz. Yeni, bugunki dunyada kishilik hoquq mesilisining yenila dini, milliy, siyasi, herbi we irqi tuslerge beqinidighan halette turiwatqanlighini uchuq korup alalaymiz. Ene shundaq halda turiwatqan bir chushenchini milliy musteqilliq herikitimiz uchun xizmet qildurimen diyish, yene kilip putkul tarixi buyiche kishilik hoquq digenge mayil herqandaq qarashlarni ajayip ghelitiliq his qilidighan, olgen adem turmaq, chala tughulghan balilirinimu qorup yewitidighan xitay tajawuzchiliridin kishilik hoquq pirinsiplirigha tayinip tench musteqillighimizni yaki qandaqtur bir horlukni alalaymen dep ishenguchilerni ‘4-doxturxana’ gha apirip quyushqa tigishlik kishiler dep guman qilmaqtin bashqa charimiz yoq!

Biz yene wetinimizning mutleq kop sanliq nopusining musulman bolghanlighidin paydilinip, dinimizning milliy musteqillighimizni ilgiri surushke korsitidighan ijabi rollirinimu estaydil tetqiq qilip chiqishimizgha toghra kelidu. Birqisim nadan yaki yaman gherezlik kishilerning dinimizni burmilap, xitaygha qulluq qilishni wajip qilip korsitishliridin alahide hushiyar bolishimiz lazim.Shuningdek yene islam dinimizni ottura esirning waqti otken qalaq chushenchiliri boyiche izahlashlirini tashlap, Allah yaratqan kainattiki bizning qolimiz yetishke bolidighan barliq nimmet, risqilirimizdin toluq paydilinish, Allah yaratqan maddi dunya qanuniyetlirini estayidil tetqiq qilip, yaratquchi Allahning heqiqi kuch qudritini nispilik, kuwant neziriyisi sewiyiside, hetta uningdinmu chongqur sewiyelerde kunsayin chongqurlap toluq tonup, xelqni bextiyar qilidighan sawapliq ishlar uchun paydilinish yolidimu xelqimizni jan pida qilip tirishchanliq korsitishke heydekchilik qilishqimu atlinishimiz lazim.

Bu yerde yene ‘muhit asirighuchilar’ bayrighini kutiriwiliship, wetinimizdiki muhit bulghunishlirini shikayet qilish paaliyetlirini weten qutquzushning muhim terkiwi qilish diguchilernimu internatsyunalchilarning ishi dep qarishimiz kirek.

Yuqurqilardin shuni koriwilishqa bolidiki, xelqimizni ozining bolmighan demogratiyilerge, xelqimiz qolida bolmigha kishilik hoquq tedbirlirige qiziqturushlarning hemmisi, shekli ozgergen tenchliq terghibatliri bolup, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining kopiyip kitishige qilchimu tosalghuluq roli bolmighan nersilerdur. Xitay tajawuzchiliri nopusining artip kitishige pisent qilmaydighan hetta uning artip kitishige wastilip yardemliship beridighan bundaq chushenchilerge qiziqquchilarni xitaygha yardem qiliwatqanlar dep hokum qilishimiz lazim. Xitaygha herqandaq waste bilen yardem qilish _ Wetenge asiyiliq qilish bolidu!!! 

 

9§. Tenchliq Mesililiri 

 

Xitay tajawuzchilirining wetinimizni munqerz qiliwilishida qollanghan eng kuchluk qurali _ ‘Tenchliq sohbiti’ uyuni oynashtur!

Gerche memlikitimiz dairiside kingiyip kitelmigen bolsimu, Tomur Xelipe qozghilingi wetinimiz milliy musteqilliq herikitining yigirminchi esir zeper marshini yangratqan idi. Bu qozghulang intayin toghra bir weziyette wetinimizge xitay tajawuzchiliri ayaq basidighan derwazini qamal qiliwilish weziyitini yaritip bergenidi. Qumulluqlarning ghurur bilen tillarda dastan qilidighan bu shereplik herikiti bashqa yurt xelqlirimizning awaz qoshushidin mehrum bolup qalghachqa, ilajisizliqtin purset kutush mexsitide xitay tajawuzchilirining tenchliq sohbet tekliwige maqul bolushqa mejbur bolup qalghanidi. Wahalenki, wetinimizni menggu xitay yeri qiliwilishni ozlirining burichi dep bilidighan xitay tajawuzchiliri ‘tenchliq sohbiti’ ni qural qiliship, qozghulangchilirimizni qapqangha chushurup qirip tashlidi!

Qumul xelqi bu qetimqi himayichisiz qalghan herikitidin keyin, bashqa yurtlirimizda qozghulang partilishinin kutup yigirme yil chidap kutup baqti. Epsuski, bu jeryanda xitay tajawuzchiliri oz ichide shunche zidiyetliship bir – birini yiyishiwatqan paydiliq pursetlerning yuz beriwatqanlqigha qarimay, bashqa yurtlirimizda tilgha alghuchiligi bar birer qozghulang barliqqa kelmidi. Qarighanda bu wezipe yenila Qumul xelqining ustige chushkendek qilatti. Xoja Niyaz Hajim bashchilighida qozghalghan Qumul xelqi, dushmenge qarshi bir yil musheqqetlik kureshni dawam qildurup, keyinki yilisidin bashlap xitay tajawuzchilirigha qarshi keyni-keynidin zeper marshi yangratqandin keyin, qisqa waqit ichidila bu qozghulang putun memlikitimizni qaplighan milliy musteqilliq azatliq kurishige aylinip ketti. Epsuski, bu qetimqi milliy azatliq korishimizmu axirqi zeperge yeqinlishiwatqinida mehelliwazliq, abroypereslik, qitighurluq, weziyetke uyghun sitiratigiye we taktikilar jehettiki bilimlerge ige kishilirimizdin yoqsunluq qataridiki sewepler bilen barghansiri ichki zidiyetler ichige petip qeliwatatti. Buni purset bilgen xitay tajawuzchiliri ichki zidiyet yaritish bilen paal shoghullinish bilen birge Sowet ittipaqini chaqirip kilip basturghuzushlar netijiside, yenila xitay tajawuzchilirining qoyghan ‘tenchliq sohbiti’ teliwige maqul diyishke mejbur bolushti;. Buning netijisidimu oxshashla echinishliq meghlobiyet bilen xulaselandi.

Ikkinchi dunya urushi wetinimiz dushmenlirining ana wetinini ejellik meghlobiyetlerge uchiratqan deslepki paydiliq pursetlerni sel otkuziwetkendek qilsimu, Ili taghlirida Gheni Batur qataridikilerning yitekchiligide qozghulang bashlinip, tez aridila kengiyip milliy musteqilliq kurishige aylinip ketkenidi. Chaqmaq tizligide ghelbisiri algha ilgirlewatqan bu qetimliq milliy musteqilliq kurishimizmu wetinimiz xelqi ichide mustehkem asas tiklishiwalghan sulhipereslirimizning zor kuch bilen zorlishi arqisida, xitay tajawuzchilirining ‘sulhi’ qapqinigha chushurulup bugunki pajielirimizning huli tiklen’gen boldi!

Xitay tajawuzchiliri ‘tenchliq’ bayrighini koturiwilip, wetinimizni munqerz qilish jehette alahide muweppiqiyetlerge iriship kelgen boldi. Shu seweptin xelqimiz arisida he dep ‘tenchliq’ shamili chiqirishqa hirismen. Herqandaq bir milliy zidiyetni hel qilishta “sohbet, tekshurush, uginish korisi, terbiye herkiti, echilip saylash, idiyini toghurlash, hujjet uginish, ...” qataridiki ‘tenchliq usulliridin paydilinip xelqimizni jasaritidin, ghayisidin, yitekchiliridin, qehrimanliridin mehrum qilip keldi. “Shinjangni azat qilip berish, bandit taziliship gberish, yitishturup berish, yardem berish, gullendurup berish, echip berish, ...” digendek ‘tench heriket’ lerning hemmisi wetinimizni yutiwilishning qedem basquchliri idi, xalas! “Tench bolush, ittipaq bolush, ikkidin ayrilalmasliq, ...”! Bu shuarlirining hemmisila xelqimizni boysundurushning hililiri bolup,m xitay tajawuzchiliri wetinimizge milyonlap esker yighip turupmu bizdin tench bolushimizni telep qilip keldi, xitay tajawuzchiliri barliq zidiyetlerning menbesi bolup turughluqmu bizni ular bilen ittipaqlishishke mejburliship keldi. ular her bir noqtida bizdin allimuqachan ilgirliwilip turupmu bizni ulardin ayrilmaslighimizni terghip qilishti! Dimek xitay tajawuzchilirining bu shuarliri putunley tench munqeriz qilishning shuari bolup keldi. urush qozghap eghir derijide meghlop bolup kelgen xitay tajawuzchiliri ‘tenchliq’ wastilirini qollunupla her qetim ghelibe qilip kelmekte. Yeni xitay tajawuzchiliri wetinimizni besiwilishta peqetla ‘tenchliq’usulidila ghelibe qilalidi. Shunga ‘tenchliq’ usuli xitay tajawuzchilirining wetinimizni besiwilishta qollinip kelgen asasliq tajawuzchiliq qurali bolup keldi. Buninggha mas halda xelqimizni xitay tajawuzchilirigha qarshi chiqishta ‘tench’ yol tutushni terghip qilghuchilarning niyitini bashqiche meqset yushurun’ghan bolmisun yene? digen guman’gha kelturmey qoymaydu.

Xitay tajawuzchiliri wetinimizni tench shekilde bashqurush uchun tikligen Borhan Shehidi xelqimiz ichide izchil turde ‘xitay bilen tench birge utush’ teshwiqatini terghip qilip kelgenidi. Biz uni weten xa’ini dep hisaplimaqtimiz; Seypidin Ezizmu izchil turde ‘tenchliq yolida ching turush’ terghip kelgenligi uchun biz unimu weten xa’ini dep elan qilmaqtimiz. Emma xelqimiz ichide yenila bu mesilige ehmiyetsiz qarap kiliwatqanlighini kormektimiz. ‘Uch Ependichiler’ mu izchil tenchliqni terghip qilishmaqta idi. Ejeba ularni nime diyishimiz kirek? Bugunki mutleq kop sanliq qorchaq milliy kadirlar, xizmetchiler, yallanma ziyalilar, yallanma ishchi-medikarlarmu tenchliq terghibatigha angliq yaki angsiz boy sunup xitay tajawuzchiliri uchun xizmet qiliwatqanlighini aqlashqa tirishmaqta. Ularni nime diyishimiz kirek? Bizning chet’ellerdiki nurghunlighna muhajir teshkilatlirimizning barliq rehberliri, ‘dahi’ liri, ‘gholluq unsur’ lirimu ‘tenchliq’ terghibati bilen jan-jehli bilen hepileshmekte. Ularni nime diyishimiz kirek? Xitay demogratik kuchlirimu xelqimizdin ‘tench paaliyetler’ bilen shoghullinishimizni telep qilishmaqta. Ulargha qandaq qarishimiz kirek? Xitaydin nep tama qilishiwatqan herqandaq bir doletmu xelqimizdin ‘tench’ turushni telep qilishmaqta. Ularni qandaq bahalishimiz kirek? Xitay tajawuzchiliri wetinimizni toluq xitaylashturushta ‘tenchliq’ qa bekla muhtaj bolmaqta. Nurghun ‘wetenperwer’ lirimizmu eyni tenchliqqa muhtaj bolmaqta; dushminimiz bizni her waqit ‘tench tur’ dep boyruq qilishmaqta; ‘wetenperwer dahi’ lirimizmu shu boyruqni chiqirishta ejeba birer ortaq pilanliri barmu qandaq?!

Milliy musteqilliq herkitimizning birdin-bir meqsidi _ Xitay tajawuzchilirini wetinimizdin tel-tukus qoghlap chiqirishtur! Xitay tajawuzchilirining meqsidi bolsa _ wetinimizni kem-kutsiz xitay yurtigha aylanduriwilishtur. Shundaq iken, biz xitay tajawuzchilirining arzusini herwaqit umitsizlikke, meghlobiyetke aylandurush uchun heriket qilishimiz shert! buning uchun ular bizdin tench turup birishimizni telep qilidiken, biz hergizmu ulargha tenchliq bermesligimiz shert! Eger kimiki bizni xitay tajawuzchilirining munqerzchilik herikiti jeryanida tench turushimizni telep qilishidiken, undaq kishiler bizning dushminimiz hisaplinidu1 Hech bolmighanda undaqlarni dostimiz diyelmeymiz. Wetinimizde tajawuzchiliqqa qarshi heriketlerde tenchliqni telep qilish _ xitay tajawuzchilirigha wastiliq yardem qilish hisaplinidu. Shundaq iken, buxil teshwiqatlar arqiliq milliy musteqilliq heriketlirimizge ziyan salidighan, eniq putlikashang bolidighan kishilerni qilche ikkilenmey xitay tajawuzchilirining qolchumighi dep qattiq jazalashqa teyyar turishimiz lazim! 

 

10§. Passip ‘Qarshiliq Korsitish’ Tejribilirimiz 

 

Xelqimiz wetenperwerlik uqumlirini tench heriketler bilen tedriji baghlashturiwilish mijezini we bundaq pikir qilish usulini yitishturushke bashl8ighinidin buyan, hayatliq paaliyetliri ustide elip berilidighan herqandaq bir ish-heriketlirinimu ‘wetenperwerlik herikiti bilen shoghulliniwatimiz’ deydighan ghelite halgha kilishke bashlidi.

60- yillarning aldida ishigining aldidin birer xitay tajawuzchisi utup qalsimu, uning keynidin bu dushminining ayighi tekken yerlerdin yirginip supurup, su sipip turidighan xelqimiz, tedriji halda dushmenni tench waqitlarda yengip chiqish yolliri diyiship xitay tajawuzchiliri bilen ich quyun-tash quyun bolushqa qarap yuzlendi. Bu xil passip ‘qarshiliq korsitish’ heriketliri xitay tajawuzchiliri arisida qorchaq memori, ilmi, texnik we elim-setim ishlirida ishliguchiler arisida barliqqa kilip, kunsiri yeyilishqa bashlidi. Xitay tajawuzchilirigha qarshi turushta ularning ‘ichige kirip turup heriket qilish’ sepsetisining tesiride, hemme xitayche uginishke, hetta bala-chaqilirinimu xitayche ugitishke berip yetti. Derweqe buning ziyinini his qilishqa bashlighan xitay tajawuzchiliri herxil bahanilarni korsitiship yerliklerning xitayche uginishige cheklimiler quyushqa atlandi. “Dushmenning ichige kiriwilip turup dushmenni yengip chiqish” sepsetisidin kilip chiqqan bu xil passip paaliyetler tedriji shekilde oz ghayisini yoqutup, dushminini adettiki ademler, hetta ariliship utushke, dostlishishqa bolidoighan ademler dep tonuydighan halgha berip yetip, dushmen koz qarishi tedriji mujimelliship, axiri berip yoqulushqa sewep boldi. Buxil paaliyetler asasen pilansiz, teshkilsiz shekillerde terghip qilinghachqa, xitaylar arisigha riqabet uchun dep kirgen nurghunlighan jenggiwar kadirlar, ishchi-xizmetchiler, ziyalilar, nurghunlighan yash ewlatlar tedriji shekilde milliy exlaqini yoqatqan, menpe’et peres, chirik, hetta oz milliytidin ashkare yirginip, ta umirining axirghiche onminglighan palaket xitay hetini uginishtin zirikmey, 32 herplik uyghur yezighini uginishni qalaqliq yaki yawayiliq dep qaraydighan halgha berip yetishti. Bu xil kishilirimiz xitay tajawuzchiliri teripidin tedriji yitishturulup her derijilik xizmetlerge quyulup, intayin ishenchilik ikkinchi we uchinchi ewlat assimilatsiyelengen weten xa’inliri haligha kelturuldi. Bugunki ottura yashliq kadir, ishchi-xizmetchiler arisidiki xeli kop sanliq kishilirimiz ene shuxil aynighan yaki assimilatsiyilen’gen unsurlardin terkip tapmaqta. Bunche kop weten xa’inliri arisida birde-yerim milliy ghururini saqlap qelishqa urunidighanlar uchurap qalsimu, ularning sadasi shunche kop weten xa’inlirining arisida qilche tesir korsitelmey chukup ketmekte. Buxil halet xitay tajawuzchilirining tez surette kuchlinip kitishige wastiliq yardemchi bolup bergen boldi.

Bu haletke kilishining desliwi, belkim bundaq kishilirimizning ilim-penge qiziqishini asasi mudda qilishidin bolghan diyishkimu bular. Nurghun kishilirimiz bilim jehette xitay tajawuzchiliridin ustunlukke irishiwilip, andin xitaylardin heq telep qilish asasini yaritiwilish xam xiyali bilen bilim uginishke atlanghanmu boldi diyish mumkin. Allahning yaritish qanuniyetliri asasigha qurulghan tebiet qanuniyetlirini uginish, tedbiq qilish, keship qilish paaliyetliri insangha tengdashsiz rohi lezzet yaritidighanlighi uchun, kishilirimiz tedriji halda muddalirini noqul ilim uchun ilim uginishke buriwitishti. Yeni, ilim-penning insaniyet ortaq mulki bolushtek ewzelligi bu kishilirimizni millet-weten tonimaydighan internatsyunalistlar derijisige koturiwitip, ilmi xizmetlerni milliy horluk, weten musteqillighi uchun qanat yaydurush isteklirini unutquzdi. Netijide, ilmi paaliyetlirige kim yardem qiliwatqan bolsa, uning gipini qilidighan, ularning teliwi boyiche ish qilidighan zamaniwi qullargha aylinip ketishti! Ularning ilim-pen soygusi milliy we yurt soygisining ustige chiqiwalghini uchun, xitay tajawuzchiliridin kop perq qilishmaydighan ilmi xadimlargha aylinip ketishti. Shuningdek yene mustemlike sharait we bir milyarttin artuq xitay bilen ilim-pende riqabetlishishning putunley xam xiyal bolidighanlighini xiyaligha kelturushmey, her waqit xitaydin keyin qelip sorulup yurushtinmu zadila qutilalmay kelishti. Bu ehwal bolupmu bugunki yash ilim xadimlirimiz arisida alahide gewdilik ipadilenmekte!

Helqimizni uyghitishta intayin muhim yer alghan edibiyat-senet sahesidiki milletchilik heriketlirimu bashtin-axiri tenchliq patqiqigha petip qalghachqa, milliy uyghinish ornigha dushminini medihlishidighan, milliy ghururini pest korishidighan kishilerge aylinip kitishti. Shu seweptin qiriq-ellik yil mabeynide «Iz» gha oxshaydighan intayin az sandiki ijadiyetlerni milliy edebiyat-sen’et esiri diyishke bolsimu, mutleq kopchiligi xitay tajawuzchilirini, weten xa’inlirini, milliy ghalchilarni medihlesh we tariximizni, milliy ghururimizni, milliy en’enilirimizni, dini itiqatlirimizni mazaq qilishtin neri baralmidi. Bolupmu kommonist xitaylarning insan qelipidin chiqqan mutessip koz qarashlirining tesiride nadanliqni, namiratliqni medihleshtek dunyada az korulidighan bimeniuliklernimu mutleq kop sanliq edebiyat-sen’et eserlirining asasi temisi bolup qaldi. Shu seweptin ta bugungiche dunyawi sewiyige yetmek turmaq, oz milliytimiz dairisidimu tilgha alghuchiligi bar tuzugirek birer eser otturigha chiqip baqmidi. Buning ornigha milliy mediniyetni xarap qilidighan xitaylashturulghan eserler hemmila yerni qaplaydighan pajielik weziyet shekillendi! Oz milliytini basturiwatqan basqunchini medihilesh, oz acha-singillirining numusigha tigiwatqan dushmenlirini maxtash, oyige resmi qural-yaraqlar bilen qurallinip bulangchiliq qilishqa kirgen oghri-bamnditlarni koylep naxsha eytish, ... bundaq xorluq tarixtin buyanqi mustemlikilerdimu az korulidighan bir pajiedur! Bek bolup ketse, Olum girdawigha kilip sekiratqa chushup qalghinidila birer parche sun’i ‘Milliy hisiyatliq eser’ chiqirip quyush bilenla bir omurluk yazghan qulluq yaki xa’inliqqa mail eser yazghanliq gunahliridin tazilinishqa urunushlarmu bir ‘moda’ bolup qaldi.

Bizning dini erbaplirimizmu intayin tar dairige qistap quyulghan diniy paaliyet sorunlirimizni xelqni tajawuzchilar bilen yarashturidighan, Allah yaratqan kainat dunyasining qanuniyetlirini igelleshtin yirgenduridighan, dindin suwitidighan, nadanliqqa, namiratliqqa, qulluqqa dewet qilidighan teshwiqat ornigha aylandurup quyushti! Islam dinining Allahtin bashqa mexluqqa qulluq qilishtin keskin chekleydighan buyuk eqidilirini poshkel; heqqi ornigha chushurup qoyup, xitaygha tench turup boy sunushni wajip dep terghip qilishidighan, hetta xelqimizni weten, millet qutquzush mexpi jengige atlinishlarni gunah dep bilidigha halgha kelturushti.

Qisqisi, xelqimiz bu yerim esir ichide tenchliq terghibatchilirimizning terep-tereptin bughup qistishi netijiside, putun sep boyiche yimirilish halitige kelturuldi. Xelqimiz her tereptin kiliwatqan bunche daghdughiliq tenchliq medihiliri ichide xitay tajawuzchilirining heqiqi epti-beshirisini tonup yetkinidimu, otmushtiki dushmenge qarshi keskinlik bilen jengge atlanghan shejerilirini ozilirining ‘ilghar’ pikirlirige qilchimu sighduralmay, enggushter qiliwilishqan ‘tench kuresh shekli’ dep tunighan usullar bilen ozini qoghdashqa kiriship ketti. Mesilen: Milliy kiyim-kichek kiyishte ching turush, milliy tilda sozlishishte ching turush, milliy kona yeziqta ching turush, milliyche neghme-nawa qilishta ching turush, hetta qolida polo yep, derizisige perde, temigha gilem esish, ... qataridiki milliy azatliq herkiti bilen qilche munasiwiti bolmighan ushshaq-chushshek ishlarni kopturup mubalighileshturup wetenperwerlik, milliy kureshning bir turi deydighan bimene ‘kuresh yolliri’ ichige chokup kitishti! Bu halet teximu tereqqi qilip, xitay tajawuzchiliri aldida naxsha eytip usul oynap berish, wetinini, milliy orpe-adetlirini, rehimdil, mihmandoslighini maxtap korsutushlernimu ajayip jasaretlik weten qutquzush herikiti dep tonuydighan halgha kelishti! Teximu echinishlighi, wetenperwerlik, milletperwerliktin ibaret bu Guzel uqumlar bizning dewrimizge kelgende shundaq tuwen derijige, asan derijige chushuriwitildiki, qawaqxanilarda mestlerning aghzida, xiliwet qarangghu mihmanxanilarning yataqlirida zeherlik chikimlik chekkuchilerning aghzida ‘weten, millet’ toghrisidiki ah urushlar sorulup yuridighan boldi! Ular weten, millet derdide ichishiwatarmish, chikishiwatarmish! Dimek, ‘wetenperwerlik herikiti’ uchun bizning hemme kishilirimiz ozige yarisha birxil ‘tench heriket shekli’ tepiwilishqan. Netijide wetinimizde hemme kishi digidek ‘wetenperwer’, hemme kishi ‘wetenning teghdiri uchun bash qaturiwatqan’ ghelite menzire barliqqa kelgen.

Yighip etqanda, yuquriqidek ‘wetenperwerlik heriketliri’ning hemmisi ‘tenchliq heriket shekli’ ning ipadiliri bolup, ularning hemmisila ozilirining bu xil ‘weten qutquzush paaliyetliri’ uchun tench muhitqa bekla muhtajliq! Bular xitay tajawuzchilirining bizdin kutiwatqan heriket shekillirining del ozi emesmu?! Biz ene shu xildiki heriket shekillirini talliwalghanlighimiz uchunla xitay tajawuzchiliri ‘11 bitom’ harpisidiki qiriq ming kishilik tajawuzchi ahalisini bugunki on milyonluq apet halitige qorqmay kopeytiwalalidi! Bu xil tench weziyetni herqandaq bir kishi buziwitishke urunishidiken, xitay tajawuzchiliri derhal heriketke kilip jazalashqa kirishidu. Buning netijiside wetinimizdiki siyasi jinayetchiler arisida birer yerim eghizdin ‘weten, millet’ dep qoyghanla kishiler meyli oghri-qimarwaz bolsun, yaki haraqkesh-fahishiwaz bolsun, ‘milletchi, weten birligini bolguchi’ digen shereplik namlargha iriship, ‘siyasi jinayetchiler’ arisini bulghap bolushti! Buninggha egiship bu xil ‘tench weten qutquzush herikiti’ ni teximu ‘yer asti’ gha kochurushup, kishiler chushidimu ‘weten, millet’ dep joyulup selishtinmu ensirishidighan, heqiqi weten xa’inlirimu kishilerning yurush-turushigha, gep sozlirige qarapla putaq chiqiriship ‘milletchi, bolgunchi’ owlishidighan menzire barliqqa keldi! Buning aqiwitide, nurghunlighan weten xa’inliri ozilirini alahide weten, millet soyguchi kishiler qiyapitigegimu asanla kirguziwalalaydighan bolup, wetenperwerlikning qimmiti yer bilen yeksan qiliwitildi!

Biz yuqurida tehlil qilghinimizdek hadisilerge qarighinimizda, bizning otken yerim esirlik tariximizning tenchliqqa qurban ketken tarix ikenligini uchuq korup alalaymiz. Biz bundin keyinmu qanchiki tenchliqqa mestane bolidikenmiz, millet supitide shunche eghir meghlobiyetke uchuraymiz. Yeni, bugunki dushmen weziyiti astida herqandaq shekildiki tenchliq terghibati xa’inliqning niqaplanghan ipadisi bolidu, xalas!

Eslide, xitay tajawuzchilirining bu yerim esirlik tenchliq terghibat paaliyetlirige diqqet qilidikenmiz, xitay tajawuzchhiliri qanchiki tenchliq dep warqirighansiri, wetinimizge shunche kop esker yotkep kiliwatqanlighini korup alalaymiz. Shunche ajiz doletler bilen qorshalghan wetinimizni atalmish ‘chigirani mudapiye qilish’ ni bahane qilip milyon kishilik muntizim esker yighiwilishi, hergizmu ‘chet’el tajawuzi’ din ensirigenligi emes. Belki xelqimizni basturushning yushurun bahanisidin bashqa nerse emes! Jang Jijong Ikkinchi Jumhuriyitimiz hokumiti bilen sulhi qilish teliwini qoyiwatqan kunlerning ozidila jiddi urush halitide turiwatqan qoshunliridin bir diwiziyini aldinqi septin chikindurup chiqip wetinimizge yolgha salghanlighi, bu bir diwiziyining waqtida yitip kilelmesligidin ensirep urush toxtutush uchun sowet konsoligha yalwurushliri hergizmu tenchliq niyitining ipadisi emes idi! ‘Urumchi tenchliq sohbiti’ bashlanghan kunidin itiwaren wetinimizge izchil turde esker toplishi, ‘bitom’ ning esker qisqartish maddilirini testiqlashni keynige surup, sohbetke olturush kunidiki sekkiz minggha yetmeydighan tajawuzchi qoshunini ‘bitom’ ning imzalinidighan bir yil kiyinki kunige kelginide ellik minggha yeqinlashturiwalghanlighi, xitay tajawuzchilirining desleptila tenchliq xiyalida bolup baqmighanlighini uchuq korsitip turatti. Xuddi shuningdek, xitay tajawuzchiliri ijtimai tuzumide ozgirish qilghan kunliridimu wetinimizge ellik ming yengi tajawuzchi eskiri bilen kirip kelgenligi, bir biri bilen ot bilen sudek dushmenliship urush qilishiwatqan ikki xil xitay qoshunining wetinimizni qoldin chiqirip qoymasliq uchun shertsiz birliship, omumi esker sanini yuz mingdin ashuriwalghanliqlirimu xitay tajawuzchilirining herqandighi wetinimiz xelqige hech qachan tenchliq bilen muamile qilish niyitide bolup baqmighanlighini uchuq korsitip turatti! Xuddi shuningdek, Ikkinchi Jumhuriyitimiz milliy armiyisining eng zich jaylashqan uch wilayet rayonimizni qolgha kirguziwilish uchun barliq qoshunlirini milliy armiyimizning aldigha tiklep quyushi, milliy armiyimizni aldap ornidin qozghiwalghan haman,uning ornigha derhal oz eskerlirini jaylashturup kelgenligi, ‘milliy inqilawi baza’ dep tonighan uch wilayet rayonimizni menggu bash koturelmes qiliwitish uchun, u yerlirimizning barliq janggalliqlirini xitay tajawuzchi eskerliri bilen toldurup, bugunki mutleq ustun xitay tajawuzchilar nopusi haligha kelturiwalghanlighi, xitay tajawuzchilirining hergizmu tenchliq xiyalida bolup baqmighanlighining pulattek delilliri idi. Xitay tajawuzchiliri ta bugungiche quralliq kuchini kopeytish bilen hepiliship kelmekte. Zamaniwi qurallar bilen qurallinishni asasi wezipe qilmaqta! Yki xitay tajawuzchilirining wetinimiz xelqi bilen yarishiwilish niyitige kilip tankiliridin birer mingini, xelqimiz ustige wehime selip yurgen urush ayrupelanliridin bir nechche yuzini, yaki bir nechche on jallat tajawuzchi diwiziyelirini bolsimu xitaygha qayturup kitiwatqanlighini korgenler barmu?! Xitay tajawuzchiliri ‘bir birimizdin ayrilmayli’ diyiship bolsimu bizni hemme ishlirigha teng arilashturup yiteklep yurgen yeri barmu?!

Rushenki, xitay tajawuzchilirining bizge qoyghan ‘tenchliq’ teleplirining hemmisila peqet ozlirining menpetini qoghdap qelish uchunla bolup kelmekte. Milyon kishilik esker kopeytiwilip turughluq, bizge birermu milliy polk qaldurushimizgha yol qoymaslighi hergizmu tenchliqning ipadisi emes. Biz bugun bir talmu quralliq kuchke ige bolmighan, qilchimu iqtisadi asasimiz qalmighan, chikidin ashqan nadan halda turghinimizda, hetta dushmenge qilchimu tehdit yaritalighidek halimiz qalmighanliqimizgha qarimay, xitay tajawuzchiliri bilen ‘tench’ muamile qilishimizni terghip qilghuchilar wastiliq shekilde bolsimu xitay tajawuzchiliri bilen hemkarliq ornatqan kishiler ikenligini uchuq ipadileshmekte! Uning ustige bizning bilimdanlirimiz bilen xitay tajawuzchiliri birlikte xelqimizdin ‘tenchliq’\ ni telep qilishidiki tupki meqsetliri bizni menggu bash koturelmes qiliwitishtin bashqa netijige elip baralmaydu. ‘Tenchliq’ dimek, mueyyen bir weziyette barawerlik, tengpungluq digendin direk birishi kirek idi. Bu dimek, ikki terep bir birsige tehdit yaritalighidek belguluk sahelerge ige ewzelliklerge ige digenliktin direk beridu. Halbuki, bir terep chish tirniqighiche qurallanghan, yene bir terepning qolida tomurning suniqi turmaq, hetta qursighini toyghazghidekmu majali qalmighan bir halette turghinida, ‘tengpungluq, barawerlik’ tin eghiz echish mumkinmu? tengpungluq saqliyalighidek hechnimisi bolmighan bir terep uchun tenchliqni telep qilish dimek, ajiz terepni qulluqqa zorlash digenlik bolidu1 Bugun bizdin tenchliqni telep qilish _ yoqutulishimizni telep qilish dimektur! Bundaq terghibatlarni qandaqmu ‘wetenperwerlik herkiti’ digenge yeqinlashturghili bolsun! Mana bularning hemmisi, xa’inliqning, wetenperwerlikning, milliy musteqilliq paaliyetlirining eniqlimiliri, hokumliri we pirinsip – yollirining eghir derijide burmiliwitilgenligining, bulghiwitilgenligining netijisi!

Xelqimiz wetinimizdiki tenchliq terghibatchilirining mahiyitini tonup yitelmigechke, herqandaq bir teshkilat qurghinida yaki her qandaq bir mexpi teshkilat pilanlighanlirida tenchliq terghibatliridin zeherlinish bedilige kelgen xa’inliqning guzelleshturulishi netijiside, asanla pash bolup qelish bilen netijilinip kelmekte. Chunki, tenchliq terghibatliri hokum surgen bir weziyette, xitay tajawuzchiliri bilen hemkarlashquchilar jazalanmaydu, eksiche ularmu wetenperwerler qatarida qarilip, mexpi teshkilatlargha qaraquyuq qubul qiliniwiridu. yene bir tereptin tenchliq pirinsipliri buyiche ish qilishta dushminidin yushurushqa tigishlik nersiliri bekla az bolidu. Bumu pash bolup qilishta intayin muhim seweplerning biri bolup qalidu. Eng muhimi, tenchliqni awal xiyaligha kelturguchilerge nisbeten, mexpiyetlik digen bir pirinsip esla bolishi mumkin emes. Shundaq bolghini uchun, her qandaq bir ewliya tench weten qutqazghuchilar dahisi mexpi herket paaliyetlirini ya qet’i ret qilip keldi ya bolmisa eng axirida turidighan wezipiliri qatarigha quyup keldi. Ene shundaq xata chushenchiler guzelleshturulup kelingechke, yerim esirdin buyanqi wetinimizning munqerz bolush kirizisining eghirliship berishini qilchimu chekliyelmey kelmektimiz!

 

11§. Wetenperwerlik Mesililiri

 

Sherqiy Turkistan tupraqliri bu ziminni echip gullendurgen, bu ziminni yatlardin qoghdap kelgen Hon, Turk, Uyghur, Qaraxaniliqlar, Seidiyiliklerning biwaste ewladi bolghan biz Sherqiy Turkistanliqlarghila mensup! Bizla bu yerning tarixi we qanuni mirasxorliri bulush heqqighe igimiz!Halbuki, bu zimin tarixtin buyan bugunki xitay tajawuzchilirining ejdatliri teripidin yutiwilish tehditi her zaman mewjut idi.Shunga bizning qehriman ejdatlirimiz xitay tajawuzchilirining basqunchiliq heriketlirige qaxshatquch zerbe beripla qalmay, xitay banditlirini nechche ming kilometirliq igiz sipillarni soqushqa mejburlap oz dolitidin sirtqa yamirap ketishini izchil tosap kelgenidi.Epsuski, keyinki esirlerde xitay tajawuzchiliri xelqimizning bighemlik mijezi tupeylidin bixotliship qalghan pursitidin paydilinip, herxil hiligerlik wastiliri bilen wetinimizge tajawuz qilip kirip, axiri bizni mustemlikisi we qulliri qiliwilish, mana bugunge kelgende putunley yutiwilishqiche berip yetti. Bugunki kunde xitay tajawuzchiliri ustun tajawuzchi kochmen kuchige tayinip wetinimizni putunley xitay yurti haligha kelturiwilish, bu jeryanda xelqimizni zamaniwi igiliklerdin qoghlap chiqirip, qalaq we namirat halgha kelturush arqiliq toluq we uzul kisil yoqutushning wastiliq yaki biwaste amilliyrini toluq ishqa salmaqta. Bugunki xitay tajawuzchiliri wetinimizge qosh relisliq tomuryol selip, yiligha tajawuz qilip kelturidighan xitay tajawuzchi kochmenler sanini yerim milyondin ashuriwitishti. Bugun wetinimizde on milyondin artuq xitay tajawuzchisi barliq sanaet, kan-karxana, mulazimet, qanun, pen-medeniyet, hokumet, mudapiye, munbet yer we mol bayliq menbe sahelirimizni igelliwiliship, milyon kishilik quralliq bandit terorchi quralliq eskerlirining himayiside wetinimizni teltukus yutiwilish, xelqimizni millet supitide yoqutush jengini bashliwitishti. Bolupmu xitay tajawuzchilirining yiligha yerim milyondin artuq sun’ kopiyip berishi wetinimiz uchun intayin eghir tehdit bolup qaldi. Eger xitay tajawuzchiliri bugunkidek kopiyish sur’itini dawamlashturidighanla bolidiken, yengi esirimiz ichide ularning nopusi mutleq ustunlukke erishiwilip, xelqimizni menggu bash kutirelmes halgha kelturiwitishi muqerrer. Bu digenlik, Sherqiy Turkistan xelqining tarix betidin mengguluk uchurilishi digenlik bolidu!

Dimek bugunki kunde xitay tajawuzchilirining sun’i kopuyushi, wetinimiz xelqining halakitige munasiwetlik birinchi derijilik eghir xewip bolup aldimizda turmaqta. Shu seweptin xelqimiz ozining mewjutliqigha eghir tehdit kelturiwatqan xitay tajawuzchilirining sun’i nopus kopeytish dolqunigha qarshi jengge atlinishini ozilirining nowettiki birinchi derijilik wezipisi qilip heriketke atlinishi shert. Bizning bugun dushmenning sun’i kopiyishini cheklep, kelgusi ewlatlirimizgha on milyonluq tajawuzchilargha qarshi jeng qilish sharaitini ‘miras’qalduralisaqmu yuzimiz yerge qarap qalmighan bulatti. Emma biz shuni qet’i unutmaslighimiz kerekki, bugunki ata- bowilirimiz bu wetenni oz ata- bowiliridin ellik ming kishilik xitay tajawuzchilirigha qarshi jeng qilish sharaiti bilen miras qiliship elishqanidi. bu yerim esir jeryanida nurghunlighan ejellik xataliqlarni sadir qiliship, axirida yiligha yerim milyongha yeqin sun’i xitay tajawuzchilirini kopeytidighan we yene charek milyongha yeqin tebi’i xitay tajawuzchisi kopuyidighan purset yaritiwelishigha yol quyushup bizge miras qilip tashlap kitiwitishmaqta! Eger bizmu ata- bowilirimizgha oxshash ‘tenchliqni qoghdash, qan tukulushtin saqlinish, sozlishish arqiliq ishni hel qilish, ...’ digendek teslimchi yolda mangiwiridighan bolsaqla, bizmu oz ewladimizgha sap qulluq we tilemchilik yolidin bashqini miras qalduralmaymiz! Bek bulup ketse, bugunkidin nechche hesse eghir dushmen weziyiti qaplighan cheksiz zulmetlik bir ‘weten’ ni miras qaldurushqa mejbur bolimiz. Toghrisi biz oz perzentlirimizni oz qulimiz bilen qilche hayatliq sharaiti qalmighan qapqarangghu dowzaqtek bir dunyada ulumge tutup bergen bolimiz!

Biz oz perzentlirimizni oz qulimiz bilen olumge tutup bermeymen deydikenmiz, ulargha eqelli hayatliq sharaitini oz qolimizda tutup turghan oz ana tuprighimizni ulargha miras qilishimiz shert! Halbuki, bugun bu ana tuprighimiz xitay tajawuzchilirining changgilida iken, undaq hayatliq sharaitini miras qilalishimiz qet’i mumkin emes! U halda biz wetinimizni besiwalghan xitay tajawuzchilirini bir amal qilip qoghlap chiqirishimiz kirek. Buning uchun xitay tajawuzchilirining ozluksiz kopiyiwatqan, kuchlenduriwatqan yolini kisishke mejburmiz. Yeni, wetinimizni yutiwilishqa kiliwatqan yengi xitay tajawuzchilirini wetinimizge ayaq besishidin cheklishimizge toghri kilidu. Xitay tajawuzchilirigha kilip qoshulup turiwatqan bu tashqi kuch menbesini uzup tashlighinimizdin kiyin, wetinimizde turiwatqan xitay tajawuzchilirini amal qilip qoghlap chiqirishimizgha toghra kilidu.

Bugun bizning aldimizda cheklimisiz kopiyip kitiwatqan yengi xitay tajawuzchilirining wetinimizge tajawuz qilip kirishini tosap, wetinimizdiki dushmen kuchlirini belgilik sanda cheklep turush; andin wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini turkum- turkumlep qoghlap chiqirishtin ibaret jiddi wezipe turmaqta. Shundaq iken, wetinimizde xitay tajawuzchilirining sun’i kopiyishini emiliy turde tosiyalaydighan, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini heqiqi turde azaytalaydighan heriketler bilen shoghullinishnila ‘wetenperwerlik herikiti’ diyeleymiz!Wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining kopiyishini tosiyalmaydighan, azaytalmaydighan herqandaq bir paaliyet _ hergizmu wetenperwerlik herikiti hisaplanmaydu! Bugunki wetinimizning bizdin kutiwatqan bu jiddi ihtiyajini bilginimizdin kiyin, bu weten ihtiyajini ozimizge bash tartip bolmaydighan wezipe qilip tallap alalaymiz. Oz ustimizge alghan bu shereplik wezipimizni ijira qilish jehette unumluk heriket peyda qilalighinimizdila andin ozimizni bir wetenperwer,qiliwatqan ishimiznimu wetenperwerlik herikiti diyishke heqqimiz bolidu!

Bugun bizning nurghun erbaplirimiz wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining kopuyishini tosashqa, wetinimizdin xitay tajawuzchilirini qoghlap chiqirish ghayisige qilchilik qilchilik emiliy roli bolmaydighamn bezi tayini yoq heriketler bilen shughullinishni “wetenperwerlik herikiti bilen shoghulliniwatimiz”dep dawrang qiliship, wetenperwerlikning qimmitini yerge urmaqta! Hetta birqisimlar xitay tajawuzchilirini kopuyushke, xatirjem bolishigha yardimi tigidighan ishlar bilen shoghullinip yurushkenliklirinimu wetenperwerlik herikiti bilen shoghullanghanliq dep xa’inliq heriketlirini kokke kuturushmekte. Jan saqlash uchun dushmenge xizmet qilghanliq, milliy en’enilerni qoghdaymiz dep doppa kiyiwilish,weten soyiwatimen dep qolida polo yiyish, ... qatarliqlarnimu weten qutquzush dep qarash; abroyini osturush uchun qiliwatqan ishlirini, wetinimizni xitaygha maxtap berishlirini, xitaylarni tillap quyushlirini, tenchliq terghibatlirini, muhit, siyaset, iqtisadi shikayetlirini, yighlap quyush, namayish qilip quyush, ... larni hergizmu bugunki wetenperwerlik dep qariyalmaymiz! undaq ishlarni wetinimiz azat bolghinida yitip ashqiche qilishqa waqtimiz chiqidu!

Shundaq iken, xelqimiz milliy musteqilliq herikitige qatnishishta, milliy musteqilliq herikitige yardem berishte, himaye qilishlarda hergizmu chirayliq gep qilip qoyghanlarning, dawrang qilip sur korsetkenlerning, aghzida weten dep chalwaqap qoyghanlarning arqisigha kirip ketmey, wetinimizde xitay tajawuzchilirini kopiyelmeydighan qilish we azaytishqa qanchilik tohpisi barliqigha qarap muamile qilishi lazim. Bolupmu wetenperwerlik taxtisini esiwilip pul yighip jan saqlawatqanlar, abroy uchun weten dep qoyghanlar, xitaygha yaki xelqimiz, wetinimizge yaman niyet baghlaydighan, dushmenlik qilidighan, jassusluq qilidighan aldamchi teshkilatlardin alahide yiraq turishimiz lazim!

 

12§. Wetenperwerlik Herikiti

Toghrisida

 

Yuqurida biz wetenperwerlik heqqidiki burmelanghanqarashlar heqqide toxtalduq. Dimek biz wetenperwerlik heqqide nurghun xata chushenchilerge petip qalghinimiz uchun, wetenperwerlik heriketliridimu nurghunlighan ejellik xat chushenchilerni yaki chakina qarashlarni heriket idiyisi qilghinimiz uchun, hech bir netijige irishelmeyla qalmay, hetta pat –patla echinishliq haletler bilen pajielik meghlobiyetlergimu uchurap kelmektimiz.Eslide wetenperwerlik herikiti bilen shoghullinishta eng kamida bizge nisbeten belgilik bir pelisepe eqimigha, melum bir siyasi eqidige yaki qaysi bir dini mezhep qarashlirigha ige bolishimiz shert emes idi. bolupmu bugunki wetinimizdiki dushmen weziyiti astida on milyondin eship kitiwatqan xitay tajawuzchiliri aldida, xelqimiz sheherlerdin, zamaniwi sanaettin, siyasi sahelerdin, qanuni orunlardin, pen – medeniyet saheliridin, quralliq mudapiye saheliridin heydilip, qalaq iptidai yiza- qishlaq hayatigha mehkum qilinghan, dushmenge qarshi kureshke atlinishta qolida tumurning sunighimu bolmighan, birer azat rayonimu yoq, birer himayichi doletmu tepilmaywatqan, tuzugirek birer dahisi, enighiraq birer heriket programmilirinimu tuzup bireligidek teshkilatimizmu yoq bir ehwalda, wetenperwerlik heriket dolqunini qozghash bekla teske toxtayitti. Bu xil qiyin ehwalda heriket dolquni qozghash uchun qandaqtur bir idiyiwi eqimgha, bir tereppaz teshkilatqa,  birer dini mez'hep chushenchilirige, birer siyasi meslek pirinsiplirigha ching chaplishiwilishimizning qilche ehmiyiti yoq idi.

Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kerekki, herqandaq bir dolet hechqachan bir idiyiwi eqim, birer siyasi eqide yaki qandaqtu mewhum chushenchiler uchun qurulmaydu. Belki melum millet, melum etnik toplam, oz ejdatliridin bashlap yashap kiliwatqan ziminda hor, bextiyar yashash, ‘qolidiki ash’ ni bashqilargha tartturup qoymasliq meqsidide dolet qurushidu. Dolet, milletni yaki uzaq otmushlerdin beri birge yashap kiliwatqan bir toplimini bir gewde qilidighan buyuk bir qorghandin ibaret. Shundaq iken, bizmu wetinimiz xelqi uchun dolitimizni eslige kelturimen digen irade bilen jengge atlinishimiz shert. Idiyiwi eqimlar yaki dini eqidiler dolet qurushtin kore, doletni bashquridighan hakimiyet shekli _ Ijtimai tuzumge lazim bolidu.

Birinchi Milliy Jumhuriyitimiz bilen Ikkinchi Milliy Jumhuriyitimiz qurulup bolghandin keyin emes, belki qurulush jeryanidila meghlobiyetke uchuridi. Yeni, bizning yitekchilirimiz texi putun memliket buyiche omumi yuzluk axirqi ghelibini qolgha kelturmey turupla, mueyyen bir dolet tuzumi ustide ichki majiralargha berilip kitip, xelq azatliq kuchlirining bir qanche xil idiyiwi eqim yaki ushshaq eqidilerge parchilinip ketishige sewep bolghanidi. Musteqilliqtin kiyin qilishqa tigishlik ishlarni musteqilliqni qolgha kelturush jeryanidila hel qiliwilishqa aldiriship kitiship, tajawuzchilargha yaki chet’el mudaxilichilirige purset yaritip, berip, tajawuzchilargha qaxshatquch zerbe berish pursetlirini qoldin birip quyup halaketke sewep bolghanidi.

Eslini surushte qilip kelsek, wetinimizning milliy musteqilliq kurishi jeryanida talash tartish qilishiwatqan idiyiwi eqimlar hergizmu mustehkem milliy idiyiwi eqimlardin bolalmighan idi. Aldinqi paragiraflarda korsitip otkinimizdek, wetinimizning teghdirige fantaziyichilikmu qimmiti bolmighan bu idiyiwi eqimlarning mutleq kop qismi yigirminchi esirning kirishliride kunsayin ajizliship yoqulushqa yuztutqan Osma Impiriyisini saqlap qelishning axirqi umidliri qatarida otturigha chiqqan chushenchiler bolup, ularmu eyni waqtida gherip dunyasidin tesirlinip toqup chiqirishqan sun’i panchiliq idiyilerdin idi. Shunga u eqimlar putkul musulmanlar dunyasida himayige erishelmeyla qalmastin, belki Osman impiriyisi dairisidimu qilche roli bolmighan eqimlar idi. Pan islamizim we pan turkisizim bularning tipik misali bulalaydu. Gherip dushmenligi aldida kunsayin ajizliship kitiwatqan Osmaniye impiriyisidiki bir qisim yashlar gherp dunyasida dawrang qiliniwatqan ‘Pan Germanizum, Pan Slawiyanizim, ...’ qataridiki irqchi modiliridin ilham elip, awal Islam ellirini birdin-birdin qoldin berip quyiwatqan Xelipilikni gherp jahangir kuchlirining tajawuzidin saqlap qelish barliq Islam dunyasini bir gewde bolup saqlashni meqset qilghan chaqiriq bolup, asasen bir qanche yawrupa jahangir ellirining qoligha otup parchimu-parche bolunup bolghan erep musulmanliri ichide qilchimu himayige erishelmidi. Birinchi dunya urushida eghir pexshe yigen Osmaniye impiriyisi Pan Turkisizim bilenmu qutquzup qelinmay tarixqa aylanghanidi. Mana shundaq asassiz yaki riyal ehmiyitini yoqatqan eqimlar wetinimizge bekla kichikip kirgen bolsimu, bizning yengidin meydan’gha kiliwatqan yash ziyalilirimiz teripidin guher tepiwilishqandek etiwarlinishqa bashlidi.

Yuqurqidek mewjut bolup turush we emiliylishishning pen-texnika, ixtisadi we siyasi shert-sharaitliridin mehrum bolghan pikir eqimlirigha masliship, xitay tajawuzchiliridin menpetdar bolushni tama qilidighan kishiler ozilirige milletchi namini bergen we xitay hakimiyitining hamiliq qilishini tileydighan chini turkistanchilarmu xitay hakimiyitini arqa tirek qiliship ishni bulghap yurishetti. Bumu yetmigendek, Sowet kommonistliridin tamada bolghuchi kishilermu yushurun timsiqliship yurishetti. ...

Wetinimiz xelqi oz ‘dahi’ lirining koturushp chiqqan bu bir qanche xil idiyiwi eqimliri ichide kimning digini toghra, kimning digini xata ikenligini angqirip bolalmay ganggiriship yurishetti. bu ‘dahi’ lirimizmu her qetimliq qozghalghan xelq qozghulangliridin kiyin, milliy musteqil dolitining qurulup bolidighan kunigiche taqet qilishalmay hakimiyet ustige chiqiwilip oz eqidilirini wetinimiz xelqige mejburi tengish meqsidige yitish uchun, hakimiyet talishish patqiqigha petip ketishti. Bu pursetni ghenimet bilgen xitay tajawuzchiliri xelqimiz arisidiki bu xil bir-birige oxshimaydighan idiyiwi eqimlarni bir-birsige dushmen qilip korsutushup, ichki urush qaynimi ichide wetinimizni qaytidin qolgha chushurup kelgenligi heqqide aldinqi paragraplarda kop toxtulup otkeniduq. Dimek, bizning ‘dahi’ lirimiz ene shundaq oz eqidilirini wetenperwerlik ustige dessitip, milliy musteqilliq heriketlirimizni keyni-keynidin meghlobiyetlerge yitekleshkenidi. Yeni, ular musteqilliqni ishqa ashurushni emes, oziliri ishengen mesileklerni ishqa ashuridighan orungha erishiwilishni aldinqi orungha quyushqanidi.

Diqqet qilidighan bolsaq, ta bugungichimu ene shu kushlerning dawami bolghan tereptarlar wetinimizde bir qanche guroh, orta asiyada bir qanche guroh we Turkiye qataridiki ellerde birqanche guroh bolushup, oz eqidilirini milliy musteqilliqning ustige qoyushup bazarliship xelqimizni qaymuqturmaqta iken.

Bulardin shuni eniq koruwilishqa bolidiki, her qandaq bir eqide, idiyiwi sistema aldinqi meqsetla qilin’ghan bolidiken, milliy musteqilliq herikitimiz tuyuq yolgha kirip qalidu. Eger milliy musteqilliq herikitimizde bu xil halet korulup, herikitimizning norimal dawamlashturilishigha eghir putlikashang boliwatqanlighi sezilgen haman, bu xil ‘dahi, qumandan’ largha chirayliq istipa mesiliheti birilishi, hetta zorur tepilghinida wezipisidin mejburi qalduriwitish, eghir jazalash adetlirini yetishturishimiz shert. Bu shexsning burunqi tohpiliri shehitlik shejerisi bolup menggu xatirimizda saqlinip qalidu!

Wetinimizni xitay tajawuzchilirining qolidin tartip elish wezipisi on milyonlighan xitay tajawuzchilirining ‘hayatliq makani’ din mejburi mehrum qaldurilidighan hayat-mamatliq kuresh bolghachqa, wetinimizning milliy musteqilliq kurishi qanliq kureshlerni asas qilidighan, bashtin-axiri muresse qubul qilalmaydighan keskin herikettur. Bu heriket xitay tajawuzchiliri uchunla ‘hayatliq makani talishish’ mesilisi bolupla qalmay, wetinimizning nechche on milyon xelqi uchunmu hayatliq makani talishish kurishi hisaplinidu. Shu seweptin, bu kuresh her ikki terep boyichila eghir qanliq jenglerge sewep bolidighan musheqqiti chikidin ashidighan milliy qutulush kurishidur. Bundaq bir jiddi we eghir kuresh burunqi kuresh tariximizdikidek undaq bir qanche yil ichidila hel bolup kitidighan addi kuresh emes. Belkim Pelestinlikler we Chichenistanliqlarningkidek onlarche, hetta esirlep dawam qilidighan uzungha sozulidighan kuresh bolishimu mumkin. Bundaq bir kuresh wetinimizning herqandaq bir partiyisi, herqandaq bir idiyiwi eqimi yaki qaysi bir dini eqim teripidin hoddige alalaydighan asan heriket bolmay, wetinimiz xelqi uchun putunley omumi xelq herikitidin ibaret siyasi biterep heriket bolishi shert. Shunga bu heriketke qatnashquchilar oz eqidilirige her qanche baghlanghan kishiler bolishidin qet’i nezer, milliy musteqil dolitimizning qurulghan kunigiche, yeni xitay tajawuzchilirining herqandaq bir tesir kuchi qalmighan kunigiche hergizmu siyasi meqsidini otturida sorep yurmesligi lazim. Herxil siyasi eqimlar ayrim-ayrim teshkilatlargha bolunup milliy musteqilliq herikiti mesiliside birliksep tuzup, ortaq bir merkiziy qomandaqiq orginining yaki ortaq chiqirilghan pilan boyiche heriket qilishqa tirishishi lazim. Bu digenlik, xelqni qulluqtin qutuldurushtin ibaret bir shereplik wezipe aldida hemme ish dushmenge zerbe berish uchun bolishi shert!

Bundaq diyish bilen, xalighan shekilde bir qomandaqiq merkiziy shitabi etirapigha uyushush digen xulasini chiqiriwilishmu xata. Milliy musteqilliq kurishimizge yitekchilik qilidighan qomandaqiq shitap qet’i turde tenchliq nami astida ish buzarlardin qet’i yiraq turishi, heqiqi wetenperwerlik olchimi asasida eng muwapiq heriket sheklini tallap ishqa ashuriwatqan mutleq emiliy tejribilerge ige jenggiwar shitap bolishini aldinqi shert qilishi lazim. Yeni wetinimizge tajawuz qilip kiriwatqan yengi xitay tajawuzchilirini heqiqi turde tosashni ishqa ashuralaydighan, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini heqiqi turde kamaytip, kelguside xitay tajawuzchilirini tel-tukus tazilap chiqirishqa hul hazirliyalaydighan heriket shekilliri asasida qararlashturulghan heriket progirammilargha ige bir merkiziy shitap bolishi shert. bundaq shertke toghra kelmigen herqandaq birliksep yaki ittipaq, wetinimizning milliy musteqilliq herkitide merkiziy qomandaqiq shitabi layaqitige hergizmu irishelmeydu. Mesilen yeqinqi yillar mabeynide chet’ellerde qurulup dawrang qiliship yurushken atalmish ‘milliy mergez, milliy qurultay’ qatarliqlarmu ozilirini wetinimiz milliy musteqilliq herikitining bash qomandani diyiship elan qiliship yurushmekte. Bolupmu ularning yitekchi idiyisi herxil qiyapetlerdiki xitaylar bilen tench hemkarliqni asas qilishqan bolup, xelqimizning weten ichide qanliq kureshlerge atlinishini teshebbus qilishlargha chish-tirniqighiche qarshi chiqidighan xitapnamilarni elan qilishish, bu heqte herxil xitay teshkilatlirigha wediler biriship oziche ‘shertnamilar’ imzaliship qol quyushup elan qilish, jenggiwar wetenperwerlik heriketlirini ‘ish buzghuchi heriket’, ularning teshkilliguchilirini’ish buzarlar’ dep qarilash, hetta xitay konsulliri, xitay tajawuzchi emeldarliri bilen ashkare-yushurun munasiwetler tiklishish, tipik weten xa’inliri bilen zich hemkarliqlarda bolup oz-ara ton keydurushush qatarliqlardin bashqini bilmeydighan kishilerdin terkip tapqan bir ‘qomandaqiq shitap’ liridin bashqa nerse emes. Hech bolmighanda, ular turiwatqan dolitining karniyidin bashqa birer ish qolidin kelmeydighan yerler.Buninggha oxshighan atalmish ‘shitaplar’ din qet’i yiraq turishimiz lazim. Xuddi shuningdek awal bir merkezge uyushiwalayli, andin heriket sheklini qararlashturiwalayli deydighan tayini yoq ‘shitap’ larning etirapigha topliniwilip aware bolghandin kore, oz aldimizgha heriket qilip, merkiziy shitap qurushning shert-sharaitini qolgha kelturgendin kiyin andin ittipaqlashsaqmu kichikken bolmaymiz. Chunki heqiqi jenggiwarliqqa ige ‘merkiziy shitap’ emiliy heriketlerde piship yetilgen zerbidar qoshunlardin teshkillenginide, bundaq shitaplarning heriket pilanlirimu heqiqi kuch-qudritini namayen qilalaydighan we asanliqche pash bolmaydighan heqiqi jenggiwar shitap layaqitige erisheleydu.

 

13§. Wetenperwerlik Iradisi

Toghrisida

 

Milliy musteqilliq herikiti bilen shughullinishta wetenperwerlik iradisige jiddi hajitimiz chushidu. Xuddi shuningdek wetenperwerlik iradisi uchun milliy ghurur, jasaret lazim. Bular insanlar mijez-xarakterige zich munasiwetlik hadisiler bolghachqa, psixika noqtisidin elip etqanda intayin muhim ehmiyetke ige.

Helqimiz gomindang xitay tajawuzchiliri dewride ilahiyet chumberdisige uriniwalghan muressechiler tesiride ‘shukur qilish’ terghibati bilen bulghinip ketken bolsa, kommonist xitay tajawuzchiliri dewride atizim zehiri bilen eghir derijide bulghinip ketkenidi.

 Hemmige melum bolghinidek, dini muressechilirimiz buyuk desturimiz bolghan Qur’ani Kerimde 5-6 yuz yerde tekrarlinip kiliwatqan jihad qilish toghrisidiki Allah emirini tilgha elishmay, barigha shukri qilish bilen, xitaygha boy sunushni wajip dep terghip qiliship, xelqni Xudaning namidin yalghan geplerni toqup chiqirip jim yetishqa zorlaydighan sozler bilen cheklep kelishti. Netijide, Meschitlirimiz Xitay tajawuzchiliri bilen yarishishqa undeydighan sorun’gha, mustemlike siyasitining medi’he sehnisige, kompartiye hujjetlirining jakarxanisigha aylanduruldi!

Yene bir tereptin, xitay kommonist tajawuzchilirining putkul teshwiqat wastiliri bilen mejburi tengiwatqan atizim teshwiqati perzentlirimizni, sadda kishilirimizni azdurup, bolupmu markisizim--- dunyani ige-chaqisi bolmighan, nedin kilip nege berishi melum bolmighan halda teswirliship, bu dunyani oz ichige alghan putkul alemning bir noqtidin meqsetlik halda bir tengri teripidin yaritilghanlighi (Ka’inatning tunji partilishi?) ni inkar qiliship kelishti. Buning netijiside insanlarning dini eqidisi, erqi, milliti, dolet teweligi, iqtisadi ewzelligi, ang-pikiri qatarliqlarni tuptin inkar qilip, ‘insanlar bu dunyagha haywanlar alimidin tedriji tereqqi qilip kelgen, shunga ularda birmunche haywanliq xarakterliri ustunlukte bolup, izchil reflikisliq terbiye netijisidila andin adem bulalaydu,...’ digendek bimene terghibatlarni yeyip, kishilerni umidsiz, rohsiz, ghayisiz, hewessiz, mingisiz qilip yetishturushke jenining beriche tiriship keldi. Yerim esirlik buxil axmaqane teshwiqatlar xelqimizni tedriji halda hechnimini sazmes mestxoshlargha aylandurup, nemining zulum, nimining naheqchilik ikenligini oyliyalmaydighan, millet, dolet, eqide, keshpiyat, weten, orf-adet digendek chushenchilerde chikidin ashqan pikiri ze’ip halgha kelturiwitishti. Buxil bulghunushqa yoluqqan xelqimiz dosti kim, dushmini kim, qarshiliq korsitish digen qandaq bolidu, mudapiyilinishchu digendeklerdin hechnimini angqiralmaydighan, wijdan-ghurur mesililiride qarangghuluqta qelip, qarighularche pikir qilidighan ghelite halgha chushuruldi. Buning aqiwitide, dushminini korse ‘tenchliq’ qolini uzartidighan, hetta dushminige tiz pukushnimu “tenchliq pezilitimiz” dep tonuydighan paji’elik halgha kelturuldi.

Bu noqtidin alghanda bizning edebiyat-sen’etchilirimiz, tarixchilirimiz, siyasiyonlirimiz, uqutquchilirimiz, hetta ata-anilirimizmu xelqi we perzentlirige “jim tur, tench tur, shukur qil, ita’et qil” digendek idiyilerni asas qilghan teshwiqat-terbiyelerni yurguzup kilishti. Bek bolup ketse, buxil kishiler jengguwar teshwiqatlar uchun “shara’it piship yetilmidi, purset kelmidi” digenlerni bahane qilip kilishti. Ularning neziride wetinimizning milliy musteqilliq herikiti bilen shoghullinishning shara’iti yerim esirdin buyan piship yetilmigenmish! “Abduxaliqning chemi” miken bu weziyet shunche pishmaydighan! Milliy musteqilliq herikitimizning shara’iti ozligidin piship yetilidighan alma-shaptola emes, uni biz ozimiz tedbir qollinip pishirishimiz, tiriship weziyet yaritishimiz kerek. “Tenchliq” dep jim yatqinimizda ‘qaynawatqan chamghurmu xemigha yenip kitidu!’

Dimek, insangha qilin’ghan xata terbiyiler ademni intayin umidsiz, tewekkul qilishtin qorqidighan qilip yetishishke sewep bolup kelmekte. Eslide ademning rohi dunyasi Darwin teswiridikidek haywani bolmastin adimidur; Pawlop teswiridikidek ‘aq bet’ bolmastin, eqelli insan bolushning tupki maddi we meniwi ihtiyaj amilliri bilen tolghan bolidu. Bu heqte A. Maslowning insan tupki ehtiyajlirining bir-birlep otturigha chiqishini teswirligen qatlamliq adem bolush ehtiyaj neziriyisi bu noqtini toluq ispatlap bermekte. Yeni, bir aslan ozini mukemmel bir mushuk qilip yetishturushke kireklik asasliq ehtiyajlarni erisiyet qilip saqliwalghinidek, bowaqmu ozini mukemmel adem qilip yetishturidighan tupki ehtiyajlirini mutleq yaki nispi erisi halitide ozi bilen birge bu dunyagha elip kelgen bolup, bu buwaq ene shu mukemmel adem bolush yolighila mangalaydiki, hergizmu bashqa bir mexluq bolush imkanigha ige emes. Peqetla ademdiki bu tur erisi amillarning xeli kop qismi, bolupmu meniwi jehettiki adem bolushning tupki ehtiyaj amilliri haywanlargha nisbeten bekla ghuwa ipadilinish bilen perq qilidu. Dimek, bir bowaq adem bolush uchun nurghunlighan ichki tebi’i ehtiyaj isteklirini nispi erisi shekillerde ang qatlimida saqlap turidu. Bu shekilde kiliwatqan adem tupki ehtiyajliri adette fizilogiyilik extiyajlar (hawa, yimek-ichmek, uyqa, jinisi hewes, turalghu, ...), fizio-psixologiyilik ehtiyajlar (bixeterlik, tewelik, ...) we psixologiyilik ehtiyajlar (ozini rawajlandurushqa dair ozini tonush, soygu, bilim elish, guzellik, heqqaniyetchilik, pakliq, tertiplik, yengiliqqa intilish, ...qatarliqlar) digendek chong uch qatlamgha ayrilghan bolidu. Bu chong ehtiyaj qatlamlirining ipadilinip qandurulishi asasen yuquridiki chong tertipler boyiche namayen bolishi kirek. Bu yerde shunimu bilish kirekki, adette fiziologiyilik, bezen fizio-psixologiyilik ehtiyajlarning konkiritni ipadilinishide asasen shu tertip boyiche qandurulishidin bashqa, psixologiyilik ehtiyajlarning qandurulush tertiwi sel tertipsiz korulgendek qilishimu mumkin. Buning sewebi, noqul fiziologiyilik ehtiyajlarning qandurulishi putunley digidek muhitqa baghliq bolghini halda, fizio-psixologiyilik ehtiyajlar qismen muhitqa baghliq bolup ipadilinidu. Sap psixologiyilik ehtiyajlarmu qismen muhitqa baghliq bolsimu, emma asasen shu shexisning burunqi ehtiyaj basquchliridin nisbeten muweppeqiyetlik otiwelishige, yeni asasen sobiktip halitige baghliq bolidu. Bu digenlik, bir buwaqning mukemmel bir adem bolishi uchun fiziologiyilik adem tupki ehtiyajliri mutleq turde qandurulush shara’itige ige bolushi shert; Fizio-psixologiyilik we psixologiyilik ehtiyajlirini qandurushi uchunmu belgilik derijide muhit sharaiti we shexsining bilim we tejribe asasi yaritilghan bolishi kerek digenlik bolidu. Derweqe, bir buwaqqa hawa berilmey purkep qoyulsa , u bowaq tunjuqup olup qalidu; huddi shuningdek, uning energiye, uzughluq, dem elish, oylinish, olturaq mesililiri kapaletke erishturulmise, u bowaq ya olup qalidu ya bolmisa meyip bolup chong bolidu. Bowaqning bundaq meyip qaldurulishi insaniyetke dushmenlik bolup qarilidu. Bizning bowaqlirimiz ana qursighidin chiqqichila mejbori bughup olturilishini insanliq dushmenligi dep qaraymiz. Insaniyet dushmini dimek, bugunki atilishi bilen eng wehshi terorchiliq herkiti hisaplinidu! Insaniyetni qoghdiyalmisang, terorchilar bilen kiliship ot digen pirinsip dunyada yoq! Xuddi shuningdek, ademning bixeterligining kapaliti bolmighandimu we tewelik (mensupluq), yetilish sharaiti bolmighinidimu adem rohi we jismani nakarlardin bolup qalidu. Bundaq sharaitni yaritip berelmeydighan muhitmu insaniyet dushmenlirining, yeni terorchilarning tapini astidiki muhit bolup hisaplinidu. Bundaq bir muhit bilenmu kelishish imkaniyiti yoq! Bulardin shuni korup alalaymizki, bugunki xitay tajawuzchilirining basqunchi tuzumi, wetinimizdiki birdin bir insaniyet dushmenliri --- heqiqi terorchilardur!

Bu yerde shu nerse eniq korulmektiki, adem balisi bu xil ehtiyajlardin bir qismini angliq rewishte angliq tepekkurida his qilalisimu, kopunche ehtiyajlirini, bolupmu keyinki (yuquri) basquchluq ehtiyajlirining otturigha chiqishini asanliqche angliq his qilip kitelmeydu. Bundaq ehtiyaj hewesliri ichki-tashqi muhitning cheklimisi tupeylidin kopunche kishide bir qanche qatlamliq wastilar shekilge ‘ozgurup’ namayen bolishimu mumkin. Hetta bir qisim ottura we yuquri derijilik ehtiyaj inkaslirini kishi bir omur perq qilalmay otup kitishimu mumkin. Bu xil halet kopunche hallarda kishining tughulishidin tartip, hetta bezi perez-tejribilerge qarighanda torelme halitidin tartip yetishturulush, terbiyilinishidiki yitersizlikler yaki cheklimiler sewibidin peyda bolishi mumkin. Kishining eyni waqtida korulgen tupluk ehtiyajlirining norimal qandurulishining ichki-tashqi shara’itliri uyghun bolmay, heddidin artuq eghir cheklimilerge duch kelginide, kishining ehtiyaj qandurush telepliride bir qanche qatlamliq hasiliwi niqaplinishlar korulup, kishi bu yasalma ehtiyajlirini xata halda tughma ehtiyaj dep qobul qiliwilip norimalsiz mijezlerni ipadilishimu mumkin. Hetta eghiriraq bolghinida rohi, exlaqi we jismani buzulush, olumlergiche yetip berishi mumkin. Yene bir diqqet qilishqa tigishlik noqta shuki, tuwen derijilik ehtiyajlarning ipadilinishi kishilik xarakterige mayillashqan bolsa, yuquri derijilik ehtiyajlarning ipadilinishi ijtima’ilishish mayillighini korsitishi mumkin. Bundaq kishilik ehtiyaj ipadiliri adette turaghliq bir insan topi ichide texminen alghanda ortaq shekilde namayen bolishi bir muqerrerlik. Mana bu __ Milliy yaki mu’eyyen bir jemiyet xarakterining menbesi.

Bu asasta tehlil qilghinimizda, adem ewladi hayatlighining eqelli telepliride eng bixeter derijide qandurulup berilishini telwilerche arzu qilidighan bir mexluq diyish mumkin.Tupki insan ihtiyajlirining melum bir turi eng bixeter qandurulush pursitige erishiwatqanlighi muqimliship qalghinida, kishide teximu yuquri qatlamliq ehtiyaj telepliri korulushke bashlaydu. ademning bundaq tupki ehtiyaj qandurushning bundaq telepliri kishide eng mukemmellikke intilish sheklide ipadilinip turidighan bolghachqa, kishide bixeter, mukemmel, izchil qandurulushqa intilish, shu asasta teximu ilgirligen ehtiyajlarni telep qilish, yuksilish, yengiliqlar yaritish, eng mukemmel adem bolushqa tinmay intilip turidu. Bu turdiki ehtiyaj ipadiliri kishide soygu hisiyatini tughdurup, insanning paaliyiti ene shu soygu hisiyatining turtkiside eng janliq haletke koturiliydu. Emma bu turdiki soygu noqul kamliqni tolduriwilishnila mexset qilghan bolmastin, belki bu kamliqni toldurushtin lezzetlinish we buningdin bashqilargha pidakarliq bilen soygu berish halitige utidu. Bu yerde diqqet qilishqa tigishlik bolghini, bezi kishilerde korulginidek, noqul kamliqni tolduriwilishnila mexset qilip bashqilargha soygu pidakarlighida bolmaslighi bu turdiki soygu ipadiliridin tuptin perq qilidu.

Eger buxil tupki insan ehtiyajliri izchil turde tosalghugha uchurighinida, kishi derhal naraziliq inkasini bilduridu. Buningdinmu netijige erishelmiginide qarshiliq korsitishke otidu. Yeni, insan tupki ehtiyajliri shexisning bilim we tejribe joghlanmisi we ijtima’i muhitning kapaliti qatarliq ichki-tashqi amillar bilen zich munasiwetlik bolghachqa, bu jehettiki yitersizlik yaki tosalghular bu kishining ehtiyaj qandurush istigini angliq yaki angsiz shekilde tosalghugha uchurutup turidighanlighi uchun, bu kishi bu xil tosalghuni yengip chiqish uchun herxil tedbirlerni qollunushqa kirishidu. Buningghimu kuchi yetmiginide, buxil ehtiyajlirigha yetishning wastiliq yollirini istixiyilik turde axturushqa, shu teliwining ornini texmini tolduralaydighan bashqa wastilargha murajet qilishqa kirishidu. Eger bu shexis buningmu imkanini tapalmighinida, bundaq tosalghular menbesige biwaste yaki wastiliq shekilde urush elan qilidu. Bundaq urush elan qilishi tehdit qilish, naraziliq bildurush, ozini korsitishke tirishish yaki ozini xarap qilish shekilliride kopunche istixiyilik roy berishi mumkin. Mesilen, biedep chaxchaqlar, gheywet-shikayetler, tohmetler, bihude jidel-majira qilishlar, yighlashlar, soska imish, tamaka chikish, zeherlik chikimlik, haraqqa birilish, ozini olturiwilish, qatilliq, fahishe qilish, norimalsiz yaki qanunsiz ashnidarchiliq, qimarwazliq, oghurluq, aldamchiliq  qatarliqlarning mutleq kop qismi ene shu turdiki wastiliq yollardur. Hetta xa’inliq, jasusluq qilish, dushminige yan besish qataridiki paaliyetlirimu jemiyettiki tosalghugha qisas elan qilishining ipadiliri bolishi mumkin. Biz bu yerde bu turdiki ‘qisas’ heriketlirini biwaste ene shu mesilidila kamlighidin boliwatqanlighi dep chushiniwalmaslighimiz kerek. Bu turdiki ‘qisaschiliq’ paaliyetlirining mutleq kopchiligi bir yaki bir qanche qatlamliq wastilargha purkinip otturigha chiqiwatqan hadisiler bolishinimu kozde tutishimizge toghra kilidu. Shuningdek yene bu turdiki ipadilerning mutleq kop qismi toghra hel qilish charisini tapalmighinida roy berishigimu alahide diqqet qilishimiz kirek. Bu noqtidin alghanda, norimalsiz paaliyetlerning mutleq kop qismi ajizliq, iqtidarsizliq, qabiliyetsizliqning netijiliri bolup, bular yene kilip binorimal psixologiyilik korunushlerdur.

Adem susiz qalghinida hayati xewip ichide qalidu; qaysi bir vitamini kam qalghinida aghrip qalidu; xuddi shuiningdek rohi uzuqlarmu __ adem bolushning tupki ehtiyajlirimu ene shundaq tupki ehtiyajlar bolup, bu turdiki ehtiyaj basquchida turghan birsi uningdin mehrum qalsa aghrip qalidu; uningdin yitersiz qalsa kisel bulushqa bashlaydu,... Bu dimek, adem bolushning tupki ehtiyajliri shu jemiyetning kuchi yetidighan eng eqelli ademni qoghdash shertliri hisaplinidu. Bu shertler kam qalsa, bu jemiuyet ademni qoghdashta iqtidarsizlighini korsitiwatqan bolidu; tosalghu yaritip tursa, bu jemiyet ademning dushmini terepke otken bolidu. Kishilik hoqoqlarning tupki pirinsipi ene shu asasqa tiklen,gen bolishi kerek. Bu asaslargha sel qaraydighan yaki uni inkar qilidighan her qandaq shexis, herqandaq tuzum, herqandaq hokumet, herqandaq orpe-adet, herqandaq eqide kishilik hoqoqlargha sel qarighan yaki uni inkar qilghan bolidu! Bu turdiki ehwallarni nesiyet qilish, teklip qilish, tosush, hetta imkan bolmighanda keskin bir terep qilish, hemme insanning mejboriyiti bolishi kerek. Rushenki, Xitay tajawuzchiliri keskin bir terep qilishni kutup turghan bir insaniyet dushmenliri ikenligini allimuqachan ispatlap boldi. Buni etirap qilmasliq, ulargha sukut qilish, ular bilen yarishishni tilesh we ulargha qarita keskin tedbir qollinishni ret qilish qataridiki paaliyetler, bu insaniyet dushmenlirini etirap qilish we hetta ularni saqlap qelishqa urunush bolup hisaplinidu!

Nurghun kishilirimiz buxil haletke kilip qalghan kishilirimizni peqet shu norimalsizliqqa petip qalghan kishilirimizdinla korup, eghir insaniyet dushmenligi paaliyetliri bilen keng shoghulliniwatqan xitay tajawuzchilirining insan qelipidin chiqqan mustemlikichilik besimining bundaq hadisilerning roy berishidiki tupki sewepchi boliwatqanlighini qet’i oylashmaydu yaki etirap qilishmaydu. Bu xil binorimal kishilik hadisilerning kopuyup kitishige milli musteqil dolitimizning bolmighanlighi sewep boliwatqanlighini esla oylashmaydu!

Insanlardiki bezi tupki ehtiyajlar bezi kishilerde xeli baldur bixeter qandurulush basquchigha kirelise, yene bezilerde herxil ichki-tashqi sewepler tupeylidin xeli keyinki yashlardila andin bu ehtiyajlirini qandurush basquchigha kirishi mumkin. Shunga, bezi kishilerdiki qismen norimalsizliq ipadiler kichik waqitlirida korulgenning eksiche, yene bezilerde xeli chong yashlardila ipadilinish pursitige erishelishi mumkin. Shu seweptin jemiyetning yolsizlighini menbe qilghan bezi exlaqsizliqlar bir qisim kishilirimizde xeli chong yashlarda tuyuqsiz peyda bolup qelishimu kop korulmekte. Shunga wetensizlik yetishiwatqanlar uchunla mesile yaritip qalmay, quramigha yetip bolghan, hetta yashan’ghanlar arisidimu mesile bolup gewdilenmekte. Yeni, wetendin ayrilip qelish, xelqimizning barliq tebiqisige ortaq tehdid yaritiwatqan birdin-bir chong apet bolup qaldi. Shu seweptin milliy musteqilliq herikitini umumi xelq herikiti dep qaraymiz.

Insan psixologiyisidiki norimalsizliqlar insanning ozini tunushigha eghir tosalghu bolidu. Buning aqiwitide, kishining ozige bolghan ishenchi aziyidu. Bu yene kishining tewekkulchanliq rohini __ jasaritini olturup, qorqunchaq halgha chushup qelishigha sewep bolidu. Bundaq halgha kelgen kishi duch kelgen qiyinchiliqlirini peqetla bashqilar hel qilalaydu dep qarighachqa, tamaxorluq mijezi yitilishke bashlaydu. Insan tebiyitidin qarighinimizda, bu halet ademning quramigha yetishtin burunqi mijez-xuluqlirining dawamliship, quramigha yetish derijisige yitelmigenlikning wastiliq ipadisidur. Yeni, wetinimizni eslige kelturush ishini bizning ata-bowilirimiz hel qilmay kitip qaldi dep aghrinip, bashqa bir ‘ata-bowa’ axturup yurgendekla bir ish. Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kirekki, bizning ‘ata-bowimiz’ yoq. Biz bu dunyada yetim haldimiz! Bizge bashqa hechkim ‘ata-bowa’ bolalmaydu! Dunyada shunche nurghun ‘ata-bowilar’ din ayrilghan insanlar barikin, ularning mutleq kop qismi buningliq bilen kochidin bir ‘ata-bowa’ tepishiwalghan emes. Belki ular yetimligige qarimay, tiriship-tirmiship ‘ata-bowa’ lirining yolini dawam qilghan yaki ular qilalmighan arzulirini ishqa ashurup kelgen. Herhalda biz yer sharining ekisi bolmighinimizgha qarighanda, emiliyet bundaq ekisi emesligimizni toluq ispatlimaqta, bizmu ozimizning yolini ozimiz tepishqa mejbormiz __ Eliwette, eger bu yer yuzide ademdek yashash niyitimiz bolghinida!

Epsuski, bizning nurghun kishilirimiz wetinimizning milliy musteqillighini oziliri heriket qilip qolgha kelturelishige ishench qilishalmay, “bizni musulmanlar dunyasi,. turk dunyasi, insanperwer dunya, AQSh yaki BDT qutquzidu, jidel chiqarmay jim turunglar, ular ishigimizning busughisigha kilip qaldi, qachurup qoymayli” digendek telmurushliri, hetta dushminining terkiwi qismi bolghan ‘demogratchi xitay’ lardin umid kutidighan ghelite binorimalliqlarning korulushliri tamamen yuquridiki mijezlirimizni menbe qilmaqta. Ishenchisiz insan eger jasaritinimu yoqitiwalsa, qorqunchaq we qulluqqa yuzlinidu. qorqunchaq birsi tenchliqqa hewes qilidu. Hetta olumi hisawigha bolsimu tenchliqtin yanmaydu. Bu yerdiki ‘tenchliq’ xatirjemliktin kiliwatqan ozige ishen’gen kishilerning arzusidiki tenchliqtin tuptin perq qilidu. Netijide wehimilik muhitta yashawatqan kishi uchun ‘tenchliq’ ozini yoqutushning bir charisige aylinip qalidu. Uning jemiyettiki ipadisi bolsa wetinige yaki millitige wastiliq xa’inliq bolup ipadilinidu. Demek, wetinimiz uchun ‘tenchliq’ __ ozini olturiwilishning bir wastisidur!

Ilmi qanuniyet buyiche pikir yurguzilmey, hisiyatqa qarap kishilerni qaymuqturup yuridighan jemiyettiki shexsining roli mesilisinimu bu tima astida eniqliwilishimizgha toghra kelmekte.

Yoquridiki tehlillirimizdin shuni uchuq korup alalaymizki, bir jemiyetning xarakteri shu jemiyetni teshkil qilidighan xususi kishilerning ortaq xarakterining texmini ortaqlinishidin barliqqa kilidu. Yeni, insaniyet omumiliqtin alghanda bir putun gewde halitide korulgini bilen, emiliyette cheksiz ketken shexislerning oz aldigha elip baridighan paaliyetlirining namayendisidur. Shu seweptin dunyadiki insanlar ozliridiki tebi’i ortaqliqlirigha asasen herxil doletler ittipaqigha, undin qalsa doletke, rayonlargha, erqlargha, milletlerge, iqtisadi-herbi gewdilerge uyushqan bolidu. Bular eyni waqtida yene hokumet, idare, shirket, teshkilat, guroh, yurt, jemiyet qatarliqlargha bolinidu. bularmu yene mehele, a’ile, dost-yaren qatarliqlargha parchilinidu. bularmu oz ichide bir yaki bir qanche shexsining yitekchilikige boy sunidu. Yeni, dunya aqiwette shexsi heriketlerning sehnisi bolup korulidu. Emma barliq shexsilerning oz aldigha elip barghan paaliyetliri omumiy yuzluk halda dunya insaniyet paaliyetliride rushen ipadisini tepip kitelishi natayin. Eger her bir shexisning oylighini, pilani, paaliyiti insaniyet paaliyitide korinerlik orun tutalighan bolsa idi, dunyada padishahlarning, dahilarning, qehrimanlarning, alimlarning qilche qimmiti qalmighan bulatti. Alayluq, Oghuzxan bolmighinida idi, Turk qewimlirining esirler boyi dunya sehniliridin chushmey paaliyet qilalishini tesewwur qilalishimiz tes idi; eger Nyuton bolmisa idi, hazirqi zaman ilim-pen inqilawining qanche esir kichikip meydan’gha kilidighanlighini, Eyinishteyin bolmighinida yadiro energiye dewrining qachan barliqqa kelidighanlighini tesewwur qilalmighan bular iduq. Ijtimai hadisilerdimu Napalion, Gitler, Markis, ... qatarliqlarning dunyawi dawalghushlarning meydan’gha kilishide pewqul’adde rol oynighanlighini inkar qilalmaymiz. Xuddi shuningdek, Tomur Helipe, Ghoja Niyaz Haji, Gheni Batur qatarliqlar bolmighan bolsa, 20- esirdiki wetinimizning milliy musteqilliq kureshlirimiznimu tesewwur qilishimiz tes idi. Derweqe Tomur Xelipining kureshni toxtitishi, Ghoja Niyazning septin ayrilishi, Elixan Ture, Exmetjan Qasim qatarliqlarning yoqutulishi qatarliqlardin keyin, daghdughiliq qanat yeyiwatqan milliy musteqilliq heriketlirimiz, Ikki qetimliq Milliy Musteqil Jumhuriyetni eslige kelturush kurishimiz jimmitila munqerz bolup ketti. Dimek, bir xelq herikiti hergizmu shu xelqning ortaq kuch chiqirishi bilenla hel bolup kitidighan addi ishlar emes.

Bu yerde yene selibi qehrimanlarningmu oxshash hususiyetke ige ikenliginimu inkar qilmaslighimiz lazim.

Bulardin shuni uchuq korup elishqa bolidiki, insaniyet paaliyitide herbir adem alim, herbir kishi qumandan, telep qilghanla birsi dahi derijisige yuksilelmeydu. Undaq kishiler tengrining sirliq qanuniyetlirige baghliq (Insanlar texi bilip bulalmighan) bolghan halda intayin az kishilergila nisip bolidu. Eger undaq bolmisa idi, Tomur Xelipe olup ketsimu uning ornigha yene bir ‘Tomur Xelipe’ derhal chiqip xelqni ghelibilik jenglerge yitekliyeligen; Bir Ghoja Niyaz septin ayrilghinida yene bir ‘Ghoja Niyaz’ derhal xelqini milliy azatliq kurishige bashliyalighan; Gheni Baturdin bir qanchisi bolghinida qaytidin milliy musteqilliq korishini derhal bashliwiteligen bular idi. ... Dimek, putkul insaniyet alimige oxshashla bizning milliy musteqilliq kurishimizmu mukemmel bir heriket yaratquchisigha, jasaretlik we tewekkulchi qehrimanlargha, parasetlik dahi-qumandanlargha ehtiyajimiz chushidu. Yeni, biz otturigha chiqarghan muweppeqiyetke bashlawatqan ulgilerge, qehrimanlargha, yitekchi-dahilargha ualrning shexsiyitige kozimizni tikiwalmay, ulargha egishishimiz, ulargha boy sunushimiz, ularning yiteklishige shara’it yaritip berishimiz, ularning paaliyitige masliship berishimiz telep qilinidu. Moriti kelgende undaq kishilirimizni jan tikip qoghdishimiz, ulargha purset yaritip berishimizni teqezzar qilidu. Xuddi shuningdek biz Tomur Xelipini, Ghoja Niyaz Hajini, Gheni Baturni, ... xelqimiz qurultay echip ixtiyari saylap chiqmighinigha oxshash, bundin keyinkilernimu biz ozimiz xalighan peyit we halighan shekillerde tallap alalmaymiz. Bundaq kishiler milliy musteqilliq herikitimizning herqaysi basquchlirida emiliyette ozilirini ispatlap otturigha chiqidu. Bu kishilirimiz eyni waqtidiki herikitimizning tipik olgiliri bolupla qalmay, eyni waqtidiki mu’eyyen bir heriket ustide bizning eng mukemmel ulgimiz bolidu.

Bizning milliy musteqilliq herikitimiz jeryanida bu xil iqtidar igiliridin yuz mingda bir, hetta milyonda bir chiqishimu mumkin. Emma bu bizge yetip ashidu. Bu xil kishilirimiz oziliridiki tebi’i iqtidarini mu’eyyen bir milliy musteqilliq paaliyitide qilchimu bexilliq qilmay toluq jari qildurushi, oziliridiki buxil tebi’i iqtidarini hergizmu shexsi mulki dep qariwalmay, millitimizning, helqimizning, wetinimizning ortaq mulki, ortaq baylighi, ortaq jewhiri dep tonup, uni shertsiz pida qilishi shert! Xuddi shuningdek, wetinimiz da’irisidiki herqandaq bir yurtdash ozide nowettiki milli musteqiliq herikitimizni dolqun halitige kelturushte herqandaq bir iqtidargha, pursetke, imkaniyetke ige ikenligini sezgen haman, bu artuqchilighini qilche ikkilenmey weten xelqining kelgusi uchun pida qilish yollirini axturishi shert. Bu heqte qilchimu bedel telep qilmaslighi, hetta ozi bedel toleshke herdaim teyyar turishi, wetini, xelqi uchun pida qilishi uchun herzaman heriket qilishi lazim! Bundaq kishiler emili paaliyet sorunliri yaritip, oziliride bar bolghan alahidilikler asasida heriket qabiliyitini yitildurush, teshwiq qilish we shagirt yetishturushke her waqit tirishishi lazim!

Milliy musteqilliqqa munasiwetlik herqandaq bir paaliyet mutleq turde bir ijtima’i hadisidur. Shundaq iken, bu turdiki paaliyetlermu oz sharaitigha muwapiq herxil paaliyet muhitigha muhtaj bolidu. Shundaq iken, xelqimizmu ozini he disila dahiliq, yol bashchiliq ornigha quyushqa tirishmay, eqellisi ene shundaq bir ijtima’i heriket soruni yaritish uchun bolsimu paaliyet qilish iradisini tikliwilishi lazim. Buninggha xas halda, bu xil qabiliyet igilirimu oz alahidiligige maslashqan halda herxil saheler boyiche ayrim-ayrim paaliyet sorunliri yaritish bilen birge, purset tapqan haman bashqilar bilen waqti-waqtida ozara bash qoshup teximu unumluk, teximu kuchluk, teximu mukemmel, teximu asan, teximu erzan pilan, taktikilarni qararlashturup, oz paaliyet da’iriliride heriket qiblinamisi qilishnimu ozlirining burichi qilishqa adetlinishi lazim. Buxil iqtidar igilirimiz shunimu unutmaslighi kerekki, xelqimiz xitay tajawuzchilirini cheklesh, azaytish, tel-tukus qoghlap chiqirishta mu’eyyen ulgilerge, teshwiqat ulgilirige, yitekchilerge, teshkillinishke, kuchluk emili heriket progirammilirigha bekla muhtaj bolmaqta!

Yighip etqanda, biz xelqimiz arisidiki milliy musteqilliq emiliy heriket dolquni yaritalaydighan we bu xil muhit yaritishqa emili tohpe qoshalaydighan awan’gartlarni righbetlendurush, aktip kuchlerni seperwer qilish ishini bugunki eng birinchi orundiki wezipe qilishimiz shert.

 

14§. Wetenperwer Teshkilatlirimiz

 

Hrqandaq bir adem muqerrer shekilde bir eqidige mayil bolup yashaydu. Shundaq iken, kishiler oz-ara hemkarlashqanliridimu ortaq eqidiler asasida bir yerge kilelise, bu teshkilatning paaliyetlirimu shunche muweppeqiyetlik yurushup kiteleydu. Bir teshkilat ichide, __ intayin mexpi qanat yaydurulushqa, milyon kishilik zamaniwi quralliq  banditlirigha ige on milyondin artip kitiwatqan xitay tajawuzchilirigha  qarshi turushqa mejbor boliwatqinimizda __ Teshkilat eqidisining toghra-xatalighini talash - tartish qilishqa berilish, bu teshkilatning xarap bolishi we axiri berip pash qilinip yoqulushigha yuz tutidighanlighidin direk beridu. Shunga, herqandaq bir kishi mu’eyyen bir mexpi teshkilatqa mensup bolghinida mutleq turde ixtiyari tallash heqqige ige bolishi shert. Eger bu turdiki teshkilatning eqidisi qatnashquchining eqidisige toghra kelmigidek qilsa we bu haletni keyinirek sizip qalghinidimu, ozining eqidisini bu teshkilattikilerning ortaq eqidisige ozgertishni zadila halimighinida, qilche ikkilenmestin sewebini uchuq korsitip bu teshkilattin istipa sorishi lazim. Undaq qilmighinida, bu teshkilatni tugimes ichki zidiyetler qaynimigha sorep kirip, bu teshkilatning jengguwarlighini yoqutup palech halgha chushup qelishigha sewepchi bolup qelishi, hetta eghiriraq bolghinida, zidiyetning sirtqa yeyilishini kelturup chiqirip, parchilinish yaki pash bolup weyran bolishigha sewep bolishi mumkin.

Bizning bu yerde tekitlewatqan mexpi paaliyet qilidighan teshkilatimiz hergizmu ozilirige tench paaliyet pirinsiplirini progiramma qilghan teshkilatlar bolmastin, belki wetinimiz teweside xitay tajawuzchilirining kopiyishini tosash, ularni azauytish we axirida tel-tukus qoghlap chiqirishni ozilirige tupki pirinsip we heriket progirammisi qilghan jengguwar mexpi paaliyet teshkilatlirini kozde tutimiz. Chunki, herqandaq bir tenchliq pirinsipliri buyiche heriket qilishni ozilirige pirinsip qilishqan teshkilatlarning mexpiyetlikke unchilik hajiti chushmeydu yaki ulargha nisbeten mexpiyetlik digen uqum bolmaydu.

Tenchliqni ozilirige tupki heriket pirinsipi qilishqan teshkilatlar, bolupmu muhajirdiki bu xil teshkilatlirimiz ozilirige, bolupmu wetinidiki xelqining kuch-qudritige ishench qilalmighan kishiler teripidin qurulghan bolup, bu turdiki teshkilatlar asasen tashqi kuchlerning yardimi bilen wetenni azat qilish qarishigha choqunidighan kishilerdin terkip tapidu. Bir qisim jengguwar idiyini qubul qilghan kishilirimiz bu xil teshkilat terkiwidikilerni biraqla xitay tajawuzchilirining jasusliri dep qarashmaqta. Eslini surushte qilghinimizda ularni jasus diyish bekla ashuriwetkenligimiz bolidu. Bu heqte psixologiyige murajet qilip tehlil qilghinimizda, bu turdiki kishilirimizning eslide bixeterlik sezgurligi heddidin tashqiri nazukliship ketken, toghrisi qorqunchaq kishilerdin ikenligini asanla bayqiwalalaymiz.

Eslide ademning usup yitilishide ozini qoghdap bixeterlikke kapaletlik qilish bilen ozini yitildurup algha ilgirlesh istigimu tengla otturigha chiqidu. Bu ikkisila insanning tughma adem bolush ehtiyajliridin hisaplinidu. Bu noqtidin alghanda, gerche bular bir-birsige tuptin oxshimaydighan ikki xil uqumdek qilsimu, bularning halighan birsini ret qilishimiz mumkin emes. Mesilen, bir buwaq texi endila omileshni oguniwatqinida, uning adimi ichki ihtiyaji uni yengi dunyani keship qilishqa tinmay undep turidu. Shunga u buwaq anisidin ayrilip etirapni kuzitishke chiqidu. U buwaqning kuzutush dairisi kengeyginiche, uning qiziqishimu shunche artip baridu. Emma bu arida anisining esli orunda yoqlighini sizip qalghidek bolsila, uning ilgirleshke bolghan qizghinlighining ornini derhal ensizlik elip, yighlashqa bashlaydu. Buwaq sap bolghachqa, qorqushini yushurup yurush ehtiyajini hes qilmay, qilche tartinmayla yighlawiridu. Emma bilim, tejribe, siyasi kuch, iqtisadi kuch, jismani we kesipi jehetlerdin ajiz bolghan bir shagirt, bir addi xizmetchi, bir oqughuchi, bir addi puxra, bir qul, bir mustemlike astidikiler her waqit ghojayini __ ‘ata-anisi’ __ din ayrilip qelishni, ulargha qarshi heriket qilishni yaki ulardin herqandaq jehette utup ketishni yushurun engida zadila xalimaydu. Tebi’iki, bu yerde heliqi sun’i ‘ata-ana’ mu qol astidikilerning bundaq qilishigha hergizmu yol qoymaydu, eliwette. Emma bu yerde toxtalghinimiz qulluq eqidisidikiler bolghini uchun, ‘ghojayin’ lar heqqide toxtalmaymiz. Ene shu qulluq mijezi kuchluk bolghanlar mutleq turde oz aldigha ‘keshpiyat uchun oz aldigha omilep’ chiqishtin qorqidu. Bundaq qorqush, angsiz roy beridighan qorqush, bu kishilerning barliq paaliyetliride bilip-bilmey namayen bolup turidu. Derweqe, algha ilgirlesh uchun belgilik bir bixeter muhit kirekligimu bir muhim shert. Emma algha ilgirlesh, yengiliq yaritishning bir netijisimu teximu bixeterlikni qolgha keolturush bolidighanlighini qulluq idiyisidikiler asan his qilalmaydu. Chunki ular ya tughma qulluq bilen yashap kelgen, ya bolmisa ‘ghojayin’ lireidin bekla eghir deshnam yep ketken. Belkim mundaq sualmu otturigha chiqishi mumkin: “Ularning burunqi ‘ghojayin’ liri xitaylar idi, emma hazir ular chet’el dairilirini ozilirige ‘ghojayin’ qilishiwaldimu? Emma yenila ular xitay mustemlikichilirige qarshi paaliyet qiliwatidighu?”

Toghra, ularning hazirqi ‘ghojayin’ liri xitay emes. Emma ular esli ‘ghojayin’ lirigha yenila ‘tashliwetken ghojayin’ muamilisini qilip, ulargha wastiliq ich aghritip yurushmemdu?! Ularni bugun ‘ugey ghujayin’ tepiwilip, kona ghojayinlirigha koz-koz qiliwatqanlar diyishke bolmasmu? Bu oxshitilghan mulahizilerdin shuni koriwilishqa bolidiki, bu kishiler hergizmu jasusluq shertige toshmaydighan kishiler. Uning ustige ‘xa’in’, ‘munapiq’, ‘jasus’, ‘ishpiyon’ digen sozler wetinimiz ichidikilerge qarighanda chet’eldiki muhajirlirimiz arisida bekla omumlashqan bir qorqutquchi ‘Ujuy’ bolup qalghaniken. Bundaq qarashlarni ‘sayisidin qorqidighanlar’ teripini bergendin bashqa, bu uqumlarni xunukleshturup bekla ehmiyetsiz qiliwetkenliginimu korup elish mumkin. Bir yerde jasus yaki xa’in bolishi uchun dushmen’ge qarshi mexpi paaliyet pilani yaki herkiti bolishi shert. Undaq bolmighanda dushmen’ge jasus qoyghidek, dushmen’ge berip setilghidek bir ish chiqmaydu. Wahalenki, bundaq sozler yamirap ketken muhajirlirimiz arisidikilerning mutleq kop qismi oz paaliyetlirini up-uchuq ashikariliship qanat yaydurushmaqta. Munapiq diginimiz weten ichide yitip eship turuptu! Shunga xitaylargha buningdin artuqqa hajiti yoq. Eger, ozini birer heriket qiliwatqan qilip korsitish yaki bashqilarning etirapigha olishiwalghanlarni oz yenigha tartish uchun bundaq sozlerni uydurup chiqidighanlargha bashqa deydighan gep qalmaydu. Shuninggha ishineyliki, aldimizda keskin heriketler bizni kutup turmaqta. Ene shu chaghdila heqiqi jasus yaki xa’inlarning derdini tartimiz texi!

Mana mushundaq kishilirimiz teripidin tuzulgen teshkilatlirimizdin hergizmu weten azatliqigha biwaste munasiwetlik birer pilan yaki heriketlerni zadila tama qilalmaymiz. Biz xelqimizge shundaq murajet qilimizki, ozilirige milli musteqilliq herikitini qanat yaydurush uchun progirammilar tuzgen herqandaq bir teshkilatimiz, ozilirining teshkilat xitapnamisini, murajet-chaqiriqlirini, xelqige tapshuridighan wezipiliri we agahlandurushlirini waqti-waqtida chare tepip yetkuzup turishi shert. Eger bir milliy azatliq teshkilati ozining tupki meqsidini, xitapnamisini, chaqiriqlirini oz xelqidinmu mexpi tutqaniken, u halda bundaq teshkilatlarning milli musteqilliq teshkilati ikenligidin gumanlinish kirek. Chunki, wetinimiz milliy musteqilliq herikiti omumxelq herikiti netijisidila emelge ashurilidighan xelq herikitidur. Shundaq iken, bu xil teshkilatlirimiz xelqni jasaretlenduridighan, xelqni milli musteqilliq heriketlirige jelip qilidighan, xelqni emili milliy musteqilliq heriketlirige yitekleydighan wezipilerni teshwiq qilish we ulge korsitishni ustige elishi kirek. Bu teshkilatlirimiz xelqimizning istixiyilik heriketke kilip dushmen’ge emili zerbe berishning teshkil sirtidiki asan, bixeter, erzan heriket shekilliri bilen izchil shoghullinishigha heydekchi we yar yulek bolishi lazim. Pash bolup qelishni bahane qilip muwapiq tedbir qollanmay, xelqqe teshwiq qilishtin ozini qachurushning qilche asasi yoq.

Xuddi shuningdek, ozilirini milliy musteqilliq herikiti bilen shoghullan’ghuchi teshkilat dep dawrang qiliship, bir qatar qimmiti yoq, emiliy roli yoq, quruq po etishlar bilen, hetta ziyanliq terghibatlar bilen mujimel progiramma-nizamnamilarni tarqitiship xelq arisida quruq umidlerni tarqitip yurushmu bir wastiliq jinayettur. Milliy musteqilliq heriket teshkilati iken, musteqilliq herikitimiz uchun emelde ijira qilishqa bolidighan we emiliy tohpe yaritalaydighan pikirlerge ige bolishi shert. Shuningdek yene wetinimizning nowettiki jiddi ehtiyajliridin halqip chiqip, “cholde qelip susiz qalghan birsige ela supetlik kiyim yardem qilish” qa oxshaydighan undaq kelguside, milliy musteqillighimizni qolgha kelturginimizdin keyin qilinidighan ishlar bilen shoghullanghuchilarnimu milliy musteqilliq teshkilat diyishimizge orun yoq. Shundaq iken, ularning chaqiriq, paaliyetlirinimu milliy musteqilliq paaliyetliri diyelmeymisz. Bundaq namdiki teshkilatlar etirapigha toplishiwilip quruq tamalarda bolghinimizdin, oz aldimizgha emili we mexpi zerbe berish paaliyetliri bilen shoghullinishimiz teximu aqilaniliq bolidu!

Bundaq diyish bilen, ‘tenchliq’ ni ozilirige qilbiname qilishqan teshkilatlirimizni tarqitiwitish kerek digenlikmu emes. Bundaq qilishmu hechkimning qolidin kelmeydu we hajitimu yoq. Belkim ularning mewjutlighi “ashqa salghan achchiq laza” dek herikitimizning bir renggi bolup turar. Yeni ulargha pisent qilmasliq eng toghra yol tutqinimiz bolidu.

Eslini surushte qilghanda, bugunki dushmen weziyitidin qarighanda, eski palazdek sorulup yuridighan ashkare teshkilat qurimiz digenningmu qilche waqti emes. Ishinishke bolidiki, xitay tajawuzchiliri bundaq ashkare teshkilatlarni choqum ‘terorluq teshkilatliri’ dep dunyagha dawrang selip birdin-birdin yoqutup tugitiwitidu. Intayin az ezaliq, mutleq mexpi teshkilat shekli bugunki weziyetning teqezzasi.

 

15§. Tashqi Munasiwet Mesilisi

 

Yuqurida tehlil qilghinimizdek, Qulluq mijezige petip qalghan kishilirimizning kopligi heqiqetenmu kishini chuchitidu. Bu noqtidin alghanda wetinimiz milliy musteqillighini ishqa ashurushta chet’el kuchlirining xitaygha besim ishlitip wetinimizning milliy musteqillighini tench eslige kelturushke mejborliyalaydighanliqigha ishinidighan kishilirimizni Bixeterlik ehtiyajliri bekla yitersiz qalghan kishiler diyishimizge bolidu. Buning tarixi seweplirini aldinqi mawzularda yiterlik derijide toxtulup otkeniduq. Xuddi shuningdek aldinqi mawzudimu uning psixologiyilik seweplirini addi qilip chushendurushke tirishqaniduq. Heqiqetenmu bu xil kishilirimizning chet’elge choqunushlirigha heyran qalmay turalmaymiz. Bula emes, bizning nurghunlighan wetensuyerlirimiz ene shu xil quruq tamalardin umid kutup bir umur qimmetlik waqitlirini zaya qilip u alemge ketishti. Hetta bu hayajanlirini ashkare ipadilep qoyushliri tupeylidin tugimes balayi-apetlergimu qalghan boldi. Bundaq tamada qalduridighan xiyali teswirler dunyada korulidighan herbir yengi ozgurushlerde yengilinip kelmekte. Bolupmu dunyawi kommonizim eqimining halakiti elan qilinghan 90-yillarning kirishidin bashlap bu xil tamada bolghuchilar qaytidin kuchiyip xelqimizni yengi umidler bilen wede qilip “jim yetip kutush” halitini shekillendurmekte.

Buninggha yene milliy musteqil doliti bolghan yaki bu jehette helila emili qedem tashliwalghan milletlerning dunyawi sorunlardiki munazirilerge sewep boliwatqanlighini korushup, millitimizning allimu qachan basturulup tiniq tartalmas halgha kelturiwitilgenligini we oz teghdirini hel qilish jehette tuzuk bir qedem tashliyalmaywatqanlighimizni inkar qiliship, guya dunya sehniliride muqim orun’gha erishiwalghinidek qiyapetler bilen dawrang qiliship dunya siyasi joghrapiyisi deydighan mulahize usulini otturigha quyushmaqta. Yeni, chet’el kuchlirige choqunidighan kishilirimiz buninggha qilchilikla yardimi tigidighanlighini guman qilsila derhal bu turdiki mulahizilirini otturigha selip kishilerni qaymuqturushqa urunup kilishmekte.

Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kirekki, wetinimiz xelqi putunley xitay tajawuzchilirining changgili astida turiwatqanlighini hechkim inkar qilalmaydu. Xitay tajawuzchiliri bu pakitni kozur qiliship, dunya deplomatuye saheliride wetinimizge qilchilik bir purset berish imkaniyitinimu qoymay, wetinimiz heqqidiki herqandaq bir xewer-jinayetlirini cheklesh, inkar qilish, hetta qolidin kelgen haman besim qilish, aldash we tehdit selish wastiliri bilen wetinimizning milliy mesilisini xelqara sehnige chiqirilishini cheklep turmaqta. Bizning chet’ellerdiki musapir sergerdanlirimizmu herxil qabiliyetsizlikliri tupeylidin, wetinimizning milliy musteqilliq teliwini aptonomiye teliwi derijisige chushurup qoyushqa aranla turghachqa, Tibet we Teywenlerge oxshash dunya jama’etchiligining diqqitini jelip qilalishidin bekla yiraqliship ketmekte. Uning ustige dunya jama’itini ensiretkidek birer tehdit wetinimiz ichidimu korulmigechke, bizning ishlirimizni xelqaralashturush tamaliri benggining xiyalidinmu ishenchisiz bir halda turmaqta.

Bugunki xelqaraliq muhitni tehlil qilghandiki netijilerge qarighinimizda, wetinimizning dunya jama’etini jelip qilalishi uchun awal xelqaradiki birer jessur doletni yulenchuk qilghan halda, wetinimizde musteqil hakimiyet qurghan we qismenlikte dunyagha ozilirini his qildurghan milliy hokumet hadimliri kop qisim ezalirini shu jessur doletke qachurup chiqip panaliq tilesh we shu asasta bir sergerdan hokumet qurush arqiliqla dunya jamaetining himayisini qolgha kelturelishi bir ehtimalliq idi (Eger dunyadiki Islam we Turk dushmenligini hisapqa almighinimizda texi!). Bundaq purset Ikkinchi Jumhuriyitimiz hokumitining yoqulishi bilen teng tarixqa komulup ketkenidi. Yene xam xiyal qilip baqayli, eger wetinimizde sana’et, parawanliq we hakimiyet xizmitide ishleydighan milliy ishchi-xizmetchilerning sani mutleq ustunlukte bolup, bir tutash ish tashlash arqiliq wetinimizning norimal hayatliq shara’itlirini eghir derijide palech haletke chushiriwiteleydighan imkaniyetlerge ige bolishimiz bilenla dunya jama’etining diqqitini ozimizge jelip qilish pursitige erishelishimiz mumkin _ Eger bundaq jelip qilishning milliy musteqilliqimizgha birer paydisi bar diyilginide. Halbuki, wetinimiz bundaq pursitinimu 55-yilliridin burunla qoldin berip qoyushqanidi; yaki bolmisa asanliqche tarqitiwitishke bolmaydighan muntizim milliy armiyimizning isiyan koturishige tayinip, wetinimizde eghir wehime yaritalaydighan qismen azat rayon yaritiwilishimiz bilen dunya jama’etini jelip qilalishimiz mumkinmidu? Biz bu pursetnimu eng kamida 70-yillardin burunla tatturup qoyghaniduq. Eslide kommonist xitaylar kelginidimu, bir amallarni qilip shimali wilayetlirimizdiki azat rayonlirimizni xitaydin mudapiye qilip tutup turishimiz kirek idi. Heyriyet,... Endi bizge nime qaldi? Belkim beziler oylishi mumkin: Huddi Gendining oz waqtida qilghinidek, ustige poq-suydukni tokup tursimu jim olturiwilip musteqilliq telep qilghinidek, putkul xelqimizni bir yerge yighiwilip heptilerche tarqilip ketmeydighan omumiy namayish, jim olturiwilish korishi, achliq elan qilish paaliyiti, ozini koydiriwilip naraziliq bildurush herikiti,... qataridiki usullarni qollinishqa bolar deydighan axmaqaniliqnighu tallimasmiz? Hindistanmu bu usulda musteqillighini qolgha keltureligen emes. Uning ustige, xelqimiz bugun bundaq bir ammiwi heriketni yaritalighidek yuksek sotsiyal we rohiy shertlirini hazirliyalishidin bekla yiraqta turghachqa, bundaq bir heriketnimu benggining xiyali diyishimizla qalidu!

Biz bugun intayin az sandiki wekillirimizning jan pida qilishigha tayinip, xitay tajawuzchilar ahalisi arisigha eghir qorqunushluq weqelerni yaritalaydighan mexpi wehime yaritish herikitini izchil dawamlashturush arqiliq, desliwide wetinimizge tajawuz qilip kiriwatqan yengi tajawuzchi xitaylarni qorqutup wetinimizge ayaq besishqa jur’et qilalmaydighan weziyet yaritish, shu asasta wetinimizdiki seldek kopiyip kitiwatqan xitay tajawuzchilirining sun’i kopiyishige cheklime yaritishni ishqa ashurush pursitige igimiz. Uaungha sozulidighan bu xil wehime yaratquchi heriketler bilen izchil shoghullinish arqiliq, mexpi qisaschi yer asti partizanliq qoshonlirimizgha heriketchan qehriman ezalarni yetishturiwalghinimizdin keyin, xususi heriket sheklini alghan mexpi wehime yaritish herikitimizni tedriji shekilde qisaschi yer asti qoshon herikitige tereqqi qildurup, wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri ahalisining yurtigha qechishini tezleshturidighan weziyet yaritish; shu asasta wetinimizdiki xitay tajawuzchilar nopusini izchil azaytish weziyitini barliqqa kelturup, xitay tajawuzchiliri quralliq himayichiliri bolmighan ehwalda talaghimu chiqalmaydighan parakendilik herbiy halet weziyiti yaritishni ishqa ashurishimizgha toghra kelidu. Bu usul, xuddi Mawzeydongning 30-yillarda terghip qilghan omumiy xelq urushi weziyiti yaritish yoligha oxshap kitishi mumkin. Bu halda wetinimizge xitay tajawuzchilirila diqqet qilip qalmastin, xelqaradimu alahide diqqet qilidighan weziyetni yaritalishimiz muqerrer. Ene shu kunlerdila muhajirlirimizning bugun qilishqa urunishiwatqan paaliyetliri uchun shara’it yaritilishi ehtimal. Emma shundaqtimu, bu turdiki muhajir heriketlirimiz yenila wetinimiz ichidiki weqe tereqqiyatining milliy musteqilliq herikitimizge maslishidighan shekilde qanat yaydurulishi aldinqi shert qilinidu. Yeni, Ikkinchi basquchluq milliy musteqilliq heriket dewrige kirginimizdila bizning deplomatik paaliyetlerge sharaitimiz yaritilghan bolishi mumkin. Bugunki muhajirlirimiznimng bugunki tupki wezipisi ene shu xil weziyet yaritish uchunla paaliyet qilishi bolishi kerek idi.

Emma bizning chet’eldiki aqillirimiz wetinimiz xelqining oz aldigha milliy musteqilliq herikiti weziyitini yaritalaydighanliqigha zadila ishenmigenligi, hetta bezi tarixi tejribilerdin qarighanda, bizning bu turdiki tenchliq terghibatchilirimizning xelqimizning bundaq bir jengguwar milliy musteqilliq heriket dolquni yaritishqa izchil qarshi chiqip kiliwatqanlighinimu kormektimiz.

Biz bu yerde yene qayta tekitlep korsitimizki, bizning milliy musteqilliq korishimiz wetinimiz ichidiki keng xelq ammisini omumiy yuzluk qozghashqa tayanmay turup, hergizmu netijige erishelmeymiz. Bu noqtidin alghanda, bizning muhajir paaliyetlirimizning birdin bir wezipisi __ milliy musteqilliq kurishimizning birinchi basquchluq heriket dolqunini yoquri pellige koturishi uchun biwaste yardimi bolidighan emiliy paaliyetler bilenla shoghullinishi lazim1 Buninggha munasiwetsiz yaki bu tupki wezipige zit kelidighan herqandaq heriketliri wetinimizge dushmenlik heriketliri bolidu!

 

16§. Tenchliq Sohbetliri

Toghrisida

 

Wetinimiz xelqi yeqin tariximiz jeryanida yetilip eqim halitini shekillendurgen ‘tenchliq’ terghibatchilirining zeherlishi arqisida, tenchliq paaliyetlirige bekla hirismen halgha kelturuldi. Heqandaq mesilini dushmini bilen “sozliship hel qilish” ni eng toghra we eng asan yol dep tonuydighan gheliti halgha kelturulmekte. Halbuki, dunyaning herqandaq yeride dushmen terep bilen tenchliq sohbiti otkuzushte qural kuchi, nopus kuchi we iqtisadi – memori musteqillighi mu’eyyen bir noqtigha kelmey turup sohbette oz teliwini maqul qilalighan birmu misalni uchurtalmaymiz. Wetinimiz xelqi Ikkinchi Jumhuriyitimiz dewride deslepte xitay tajawuzchil;irini tenchliq sohbitige mejborliyalighinida ustun eskiri we nopus kuchige tayanghanidi. Emma eyni waqtidiki dushminimiz waqitliq ajizlashqan dushmen bolup, aziraqla purset berilishi haman xitaydin derhal yardem kelturup ustun eskiri kuch halitige keliwilish ehtimali bekla kuchluk idi. U peyitlerde xitay tajawuzchiliri wetinimizni qayta tartip elishtin bashqa hechqandaq bir oyi yoq idi. Bizning tenchliqqa qiziqquchilirimiz bu noxtigha zadila ehmiyet berishmigenidi.

Xuddi shuningdek, bizning Ikkinchi Jumhuriyet hokumitimizmu dushmen bilen tenchliq sohbitige olturghinida xitay tajawuzchilirining qayta kuchliniwelip, sohbet maddilirini bir tiyin qiliwilish ehtimali heqqide qilchimu teyyarliqta bolmay, xelqara muhitning toghra hel qilip bereleydighanliqigha alahide ishench qiliship kutmekte idi. Yeni, dushjmen bilen elip berilidighan herqandaq bir tenchliq sohbiti qet’i turde uzun muddetlik herbi ustunlukni saqliyalighandila elip berilidighan bir ish idi. Halbuki, Ikkinchi Jumhuryitimiz dewride biz xitay tajawuzchilirini emes, belki xitay tajawuzchiliri bizdin sulhi telep qilighanidi. Shundaq turughluq biz herbi kuchlirimizni kucheytish ornigha, yoqulush aldida turiwatqan xitay tajawuzchilirining qaytidin kuchliniwilishigha purset berip qoyghaniduq. Echinishliq yeri shuki, biz bundaq pursetni sulhidin keyin emes, hetta sul’hi bashlinishidila dushmenge berip qoyduq. Netijide, sul’hi muzakiriliri axirigha barmay turupla, biz sul’hi telep qilidighan passip orundiki haletke chushurulduq. Bu ornigha kelmeydighan paji’elik tariximizni qoyup turayli, sul’hi telep qilish biz tereptin otturigha qoyulghan teghdirdimu, oz kuchimizni qet’i saqlap qalidighan aldinqi shert astida dushmenning kuchlunup ketishigimu yol qoymaydighan weziyet yaritish, biz uchun alghanda eqelli bir telep idi. Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kirekki, eger biz dushminimizge hayati hewip keltureleydighan mueyyen bir kuchke erishmey turup, dushmenning bizdin sulhi telep qilishi turmaq, bizningmu dushmendin sul’hi telep qilishimiz qet’i ret qilinidighanlighi muqerrer. Halbugun bizde bundaq weziyetning birer shepisimu bolmighan ehwalda he dep tenchliq yollirini axturup yuridighan kishilirimizge umid baghlap kitishimizni zadila chushengili bolmaydu. Bizning herqandaq sohbet teliwimizni oylinishqa teyyar turidighan bir tajawuzchi hergizmu quralsizlandurulghan xelqimiz ustige milyon kishilik muntizim quralliq kuchini tirep qoyushmaydu!

Bundaq bir dushmen’ge tenchliq bilen ishimizni hel qiliwilishimiz mumkin dep tamada bolushlarni kam qalghan axirqi pursetlirimiznimu dushmenge tartquzup qoyushni meqset qilishtin bashqiche chushinish mumkin emes! Bu – sepi ozidin teslimchilikning ipadisi!

 

17§. Weziyet Qachan Piship

Yetilidu?

 

Bu yerge kelgiche qilghan mulahizilirimizdin shuni xulasilaymizki, Wetinimizning milliy musteqilliq herikitide xitay tajawuzchiliri bilen muresse qilish, ular bilen sul’hi qilish we hemkarliqta bolushqa urunushlarning hemmisi teslimchilik heriketlirining ipadiliri ikenligini korsitip otkenniduq. Shundaq iken, bu turdiki heriketler bilen xelqimizni milliy musteqilliq paaliyetlirimizning emiliy herikitige jelip qilishigha qarshi terghibat qilghuchilarni qet’i turde sepimizge yeqin yolatmaslighimiz shert. Xuddi shuningdek, xelqimizni tench siyasiy, iqtisadi, ilmiy, ,illiy we diniy sahelerdiki heriketler bilenla cheklep turup, “wetinimizni qedem-basquchlar boyiche tench musteqil qilish” nami astidiki terghibatlirinimu shekli ozgergen teslimchilik terghibatliri dep qarap, bu turdiki qarashlarni qet’i ret qilishimiz shert!

Wetinimiz xelqi uzungha sozulghan qanliq kureshlerni elip barmay turup, hergizmu milliy musteqillighini qolgha kelturelmeydu!

Ya – musteqilliq!

Ya – olum!

Mana bu – wetinimiz xelqining mangidighan birdin-bir we axirqi yoli!

Bizning nurghunlighan tenchliqchi erbaplirimiz etirapigha minglarche, hetta yuz minglarche xelqimizni jelip qiliwilip, bugun xitay tajawuzchilirini tazilap chiqish herikitige atlinish shara’itimiz yoq, buninggha weziyet texi piship yetilmidi dep jar seliship, xelqimizning jengguwar iradisige, jan pida qilish jasaritige soghoq su sepishmekte! Bu xil soghoq su sepish heriketliri Tomur Xelipe qozghilingidimu otturigha chiqqanidi. Netijide himayisiz qalghan Tomur xelipe herikiti “weziyet piship yetilgiche saqlap baqayli” dep xitay tajawuzchiliri bilen sul’hi qilishqa mejborlanghanidi, aqiwiti intayin paji’elik noxtilandi! 20 yil tench saqlap baqqan Qumul xelqi weziyetni oziliri ‘ot yeqip pishirish’ uchun, Xoja Niyaz Hajini qumandan qilghan halda qaytidin oz beshigha jengge atlinip, milliy musteqilliq herikitini putun memlikitimiz boyiche kengeytish weziyitini yaritip bergen bolsimu, oz waqtidiki nurghun ‘bilimdanlar’ otturigha chiqiship, “weziyet pishmauy turupla baldur qozghiwitilgen heriket” ligidin shikayet qiliship, xelqimiz ichide tugimes ichki zidiyetlerni peyda qiliwitishti. Xitay tajawuzchilirigha qarshi urush hel qilghuch peytige kirginide, milliy azatliq inqilawiy ichki urush patqiqigha paturiwitilip, Xoja Niyaz Hajim neme qilarini bilelmey, “weziyet piship yetilgiche dushmen bilen sul’hi qilish” qa mejbor bolghanidi, aqiwiti oxshashla paji’elik olum bilen axirlashti! Gheni Batur bashchilighida qozghalghan Ili qozghulingimu qisqa waqit ichidila mislisiz ghelibilerni qolgha kelturup wetinimizning milliy musteqilliqidin guman qalmighan halgha kelginidimu, nurghunlighan ‘tenchliqchi’ lirimiz bu milliy azatliq inqilawini omumiy yuzluk qarilap korsitip, “weziyet pishmay turupla baldur bashliwalghan heriket” diyiship, axiri bu inqilapningmu paji’elik meghlobiyitige sewep bolushti! Atalmish ‘birleshme hokumet’ digini putunley xitay tajawuzchiliri uydurup chiqarghan qorchaq ‘birleshme hokumet’ boluip, bu hokumetni medihliship kokke koturushkenlerning hemmisi tenchliqchilirimiz idi. bu qorchaq ‘birleshme hokumet’ tin milliy hokumitimizning wekilliri wastiliq shekilde toluq tazilanghan we putunley xitay tajawuzchilirining qoligha chushup bolghinidimu, ene shu ‘tenchliqchi’ lirimiz bu qorchaq hokumetni milliy hokumitimizning ustide qoyup, xitay tajawuzchilirigha yaxshichaq bolup emelde qelishqa kuchep otushti. Hetta bu turdiki kishilirimiz toluq weyran bolghan kunlirigiche “weziyet piship yetilmigechke, xitaylardin ayrilip qelishimizgha bolmaydu” digen qarishini qet’i ozgertishmidi!

Wetinimizning milliy musteqilliq korushini qaytidin bashlash weziyiti eyni dewirlerde heqiqetenmu “pishmighan” midi?

Tomur Xelipe herikiti dewride xitaylar ichki-tashqi eghir kirizis patqiqigha petip qeliship, putun sep boyiche yemirilish halitide turmaqta idi. Wetinimizdiki xitay tajawuzchilirimu ige-chaqisiz qelip olumini kutiwatqan nechche on ming kishilik tajawuzchi nopus halitidila idi. “Weziyet palchilirimiz” ning “pishmidi” dep terghip qilishiwatqan milliy musteqilliq kurishimizning eng muwapiq peyti qoldin berilip, xelqimiz teximu wehshi Jin Shurin jallatning qoligha tashlap berilgenidi! Xoja Niyaz hajim herikiti dewridimu xitay tajawuzchilirining ichki urushliri pellige yetken bolup, xitay doliti intayin eghir ichki-tashqi kirizis patqiqigha petip qelishqanidi. Ene shundaq pursetnimu “pishmighan weziyet” dep teripleshken ‘tenchliqchi’ lirimiz, herxil wastilar bilen xelqimizni ichki zidiyetler patqiqigha paturushta paal kuch chiqirishqan boldi. Netijide xelqimiz teximu wehshi we hiliger Shing Shisey jallatning qoligha tashlap berilgenidi! Gheni Batur heriket bashlighan dewirlerdimu xitay tajawuzchiliri tarixtiki eng eghir tajawuzchiliqqa uchurap, bir tereptin yaponlar, yene bir tereptin gomindang-gongsendang zidiyiti, uchunchi bir terewptin Wang Jengwey xainlar hokumiti arisidiki ichki-tashqi urush qaynimi ichige petip qelishidin istixiyilik paydilanghan eng muweppeqiyetlik milliy azatliq herikiti idi. Ene shundaq paydiliq weziyettin bashtin-axiri xewiri bolup turiwatqan bizning ‘tenchliqchi’ lirimiz wetinimiz xelqige melumat toplap berish ornigha xitay tajawuzchilirigha melumat beriship, milliy hokumitimizni eng shermendilerche sul’hi ustilige olturushqa qistashqan idi. Bu turdiki sul’hichilirimizning “helqaraliq weziyet qan tokulushni koturelmeydu” digendek terghibatliri, nisbeten muntizim tus alghan we tajawuzchilar aldida meghlop bolishini qiyas qilishqimu bolmaydighan milliy armiyimizni urush toxtutup sul’hi qilishqa olturghuzushqanidi. Netijide, qisqa waqit ichidila 5-10 ming kishilik xitay tajawuzchi quralliq qoshonining tez sur’ette kopiyip bugunki milyon kishilik quralliq apet haligha keliwilishigha hul hazirliship bergen boldi! Treximu paji’elik yeri shuki, xelqimizning mustehkem azat rayonlirining, sana’et rayonliri we xam eshya bazilirining 10 milyon xitay tajawuzchilirining qoligha otushige ‘ghing’ qilmay jim yetip berishini terghip qilishliri, ‘tenchliq’ terghibatchilirining muddalirini ochuq korsitip bermekte.

Bunche kuchlinip ketken xitay tajawuzchiliri weziyiti astida, bizning ‘weziyet palchiliri’ miz yenila weziyetning xamlighini terghip qilishmaqta! Ularning qarishiche, 10-20 ming xitay tajawuzchisi bar waqtidiki Tomur Xelipe dewri, 30-40 ming xitay tajawuzchisi bar waqtidiki Xoja Niyaz Haji dewri, 5-10 ming eskiri qalghan 30-40 ming tajawuzchi nopusi qalghan 45-yilidiki Ikkinchi Jumhuriyitimiz dewrilirimu “pishmighan weziyet” dep qaralghanidi. Bugun xitay tajawuzchiliri yiligha milyon kishidin kopiyish weziyitini yaritiwalghan 10 milyonluq tajawuzchi nopus halitige kiliwalghan weziyetnimu xitay tajawuzchilirini qoghlash herikitini qozghash uchun “weziyet pishmidi” deyishken bolsa, 2050-yiligha barghinida xelqimiz nopusi 10% dinmu aziyip ketkinide andin milliy musteqilliq kurishini bashlishigha “weziyet pishqan” bolamdiken?! Shobihsizki, bundaq weziyet wetinimiz xelqining tarix betidin mengguluk uchurulgen dewri bolidu – xalas!

Bugun xitay tajawuzchiliri wetinimizni bir yerim milyart xitiyi uchun eng muhim hayatliq makanliridin biri dep ashkare elan qiliship, wetinimizni yutiwilish mesilisini ozilirining milliy mewjudiyiti derijisige koturiwilishti! Milliy mewjudiyitige baghlashturiwalghan wetinimizge esker yotkishi, ahale kochurishi hergizmu waqitliq xiyallar asasigha qurulghan pilan bolmastin, xelqimizni toluq yoqutush, tajawuzchi ahalisini wetinimizning birdin-bir qanuniy igiliri halitige kelturushni mexset qilishqanlighi besh qoldek ayding! Bu halet hechqachan ikki tok-tok ademning sul’hi, tenchliq, ... digendek telepliri boyichila hel bolup kitidighan halet emes!

Biz bu ehwallardin shuni molcherliyeleymizki, bugun xelqimizni “weziyet piship yetilmidi” dep jim turushqa, sul’hi qilishqa, shertnamilar tuzushlerge, tench paaliyet qilishlargha, deplomatik kuchlerning yardimige ishendurushke, dunya demogratchilirining yardem qilishigha ishendurushke, dunya islam ellirining, Turki ellerning yardimige tama qildurushup tench tutup turghuzushqa undeshliri, wetinimiz xelqini toluq yoqutush uchun tirishqanlighidin bashqa gherezlirining yoqlighini uchuq korsetmekte! Bu noqtidin alghanda, weziyetning ‘pishmighanlighi’ ni bahane qilip xelqimizni xalighan bir tenchliq herikitige, xalighan bir chet’el kuchlirining yardimige, xalighan bir xitay gurohigha tama qildurushqa mejborlawatqan, xelq qozghulanglirini haqaretlishiwatqan, chekleshke tirishiwatqan kishilirimizni weten xa’inliri dep hokum qilishtin bashqiche bahaliyalmaymiz! Emiliyettimu bu xil ‘tench paaliyet terghibatchiliri’ ning hemmisila digidek dushminimiz bilen, weten xa’inliri bilen til birikturushning kichikkine pursitige erishken haman derhal heriketke kelip ‘Sherqiy Turkistan’ namini setiship ozilirige yeqinlishiwatqan herqandaq xitay yaki herqandaq tipik weten xa’inliri bilen sul’hi qilishish, kilishim tuzushush, oz-ara melumat berishish, oz-ara menpet yetkuzushush, bir-birige yardem qilish, hetta uchuq-ashkare para elip ton keydurushushlergiche berip yetmekte! Bu jeryanda jengguwarliqni, pidakarliqni, keskin heriketlerni terghip qilghuchi, keskin paaliyetler bilen shoghullan'ghuchi, bu xil terghibat yaki himayilerde bolghuchilarni qilche tep tartishmastin dushmen elan qilish, cheklesh, tutup berish, pash qilip berish, yitim qaldurushlar bilen her waqit hepiliship yurushmekte!

Biz shuni qet’i eniq tonishimiz lazimki, bugun bizning milliy musteqilliq herikitimizning mexpi qarshiliq korsitish herikitige atlinish peyiti, yeni milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq herikitini qozghash weziyiti 60-yillardila shekillinishke bashlinip, 70-yillarda jiddi teqezzar halitige kelip bolghanidi. Eng bolmighanda 80-yillarda birinchi basquchluq heriket dolqunigha atlinishimiz kirek idi. 90-yillarda bekla kechikip qalghan hisaplinattuq. Yengi esirning kirish kunliride mexpi qarshiliq heriketlirige jan pidaliq bilen omumiy yuzluk atlanmighinimizda, 21-esirning otturilirigha barmayla yer sharidin sun’i yoqutulup bolimiz!

Wetinimizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq heriket weziyiti allimu qachan bizni teqezzar qilmaqta!

 

 

Ikkinchi Bolum

Ya Musteqilliq! Ya Olum!

 

2-1§. Milliy Musteqilliq Heriketlirimiz

 

Yuqurida toxtilip otkinimizdek, 50 yil awalqi wetinimizning weziyiti bugunkidin tuptin perq qilatti. U dewirlerde xelqimizning dushmen qarishimu bugunkidin perqliq, dushmen kuchlirimu bugunkidin kop ajiz ehwalda idi. U dewirlerde xelqimizning ijtima’i sewiyisi bugunkidin kop tuwen bolsimu, emma xelqimizning dushmen qarishi bir qeder eniq idi. Yeni, xelqimiz u kunlerde herxil yengiche dunya qarashlarning bulghunishigha anche kop uchurimighanidi. Shu seweptin otturigha chiqqan xelq qehrimanlirigha derhal egiship mangalatti. U yillarda birer yitekchi xelqimizni yiteklep zomigerlik, tajawuzchiliq we naheqchiliklerge qarshi kureshke atlanghinida bir qisim yeza-qishlaqlarda, hetta bezide kichik yaki ottura sheherlernimu dushmen qolidin tartip elip nispiy azat rayonlar berpa qilish shara’itini yaritalatti. Hetta bir qisim chegra boylirinimu qolgha kirguziwilip, chet’eller bilen biwaste gheyri resmi munasiwetlerni ornitip, oz paaliyitini dunya xelqige uqturup, bezilerdin bir qisim maddiy yardemlerni elish pursitinimu asanla qolgha kelturup kelgenidi. Dushmen kuchlirimu eskiri, memori, iqtisadi we nopus jehette bekla ajiz turghanlighi uchun, xelq qozghulanglirini bugunkidek ustun eskiri kuch bilen qamal qilip tarmar qilish we basturiwitishtin keyin jiddi wehime yaritip xelq arisida bir-birsini qorqutup pash qildurush shara’itigha ige emes idi. Qehrimanlirimizmu ailisining yaki dost-yarenlirining dushmen zerbisige uchurap qelishidin unche ensirep ketmetti. Chunki, u dewirlerde xelqimiz qehrimanlirini qoghdashta dushmenning qisasidin ensirep ketmetti. U dewirlerde xitay tajawuzchilirining eskiri we nopus sani intayin az, bilimlik xadimlirimu bekla yitersiz bolghachqa, hemme yerge timsiqlap kirishke kuchi yetmetti. Qisqisi, u dewirlerde dushmen sani bekla ajiz, sewiyisi tuwen, iqtisadi ajiz bolghanlighi we xelqimizning sadda eqidilirimu nisbeten sap bolghachqa, dushmen qarishimu bir qeder eniq idi. Shu xil sewepler tupeylidin u yillarda wetinimizde ashkare urush qilishning nurghun imkaniyetliri bar idi.

40-yillardin bashlap xelqimizni bulghashqa bashlighan mentiqisiz muressechilik tumanliri, ziyanliq we tayini yoq mepkorilar xelqimizni mexpi qozghilip quralliq qozghilang qilish ornigha, ashkare otturigha chiqip tenchliq telepliride bolush yoligha bashlap ketti. Hetta xitay tajawuzchiliri barliq bulung-puchqaqlarghiche yamirap ketkechke, bundaq imkaniyetlermu kunsayin aziyip barmaqta. Bu ellik yil mabeynide xelqimiz dushmenge qarshi heriket qilishta kopunche hallarda “tench shikayet qilish” yolini tutqachqa,xelqning hayajini peseyginidin keyin xitay tajawuzchilirigha bir-birlep qolgha elish pursitini yaritip berdi. Xuddi shuningdek, bu xil tenchliq paaliyetlirining qimmiti bolmaydighanlighini hes qilghan bir qisim baturlirimiz dushmenge ashkare urush elan qilish yoligha kirip, ustun dushmen muhiti astida heriketni bashlar-bashlimas intayin pajielik basturushlargha uchurap keldi. Bu xil meghlobiyetlik quralliq qozghulanglarni bahane qilishqan ‘tenchliqchi’ lirimiz, qanliq jenglerni tuptin inkar qilish terghibatini kucheytip, xelqimizni ya shikayet qilalmaydighan, ya jan pida qilalmaydighan passip halgha chushurup qoyushti.

Wetinimiz teweside meydangha kelgen Aqsudin bashlinip, 70-yillarning otturiliridiki tench tawut koturup namayish qilish dolquni tez waqit ichidila putun wetinimizge tesir qilip, 85-yili 12-dikabir oqughuchilar herikiti bilen eng yuquri pellige yetti. bu heriketlerning hechqaysisi eniq bir netijige erishelmigen bolsimu, xelqimiz arisida bir mezgil tinjip qalghan milliy erkinlik arzuliri qaytidin janlinishqa bashlidi. Xuddi shuningdek “Qizil Uchunchi rota weqesi”, “Axunop-Mijit Siling Qozghilingi”, “Peyziawat Yashlar qozghilingi”, “Qaghiliq Diniy Herkiti”, Bolupmu xelqimizge alahide jasaret bergen “Barin Milliy Azatliq qozghilingi” bilen “Ghulja Xelq Herikiti” qataridiki ashkare quralliq qozghulanglar xelqimiz arisidiki xitay tajawuzchiliri bilen “kiliship mesile hel qilish” yolidin umid kutkili bolmaydighan heqiqi weten dushmenliri ikenligini toluq tonitidighan derslerni bergen bolsimu, xitay tajawuzchilirigha qarshi herqandaq shekildiki ashkare naraziliq yaki ashkare qarshiliq korsitish heriketlirini qanat yaydurushning pursetliri allimuqachan tugep ketkenligini his qildurushqa bashlidi. Netijide, 92-yiliqi xitay chaghan bayrimi kunisidiki mexpi aptowuz partilitish weqesige oxshash xitay tajawuzchiliri arisigha eghir wehime yaritish sinighini otturigha qoyup, wetinimizde xitay tajawuzchilirigha qarshi kuresh yoligha atlinishning yep-yengi yolini korsitip berdi!

Emma nurghun kishilirimiz wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri qolidiki quralliq, ixtisadi we siyasi kuchlirining bugunki halitini etirap qilghusi kelmey, yenila klassiklashqan heriket shekilliridin umidlinip bir qatar tench namayish yaki ashkare xaraktirilik quralliq kureshlerni terghip qilishidighan sinaqlarnimu qilishqa urunushti. Nowettiki dushmen weziyitini etiwargha almay elip berilghan bu turdiki ashkare qarshiliq heriketlirining meghlobiyitini korgen bir qisim tenchliq tereptarliri he dep qehrimanliq kureshlirimizni qarilashqa kirishti. Bolupmu Turkiyini mergez qilghan muressechi kishiler bu xil xelq qozghulushlirini putunley inkar qilish teripide turup, xitay tajawuzchilirining chet’ellerdiki wastiliq gumashtiliri bilen he dep “tenchliq kilishim” lirige imza qoyush, “birleshme axbarat” lar elan qilishqa kiriship ketishti! Ozlirige “tenchliqperwer” dep at qoyushiwalghan bu erbaplirimiz, wetinimizning we dunya weziyitini ozilirining qulluq dunya qarishi boyiche tehlil qiliship, “tench siyasi telep paaliyetliri we tench deplomatiyilik shikayet paaliyetliri Sherqi turkistan musteqilliq herikitining birdin-bir chiqish yoli” dep xelqni qaymuqturushqa atlandi! Bundaq terghibatlar yerim esirdin buyan nurghunlighan istiqballiq we ghorurluq jessur kishilirimizni bihude zindanlarda chirip tugishige asasi sewepchi bolghanidi.

Bunche mustehkem asas tiklishiwalghan xitay tajawuzchilirigha qarshi milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurushta bizning nurghun erbaplirimiz wetinimiz xelqining bugunki tashqi qiyapitige qarapla, “bu xelqning kuchige tayinip birer netijige erishish mumkin emes” dep hisapliship, wetinimizni xelqaraning yardimige tayinip azatliqqa erishturush birdin bir chiqish yoli digen xamxiyallar ichidel, xelqni tashlap gherp dunyasi ichige chokup ketishmekte. Bu turdiki kishilirimiz wetinimiz xelqining tarixini bilmeydighan yaki uni inkar qilishidighan kishiler bolup, ular mahiyette xelqimizning ozini ozi qutquzush yolini talliyalaydighanliqigha we xelqimizning qayta jasaretke kileleydighanliqigha ishenmeydighan kishilerdin ibaret. Belkim bu kishilirimiz kelguside “bashqilar teripidin milliy azatliqqa erishturulgen” xelqimizni tamaq yiyishnimu bilmeydu diyiship, yawrupaliqlarning qoshuq-welkiliri bilen xelqimizning aghzigha tamaq selip qoyushinimu tama qilishsa kerek?! Wetinimiz xelqini xitay tajawuzchilirigha qarshi hel qilghuch jenglerni peyda qilalmaydu dep qarighuchilarni Sherqi turkistanliq dep qarashqimu bolmaydighan zamaniwi chet’el dellalliri depla qarash kirek! Bu dunyada Hun-Turk urughini chechip, jahanshumul impiriyilerni yaritalighan, islam dunyasini 20-esirgiche yiteklep, islam dinining tarqilishini bugunki haletke kelturushke buyuk tohpiler qoshalighan, xitay tajawuzchilirini ghal-ghal titiritip nechche ming kilometirliq igiz sepillerni soqup ozini qoghdashqa mejborliyalighan buyuk insanlarning biwaste ewladi bolghan bizlerning tarixi jasaritimizni, milliy ghorurimizni hechkim yoq qiliwitelmeydu! Xelqimizning bugunki paji’esi, nechche ming yilliq tarixidiki intayin kichik ongushsizliqtinla ibaret. Xelqimiz hechqandaq chet’el kuchlirige tayanmay turupmu, nopusi bugunkidin 0nlarche hesse az waqitliridimu ozidin hessilep yuquri sandiki dushmen kuchliridin ghelibe qazinip kileligen we bugunmu choqum ghelibe qilalaydu. Buning uchun “Borining huwlaydighan” waqti kelsila kupaye!

Wetinimiz xelqi bugunki dushmen weziyitige asasen eng muwapiq, eng kuchluk, eng asan we eng erzan usul-charilarni tepip jengge atlinidighanla bolidiken, Xitay tajawuzchilirini yengmey qoymaydu! Wahalenki, bugunki wetinimiz xelqining aldidiki dushmini “tengdashsiz herbi we iqtisadi kuchke ige Amerika” yaki shuninggha oxshash dushmenlerdin emes; xuddi shuningdek, bugun xelqimiz xitaylargha nechche ming kilometirliq sepil soqturushni yaki gherpte Viena-Rimlarghiche istila qilishni weyaki putkul islam dunyasini qolida tutup turidighan xelipe bolushni ozlirige wezipe qiliwalghini yoq. Xelqimizning nowettiki wezipisi oz tupraqliridiki 5-10 milyon xitay tajawuzchilirini xitaygha tel-tukus qoghlap chiqirishtinla ibarettur. Buning uchun bizge tarixtiki Atilla, Oghuzxan, Bughraxanlardek buyuk istilachi dahilarning bolishi shert emes. Bizge bugun Sadir Palwan,Tomur Xelipe, Ghojaniyaz Haji, Gheni Baturdek palwanlar,qehrimanlar, yolbashchilarning bolushila yeterlik! Bugunki dewrimizge has taktika we istiratigiyelerni tuzup xelqimizni ghelibige yeteklep manglaydighan dahi-qomandanlirimiz emeliy kuresh jeryanida chhoqum yetixip chhiqidu !

Biz aldinqi bolumde nurghun qetim tekitlep korsetken wezipimizni bu yerde qayta tekitleshni zorur dep qaraymiz: Bugun wetinimizning aldida turghan eng jiddiy wezipe ___ barliq chharilerni qollunup wetinimizde xitay tajawuzchhilirining sun’i kopiyishini chheklesh, shu asasta wetinimizdiki dushmen kuchhlirini belgilik bir sanda chheklep tutup turup, kelguside xitay tajawuzchhilirini azaytish we ularni qoghlap chhiqirishqa shara’it yaritishtur.

Biz bugun wetenperwerlik herikiti, milliy musteqilliq herikiti bilen shughullinimen deydikenmiz,bizning barliq pa’aliyitimiz,barliq teshkilatlirimiz wetinimiz bugun bizdin kutiwatqan yuquridiki jiddiy wezipini ishqa ashurush jehette ozimizge emeliy heriket lahiyiliri  tuzishimiz,bu lahiyiler  asasida heriket pilani tuzup chhiqishimiz, bu pilan boyichhe pa’aliyet qilishimiz shert. Mana bu bizning bugunki milliy musteqilliq,wetenperwerlik herikitimizning birdin-bir olchhimi !

 

2-2§.Dushmenning Bugunki Ajiz Nuqtiliri

 

Bizning otken yerim esirlik tariximiz heqiqetenmu bir chhekinish, meghlubiyet tarihimizdur. Biz u dewrlerde milliy musteqilliq herikitini tuyuq yollargha bashlap,putunley xata taktika we xata istiratigiyiler bilen heriket qilghan iduq.  Biz dushmenning nopus ustunliki yaritip wetinimizni yutiwelish pilanigha izchhil sel qariduq. Biz dushmen’ge qarshi jeng’ge atlinishta eng muwapiq chharilar bilen dushmenning ajiz nuqtilirini tepip izchhil zerbe beridighan mutleq mexpi partizanliq heriketliri bilen shughullinish ornigha, dushmen bilen tenchhliq sheklide siyasi tirkishishtin ibaret xata mentiqe bilen heriket qilishni birdin-bir hel qilish chharisi dep qarap kelduq.

Wetinimizning  milliy musteqilliq herikitining birinji basquchhi hesaplinidighan dushmenning sun’i  kopiyishini cheklesh herikitimiz putunley oz kochimizge tayinip elip berilidighan, qolimizdin kelidighan, unumi yuquri, xetiri towen, tez tesir korsitidighan, erzan we asan  chare-tedbirlerge tayinidighan  herikettur. Bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchi hesaplinidighan  xitaygha wehime yaritish  heriket basquchi hergizmu urush weziyiti shekillendurushni ozige meqsed qilalmaydu.  Bu basquchta  dushmenning sun’i kopiyish yollirigha wastiliq cheklime yaritish weziyitini peyda qilish arqiliq, kelgusidiki qoralliq partizanliq  heriket basquchimiz-wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini azaytishni meqsed qilidighan, ikkinchi basquchluq herikitimiz uchun qehriman jengchi yetishturush we qismen jughrapiyilik weziyet yeritiwelishniozige asasi meqsed qilidu. Partizan qoshunlirimizning kopiyishi we azad rayonlirimizning kengiyishi mu’eyyen bir basquchqa yetkendin keyin, yeni wetinimizdiki xitay tajawuzchi ahalisi asasen ishlepchiqirish pa’aliyiti bilen musteqil shughullinalmaydighan san’gha kelturulgendin keyin, partizan qoshunlirimizni tedriji birleshturup we azad rayonlirimizni tedriji kengeytip qismenlikte muntizim urush qilalaydighan uchinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitige qedem qoyalishimiz mumkin.

Biz bu yerde shunimu unutmasliqimiz kerekki, bizning birinji basquchluq wezipimiz yiligha yerim milyondin sun’i  kopiyip keliwatqan xitay tajawuzchilirining kopiyish yollirini wastiliq tosush herikitimiz milyonlighan qoralliq xitay tajawuzchi qoshunliridin ozimizni daldigha alghan halda izchil elip berilidighan omumi xelq herikiti bolghachqa, herikette qollinidighan qorallirimizni imkan qeder addiy, erzan we hemme yerde ashkare tepishqa bolidighan  nersilerdin yasashqa mahir bolushimiz, bizning heriket qatnashquchilirimizmu her waqit weqe peyda qilish pursitige ige kishilerdin teshkil tepishi, bizning zerbe beridighan dushminimizmu intayin ajiz, intayin bichare, dangliq yaki bichare bolushi, herbir herikitimizning dushmen’ge eghir wehime  peyda qilidighan,  heddidin ashqiche parakende qilidighan heriketler bolushini aldinqi shert qilishi lazim.  

Buning uchun bizning birinchi basquchluq herikitimiz qet’i turde  dushmen zich jaylashqan yerlerde, dushmen eng bixaraman yuridighan yerlerde, qoghdinishsiz turuwatqan ajiz dushmenni nishan qilishi, tez, keskin, tuyuqsiz, mehpi zerbe berish shekillirini elishi shert. Bu digenlik, bizning birinchi basquchluq herikitimiz dushmen qoralliq kuchlirini emes, belki ularning a’ile-tawabatini, dost-yaranlirini, eng soygen kishilirini, heddini bilmigen ushshaq emeldar we ghalchilirini, wehshi showenist milletchilirini zerbe berish obekti qilip talliwelish kerekligini  bilduridu. Bu jeryanda wetinimizni mustemlike qilishta,  helqimizni bozek qilishta, basturushta, pash qilishta, nazaret qilishta aktip kuch chiqirip kelgenler, qerip pensiyige, dem elishqa, dawalinishqa chiqiwalghan xitay tajawuzchiliri we ularning  bala-chaqa, newre-chewrilirige, we yaki ularning mal-mulkige eng qorqunushluq shekillerde mexpi hujum qilishqa alahide kuch chiqirishimiz shert.  Shuningdek yene herqandaq nazaret, shirket, idare, hokumet, komitet, jem’iyet, medeniyet, sehiye, maliye orunliridiki iqtisad, teshwiqat, shitat, nopusqa mes’ul xitay emeldarliri we bolum xadimliri, ularning ata-ana, xotun-balilirigha, yeqin dost-xoshnilirigha, mal-mulkige eng wehimilik zerbe berishkimu alahide kuch chiqirishimiz lazim. Bu xil xitay tajawuzchilirigha eng wehimilik zerbilerni peyda qilish bilen birge, herikitimizge tosalghuluq qiliwatqan weten xa’inlirighimu oxshash zerbe berishni untup qalmasliqimiz lazim. Wetinimiz tewesige ayaq basqan herqandaq hitay tajawuzchisi wetinimizge tajawuz qilip kirgen birinchi nomurluq milliy duxminimiz ikenlikini hergiz esimizdin chiqirip qoymasliqimiz shert. Shu sewebtin, bu tajawuzchilarning xehqimizge, wetinimizge kelturgen ziyanlirini angliq yaki angsiz, aktip yaki mejburi peyda qiliwatidu,digen mesile mewjud emes. Bu tajawuzchilarning qilghan her bir ishi,basqan her bir qedimi wetinimizni yutiwelish, xehqimizni yoqutush uchundur. Ulargha hemkarlashqan herqandaq yerlik kishi wetinimizge,xelqimizge, bolupmu milliy musteqilliq herikitimizge emeliy ziyan kelturiwatqanla bolidiken,bu milliy munapiqlarning herikitini hergizmu angsizliq, charisizlik, besim tupeylidin mejburi qiliwatidu,dep chushiniwalmasliqimiz kerek. Milliy munapiq iken,uning otmushtiki milletke “tohbe” sining qandaq bolushidin qet’inezer, choqum  jajisini yiyishi  shert !

Sherqiy Tu    rkistan’gha besip kirgen  fashist esker , qanxor qoralliq saqchi, jasus apsharkilar, iplas saqchi, bingtuen alwastiliri,  minbing ghalchilar, zorawanliqtin mudapiye korush itliri, amanliq saqlash  banditliri we  bularni himaye qilidighan tajawuzchi xitay kochmenliri qolidiki qoralini mutleq turde Uyghurlarni olturush uchunla tutup turuwatqanliqini hergiz untup qalmasliqimiz shert !  Qoligha qoral alghan we uni himaye qilghan herqandaq hitay tajawuzchisi wetinimizge toshqan owlash yaki wetinimizni chet’elning tajawuzidin qoghdash uchun kelgen bolmastin  Uyghur xehqini olturush uchun kelgenlikini eniq tonushimiz lazim.   Shunga biz wetinimizge vizisiz kelgen herqandaq xitayni dushmen dep bilishimiz zorur.

Dushmen iken, uni qet’i yoqutush shert.  Bundaq dushmen’ge parakendichilik salidighan keskin heriketlerni  izchil dawamlashturushimiz, herdahim xitay tajawuzchilirigha wehime salidighan heriketlerni peyda qilip turishimiz shert. Shundaq qilghandila birinchi basquchluq herikitimizning netijisige toluq erisheleymiz.

 

2-3§. Heriket Peyda Qilghuchi Kuchlirimiz

 

Biz yuqurida korsitip otkinimizdek, xitay tajawuzchilirigha ongushluq zerbe berishning eng muwapiq shara'itigha ige bolghan kishilirimiz, dushmen bilen birge ishlewatqan milliy qorchaq memori xadimlar, qorchaq ishchi-xizmetchiler, milliy sheher ahaliliridin teshkil tapmaqta. Halbuki, bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchini ishqa ashuralaydighan bu kuchlirimiz milliy musteqilliq heriketlirini peyda qilghuchi aktip kuchler qatarida emes, bu shereplik we mushkul wezipini yeza qishlaqlardiki namirat xelqimizge artip quyup, oziliri kopunche xitay tajawuzchilirigha bash egish, ulargha qulluq qilish, ularning tapshurghan wezipisini sadaqetmenlik bilen ijra qilish meydanida turup kelmekte. Bu kishilirimiz dushminige, wetinimizdiki tajawuzchi kuchlirige meyli angliq yaki angsiz xizmet qilghan bolishidin qet'i nezer, wetinimizning munqerz bolishigha hechqachan korinerlik tosalghu yaritish herikitide bolup baqmidi. Bugun ularning xizmet korsitidighan axirqi pursiti ularni kutmekte!

Emma shunimu etirap qilishimiz kirekki, biz birinchi basquchluq milliy musteqilliq heriket dolqunini yoquri pellige koturishte putunley bugunki qorchaq sheher ahalimizge tayinishqa mejbormiz. Bizning sheherlirimizdiki xelqimizmu ozilirining "qorchaq" halitidin qutulushining birdin-bir yoli – bu heriketke biwaste qatniship, wehimilik zerbilerni yaritish bolidu. Bizning bipayan yiza-qishlaqlirimizdiki qerindashlirimizda wetinimizning milliy musteqilliq herikitimizning Ikkinchi Basquchluq dewrige qedem qoyghinidila andin heqiqi rolini jari qildurush pursiti yaritilghan bolidu. Shunga, bizning yeza-qishlaqlardiki qerindashlirimiz sheher xelqining birinchi basquchluq heriket dolquni yaritishigha yeqindin yar-yulek bolishi bilen birge, asaslighi Ikkinchi Basquchluq heriket uchun teyyarliq qilip turishi kirek. Emma bu heqte eng bixeter, eng unumluk, netijige erishkili bolidighan bashqa chare-tedbirler heqqide oylinip we izdinip korushnimu unutmasliq kerek. Bugungiche bolghan kop sanliq dagh-dughiliq milliy musteqilliqqa munasiwetlik heriketlerning mutleq kop qismi asasen shu yeza-qishlaqlirimizdiki japakesh qerindashlirimizning herikitini asas qilip kelgenidi. Rushenki, milliy musteqilliq herikitimizning tunji basquchi uchun milliy sheher ahalimizning mexpi qozghulishi bolmay turup, korinerlik netijige erishish imkanigha ige emesmiz. Bu noqtini doppimizni yangha elip quyup turup estayidil oylinishimiz we bu riyalliqni etirap qilishimiz lazim.

Sheherlirimizdiki qorchaq memori xadim, ishchi-xizmetchi, ishsiz-medikar, kasip-hunerwen, tijaretrchi-igilik tikligenler, ziyali-oqughuchilirimiz, hetta tuyuq yolgha kirip qelip yoldin eziwatqan yashlirimizmu purset tapalisa eng mexpi shekillerdiki milliy musteqilliq xususiy heriketlirige atlinishi yaki eng bixeter shekillerde teshkillengen zenjirsiman teshkilatlargha uyushup, purset tapalisa mexpi hemkarliq asasidiki zerbe berish heriketliri bilen paaliyet qilishi lazim. Ular qiliwatqan heriketlirining mutleq turde wehimilik tus elishini aldinqi shert qilishi we pash bolup qalmasliqqa toluq kapaletlik qilishi shert. Bundaq heriketler addi qurallar bilen asan zerbe bergili bolidighan obiktiplargha qaritilishi lazim. Shuningdek heriketliri bir sheher yaki sheher rayonlirida toxtawsiz bolishigha kapaletlik qilinishi lazim. Bundaq heriket peyda qilishni oylighan kishilirimiz meyli teshkillik yaki yalghuz heriket qilishqa atlanghanlirida, otmushte sadir qilghan xataliqlirini, hetta millitige jinayet ishligenliklirinimu qet'i isiliridin chiqiriwitishliri lazim. Ularning millitige, wetinige korsetken nowettiki we kelgusidiki emiliy tohpiliri ularning otmushtiki xataliq we jinayetlirini, hetta xa'inliq shejerilirinimu yuyup tashlashqa yetip ashidu. Eng kamida wijdani alahide rahetlinip qalidu.

Bizning sheherlerde turiwatqan nurghun kishilirimiz xitay tajawuzchiliri bilen angliq turde hemkarlishidighan hechqandaq paaliyetlerge qatnashmighanlighidin pexirlinip sozlishi mumkin. Emma bizning sheher ahalilirimiz xitay tajawuzchiliri bilen angliq hemkarlashmighanlighidin emes, belki xitay tajawuzchilirigha akitip zerbe bergenligidin pexirlinidighan bolishi shert. Xitay tajawuzchilirigha zerbe berishning eng muwapiq shara'itida turiwilip jim yetiwelishningmu shekli ozgergen munapiqliq ikenligini unutmaslighimiz lazim. Xuddi shuningdek, nowettiki milliy musteqilliq kurishimizning birinchi basquchigha qilche yardimi tegmeydighan herqandaq bir heriket bilen shoghullanghanlighinimu wetenperwerlik herikiti bilen shoghullanghanliq deyishke bolmaydu. Biz otmushtiki xataliqlirimizni, hetta milliy menpe'etimiz aldida jinayet otkuzgenliklirimiznin aqlimaqchi bolidikenmiz, weten azatlighi uchun qet'i turde bir kishilik heriket qilishimiz lazim. qilidighan ishimiz milliy musteqilliq herikitimizning Birinchi Basquchi uchun ziyini bolmaydighanla emes, qet'i turde paydisi bolidighan ishlardin bolishini qolgha kelturishimiz lazim. Bu jehette qolimizdin nime kelse qilche ikkilenmestin shu ishni qilishqa tirishchanliq korsitishimiz lazim. Alayluq, birer dushmen iskilatini, birer dushmen dukinini, birer dushmen karxana, bina, birer ish mergizige ziyan salalisaqmu bir utuq. Buningghimu jur'et qilalmisaq, zerbe berish quralliri bilen teminlesh, bu xil qurallarning yasilish usuli, matiriyal menbesi, zerbe berish yengi noqtiliri, xitay tajawuzchilirining qoghdinish, och elish pilanliri, xa'inlarning tizimligi, xitay tajawuzchilirining jaylishish ehwali qatarliqlarni bolsimu herxil mexpi teshwiqat shekilliri bilen xelqimiz arisigha tarqitiwitelisekmu bir ish. bu turdiki teshwiqatlirimiz ammibap xerite, retsip, chertiyoj, xewer, agahlandurush, xitay tajawuzchilirini tehditke selish qataridiki shekillerni elishi mumkin. Hech bolmighanda turiwatqan shehirimiz, rayonimiz, mehe-kochimiz, etirapimiz, ish ornimiz qatarliqlarning dushmen ehwali, iqtisadi, siyasi, jinayi, mudapiye ajizlighi qataridiki ehwallarni oz ichige alidighan herxil melumatlarni bolsimu mexpi materiyal sheklide tarqitiwitishimiz mumkin. Bularnimu yuquriqidek chushunushluk, we tarqilishchan shekillerde tarqitiwitishimizge bolidu. Tipik xitay tajawuzchilirining paaliyet da'irisi, jinayetliri, adetliri, ajiz noqtiliri, daim baridighan, da'im otidighan yolliri, a'ilisining, yeqinlirining adris we baridighan yerlirini waqti-sa'eti boyiche xewerlendurelisekmu bir ish. qolimizdin kelse, oz kesipi alahidiligimizge asasen yengi, addi, erzan, kuchluk zerbe yaritalaydighan, eplik we bixeter yerlik qurallarning yasilishi, sixima-chertiyojliri, retsip-yasilish jeryani qatarliqlarni mexpi tetqiq qilish yaki oghurlap chiqish arqiliq xelqimiz arisigha tarqitiwitelisekmu ajayip tohpimiz bolup hisaplinidu. Bu xil materiyallarni oz da'irimiz, oz sheher da'irimiz ichidila tarqitishimiz shert emes. Bu xil materiyallarni xalighan xalighan mehelle yaki xalighan bir sheherde tarqitiwitelisekmu boliwiridu. Xelqimiz ichidiki tewekkul qilishqa jur'et qilidighan pida'ilirimizge dushmenge wehimilik zerbe berish imkaniyetlirini bireleydighan bu turdiki materiyallarni oyliride, ish ornilirida, kuchilarda, biketlerde, hetta hajetxana-exletxanilardimu uchuratqili bolidighan weziyet yaritishqa tirishchanliq korsitishimiz lazim. Bu qiliwatqanlirimizning derhal netijisini korelmesligimizdin hergizmu ensirimesligimiz kerek. Bir kunisi bolmisa biride bu materiyalingizning netijisi choqum korulidu. Dushmen ahalisi bu turdiki nersilerdin olgidek qorqup, nurghun adem we maddi kuch serip qilipmu pash qilalmaydighan jiddichilik yaritishqa tirishchanliq korsitishimiz lazim.

Dimek, milliy musteqilliq heriketliri uchun birer tohpe qoshimenla deydikenmiz, biz qilalaydighan ishlar etirapimizda tolup yetiptu. Bundaq ishlarni bugunki pen-texnika yuksek tereqqi qilghan shara'itta teximu asan, teximu mukemmel we teximu bixeter ishqa ashuralaymiz.

Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchida milliy sheher ahalilirimizning rolini hergizmu tuwen molcherlimesligimiz lazim. Bu basquchta, xitay tajawuzchilirining zulumigha, kemsitishige, chetke qeqishigha biwaste uchurawatqan, hemde wetenperwerlik chushenchilirimizdiki xata tonushlirimiz sewibidin angliq yaki angsiz, bilip yaki bilmey, ixtiyari yaki mejbori shekillerde xitay tajawuzchiliri bilen tench birge yashap kelgen sheher xelqimiz, milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurushta ozilirining ustige chushken bu shereplik mejboriyitini jan pidaliq bilen ada qilip, milliy musteqiliiq kurishimizning awangartliridin bolushqa bel baghalydighanla bolidiken, qolimizdin hechqandaq ish qechip qutulalmaydu!

Bolupmu uzun muddetlik umudsizlik ichide yoldin eziwatqan yashlirimiz, dushminige zerbe berishning intayin kop paydiliq sharaiti ichide yashawatqanlighini hergiz unutmaslighi lazim. Xuddi shuningdek, bu xil kishilirimiz intayin tewekkulchi we jasaretlik kishiler toplimi ikenliginimu eniq tonup yetishi lazim. Bugunki milliy musteqilliq kurishimizning birinchi basquchi aldida turghinimizda, ene shundaq tewekkulchi we qorqmas jasaretke ige kishilirimizge bekla muhtaj bolmaqtimiz. bu turdiki kishilirimizge aziraqla ghurur-wijdanla kupaye. Bu turdiki kishilirimiz shunimu unutmaslighi kirekki, dunyadiki we wetinimiz tarixidiki nurghunlighan xelq qozghulanglirining bashlanghuchini yaritip berguchi tunji qehrimanlarning kop qismi ene shundaq bir mezgil ghururini yoqutup qoyghan yoldin chiqqan kishiler arisidin chiqqanidi. demek, bu hil kishilirimiznimu sel chaghlap, undaqlarni chetke qeqishtin saqlinishimiz, undaq yashlirimizni xitay tajawuzchilirining paydilinip kitishige tashlap bermesligimiz lazim. Ularmu bir Sherqi turkistanliq, ularmu ana wetinimizning perzentliri, ularning tomurliridimu Atillaning, Oghuzxanning, ... Sadir Paliwanning, Ghoja Niyazning, Gheni baturning, ... qeni aqmaqta!

Bir kishining ichimlik yaki zeherlik chikimlikke berilip kitishi hergizmu u kishining tughma buzuqlighini korsetmeydu. Chunki, Allah insanni pak we teng yaratqan. Shuningdek adem balisini yaratqinida herbir ademge bir-biridin perqliq tughma qabiliyet bixlirinimu birge qoshup bergen. Uning tebi'i iqtidarining bashqa tereplerge qeyip ketishi asasen tashqi muhit tosalghulirini yengip kitelmesligidin kelgen bolup, muwapiq yiteklensila yenila toghra yolini tepip kitelishi mumkin. Adem ozidiki bezi tughma qabiliyetlirini belgilik bir saheler boyiche cheniqturushqa, yetishturushke we tereqqi qildurushqa bekla ehtiyajliq bir hayatliq. Eger bu xil tughma qabiliyetlirini waqtida ipadilesh imkanigha erishelmiginide, u ademdiki bu tughma qabiliyet kuchi u kishining rohi dunyasida yushurun shekilde dawalghup, partilash aldidiki wolqandek bu kishini hergizmu aramigha qoymaydu. Eger bu kishi ozining ichki tughma iqtidar kuchini izdinish, ipadilesh, tereqqi qildurushta herqandaq  bir ichki yaki tashqi muhitning tosalghusigha yoluqqinida, bu muhitqa qilche ikkilenmestin taqabil turushqa, qarshi chiqishqa urunidu. Bu turdiki qarshiliq uninggha meyli ozidin, meyli ailisidin yaki jemiyettin kelgen bolishidin qet'i nezer, qet'i qarshiliq korsitishke urunidu. Tughma ehtiyaj qandurushning toghra yoligha kirginide adette oxshash bir ishni bashqilar bir omur hepilishipmu qilalmaydighan ishlarnimu qisqa waqit ichidila oyun ornida qilalaydighan halgha keltureleydighan bu xil ichki xarakter, eghir tosalghugha yoluqqinida hetta tuyuq yollargha kirip jemiyetni ziyangha uchuritidighan yaki ozini nabot qilidighan yollargha murajet qilishlardinmu yanmaydu. Bu xil ozini nabot qilish hisawigha qisas elish haraq-tamaka, zeherlik chikimlik, qimar, oghurluq, lukcheklik, exlaqsizliq qataridiki qarangghuluqlardiki wastilar arqiliq, ichki ehtiyaj teliwidin kelgen hisiyatini wastiliq yollar bilen basturiwilip aram tapquzidu. Yeni yuquriqidek wastilar arqiliq normal pikir qilish ornigha xiyali dunya yaritip, chushidikidek bu xiyali dunyasida qilche tosqunluq bolmighan, siyasetler, qanunlar, orpe-adetler, dini cheklimiler, saqchi-sekirtarlar bolmighan dunyasida xalighanche xiyal surup, ichki hisiyatining dawalghushini qisqa bir mezgillik bolsimu wastiliq peseytip aram tepiwalidu. Eger bu xil tuyuq yolgha kitiwatqan ademlerning xiyali dunya yaritip aram tepiwilish haliti kuchluk refilikisliq mijez halitigiche tereqqi qilmighanla bolidiken, ularni qaytidin toghra yolgha qayturush imkanini yaritishqa bolidu. U halda, bu xil kishilerning ichki tughma qabiliyitini ishqa selip, teximu mukemmellikke intilish istigi milliy musteqilliq herikitimiz uchun yiteklenginide, ajayip baturluq yaki kem-kustisiz charilargha aylinip, eng mukemmel milliy qehrimanlargha aylinalishi mumkin.

Buningdin shuni koriwelishqa bolidiki, angsiz dorash, hurunluq yaki eghir mejborlinish qataridiki sewepler tupeylidinla tuyuq yolgha kirip qalghanlarni hisapqa almighanda, ichki iqtidar dunyasining besimigha chidimay tuyuq yolgha kirip qalghan kishilirimiz xelqige, wetinige paydiliq ish qilish yoligha yiteklensila, bu yolgha ishench, sella shara'it yaritip berilsila, ular uchun hechqandaq bir idiyiwi eqim tesir qilalmaydu, ularning milliy azatliq kurishi yolida yaritidighan yengiliqliri qiyas qilinmas netijilerni yaritalishigha sewep bolalaydu. Ularning aldida, bashqilar bir omur hepilishipmu hel qilghili bolmighan qiyin mesililerning hel qilinishi uyun haligha kelip, bekla asan hel qilish charilirini tepip chiqalaydighan bolidu. Bundaq kishiler heriketke atlanghinida guya qehrimanliq uchunla yaritilghinidek, dushmenni ghal-ghal titiritidighan, xelqini jasaretlenduridighan awangartlargha aylinalaydu.

Qisqisi, dushmen ichide yashawatqan yerim milyondin artuq kishilirimiz arisida heqiqetenmu iqtidarliq kishilirimiz saqlanmaqta. Ular ozlirining iqtidarini boshitidighan yer tapalmay yurgen intayin istiqballiq kishilirimizdur. Biz ulargha milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurush  ghil-pal muhitini yaritip berelisekla yiterlik!

 

2-4§. Idiyiwi Eqim we Milliy Musteqilliq

 

Biz aldinqi bolumde herqandaq bir dolet idiyiwi eqimlar uchun emes, belki xelqi uchun qurulidighanlighini, idiyiwi eqimlar bolsa dolet qurush uchun emes, belki doletni bashqurush uchun lazim bolidighanlighini tekitlep korsetkeniduq.

Nowettte aldimizda hemmini besip chushup, mijip dessep otup kiteleydighandek elpazda bizge xiris qilip turiwatqan apetlik xitay tajawuzchiliri turghinida, oz eqide-qarashlirimizning oxshimaslighidin, enighiraqi kelguside eslige kelturushke tigishlik boliwatqan dolitimizning qaysi isim, qaysi bayraq, qaysi ijtima'i tuzum bilen barliqqa kilip qandaq bashqurushimizgha munasiwetlik ishlarni talash-tartish qilip bir-birimizge dushmen bolishimiz putunley balilarche nadanlighimizning tipik ipadilinishidur! Guya bizning Mushu herikitimiz, mushu sewiyimiz, mushu tereqqiyatimiz we mushu chushenchilirimiz bilen wetinimiz etila milliy musteqillighini qolgha kelturup, bayraq, dolet ismi yaki ijtima'i tuzum mesilisi burnimizgha taqiship aldirap qalidighinimizdek, nurghun waqit we zihin serip qilip bu heqte tartiship yurishimiz bizning qaytidin tuyuq yolgha kirip kitiwatqanlighimizning bir rushen ipadisi. Bu turdiki qarashlarning beziliri bugunki mewjut bolup turiwatqan milliy musteqil dolet yaki heriketlerge nisbetleshturulushtin, hetta teximu echinishlighi, qaysi bir doletke, qaysi bir eldiki birer teshkilatqa wede qiliship turup bayraq, dolet ismi yaki ijtima'i tuzum tallashqa kiriship kitishimizdin kelmekte. Biz shuni hergiz unutmaslighimiz kerekki, biz hergizmu qaysi bir elge oxshitip dolet qurimiz dep mangmiduq; xuddi shuningdek biz qaysi bir dolet yaki birer chet'el teshkilatining eqidiliri uchun dolet qurimiz dep atlanmiduq. Biz bugun, Yoqulush girdawigha kelturiliwatqan xelqimizni dushmen tajawuzidin qutuldurup chiqishnila ozimizge ali mexset qilmaqtimiz. Shunga biz bu heqte shundaq mertlik korsitishimiz kirekki, "Men jenimni tikip kuresh qilip bu dolet eslige kelturulginidin keyin, eyniwaqtidiki xelqimning teliwi boyiche meyli qalaq padishahliq tuzum bilen bashqurulsun, meyli qorqunushluq kapitalizim bilen bashqurulsun, hetta oz millitimning kishiliridin teshkil tapqan fashistik kommonizim bilen bashqurulsun, musteqil bolsila razimen. Buning uchun jan pida qilshimdin qet'i pushminim yoq! Eger hayat qalsam, idiyiwi qarashlirimdiki oxshimaslighidin oz milliy dolitimning sotchiliri meni olum jazasigha hokum qiliship etiwitidighan bolghinidimu, oz milliy musteqil dolitimning milliy sodiyesining bolghanlighidin pexirlinip beshimni xoshalliq bilen jadisigha tutup berimen!" deydighan rohni tiklep jengge atlinishimiz shert!

Bugun bizning qutulmaqchi boliwatqinimiz yalghuz sotsyalizim tuzumi, dinsizlar tuzumi yaki bir fashistik tuzumla emes. Bizning qutulmaqchi boliwatqinimiz milli tajawuzchi dushmen! Wehshi xitay tajawuzchi mustemlikichiler! Bu dushmen xuddi 12 bal yer tewreshke, hemme yerni besip kitidighan eghir su apitige, putun ademlirimizni tezdin kirektin chiqiridighan, paji'elik olumlerge yollap turiwatqan birinchi nomurluq yuqumluq wabagha oxshash bir apettur! Bundaq bir apet dunya qarashni, dinni, tuzumni, isimni yaki bayraq sheklini tonimaydu! Bu yette bashliq yalmawuz bizning milliy eqidimizni, dini qarashlirimizni, milliy siyasetlerni, hetta eqelli insanperwerliknimu bilmeydu! U peqet oz millitining menpe'etini chiqish noqtisi qilghan, bu nishan uchun aldigha kelgen hemmini cheylep otishi kirek, ajizlarni yutiwelish, kuchluklerge hile qilish, purset kelgen haman hemmini yoq qilish deydighan wehshiyane shu'ar bilen yeyiliwatqan bir apet! Mana shundaq chong balayi-apet aldida "sen aq taghliq, men qara taghliq, sen jasus, men xa'in, sen inqilapchi, men weten satquch" dep talishishimiz ozimizni olumge tutup bergenliktin bashqa nerse emes. Bugun bizning nurghunlighan kishilirimizning bir-birsini xa'in-jasus, ishpiyon-munapiq diyiship oz-ara hujum qilishliri, qolgha kelmigen dolitining ismini, qurulmighan hukumitining tuzumini, tiklenmigen bayrighining renggini talishish ishini birinchi nomurluq wezipe qiliship bir-birsige tashlinidighan dushmen gurohlargha boliniwilishini shekli ozgergen wastiliq xa'inliq diyishla kirek!

Bugun bizning wetinimiz, xelqimiz herqandaq bir ijtima'i tuzumge emes, belki xitay tajawuzchiliridin qutulushqa muhtaj; qaysi bir dolet ismige emes, belki xitay tajawuzchiliridin tel-tukus tazilan'ghan musteqil milliy dolitige muhtaj; qaysi bir rengdiki bayriqigha emes, belki musteqil milliy muhirqa muhtaj!

Shu seweptin, herqandaq bir idiyiwi eqim, dini mezheplerge mensup kishilirimiz ozara chiqishalaydighanliki kishiler bilen zich uyushup, xitay tajawuzchilirigha qarshi eng muwapiq, eng kuchluk, eng unumluk, eng bixeter, eng erzan we eng asan zerbe berish charilirini tepip heriketke kilip jengge atlinishni ozilirining birdin-bir eqidisi qilishliri shert! Ijtima'i tuzum, idiyiwi talash-tartishlar uchun milliy musteqil dolitimiz qurulghandin keyin, eger olmisek yetip ashqiche waqtimiz bolidighanliqigha qet'i ishinishimiz shert!

Mahiyitini surushte qilghinimizda, herxil idiyiwi eqim talash-tartishigha hewes qilghuchilar buxil xumarini otmushtiki 'pan turkisizim, pan islamizim, pan sotsiyalizim, ...' talash-tartishliridin miras qiliwalghan illetliri bolup, buni nadanliqning, bilimsizlikning, yiraqni korelmeslikning mehsuli deyish mumkin. Bu turdiki xumar – talash-tartishchilarning ozilirini xuddi "ilmi mesililerde bes munazire qilalaydighan uqumushluq kishilerdin" qilip korsitishke hewes qilishni psixikiliq menbe qilishmaqta. Yene bir tereptin, gherp ellirining demogratik tuzumide doletning hokumranliq ornini talishish uchun elip berilidighan saylam riqabitige oxshash teshwiqat oyunliridin ghil-pal xewerdar bolush bilenla hemmini bilermen bolup idiyiwi talash-tartishlargha hewes qilidighanlarmu az emes. Eng muhimi wetinimizge xitay tajawuzchilirining yamirap kirishi netijiside yeyilishqa bashlighan kommonizim idiyisi bu xil sun'i talash-tartishlarning eng yuquri pellige koturilishige sewep boldi. Kommonizimning asasi hisaplanghan markisizim pelisepesi ozining tutamsizlighi we mujimelligi tupeylidin, oz ichide nurghun eqimlargha parchilinip ketkenidi. Bu otopiyilik (Insanlar zadila emelge ashuralmaydighan bir kelgusi jen'net kibi bir jemiyet teswiri) xiyali pelisepe eqimliri wetinimizge tarqilishqa bashlighinidin keyin, guya hemme kishi peylasoplargha aylinip ketkendek bu yengi eqidige tayinip pikir qilish aditini peyda qilishqa bashlidi. Hetta milliy musteqilliq chushenchilirinimu markisizim eqidiliri boyiche tehlil qilish dolqunini yaritishqa urunushti. Markisizim herikiti kuchluk sana'et ishchisigha tayinip kishilik erkinlikke qarshi chiqishni ozining birdin-bir aldinqi sherti qilatti. Buning uchun bir-birige dushmen tusini beridighan qarmu-qarshi siniplarni yaritiship heriket qilishatti. Wetinimizdiki bir qisim atalmish peylasoplar xitay tajawuzchilirining wetinimizde birmu milliy sana'et ishchisi qoymaslighi uchun milliy dushmenlik siyaset pilanlawatqanliqlirigha pisent qilishmastin, atalmish sinipi kuresh zehirini tarqitiship, oz eqidilirining kapaliti hisaplinidighan, wetinimizde apet xaraktiride artip kitiwatqan chet'el tajawuzchilirining sana'et qoshunini wetinimiz xelqige birdin-bir qutqazghuchi sinipi qerindash qilip korsitishke kuchep urunushup, wetinimizge xitay tajawuzchilar nopusining eqin qilishini medihiliship berishti. Yeni, bugunki idiyiwi talash-tartishlarning kuchluk bir qaniti bolup turghan yushurun markisizimche pikir qilish eqimi mortliri, pelsepe noqtisida ortaq hemkarliq deydighan xitay tajawuzchiliri bilen tench birge otush yaki wetinimizning teghdirini chet'el kuchlirige baghlap qoyushtek yengiche usulni keship qilishti!

Bulardin koriwilishqa bolidiki, Wetinimiz xelqi arisida atalmish idiyiwi eqimlar talash-tartishi yaritish herikiti wetinimiz milliy musteqillighini eslige kelturginidin burun bir jinayet hisaplinidu! Bugun wetinimizning milliy musteqilliq herikitini qanat yaydurushta qaysi bir idiyiwi eqim ustunlugi uchun tirishchanliq korsitish emes, belki wetinimizdin xitay tajawuzchilirini qoghlap chiqirish unumini birinchi orungha qoyushimiz kirek. Buning uchun qolidin kelse keng da'irilik ittipaqdashliq tuzush, imkan bolmighanda oz aldigha xitay tajawuzchilirigha qarshi emili zerbe berishni pilanlap, dushmenni ajizlashturidighan, hech bolmighanda dushmenning xatirjemligini buzidighan heriketler bilen mexpi shoghullinish lazim.

Mana bu, bugunki bizning birdin-bir milliy musteqilliq herikiti eqidimiz!

 

2-5§. Birinchi Basquchluq Heriket Teshwiqati

 

Herqandaq bir heriketni qanat yaydurushta awal xelqni ishendurerlik teshwiqatlar bilen keng shoghullinishqa toghra kelidu. Bu xil teshwiqatlar wetinimizning bugunki xitay tajawuzchilar weziyitige muwapiq shekilde qanat yaydurulishi intayin muhim ehmiyetke ige. epsuski, bugun wetinimiz teweside milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq herikitini omumlashturush uchun ashkare otturigha chiqip xelqimizge biwaste teshwiq qilish, nutuq sozlesh, yighin we namayishlarni uyushturush, kitab, gezit-jornal, radio, tiliwiziye qatarliq teshwiqat wastiliridin paydilinip ashkare teshwiq qilish shara'itimiz putunley yoq. Shunga bu wezipini mutleq mexpi yollargha tayinip ishqa ashurushqa mejbormiz.

Bugun wetinimizning milliy musteqilliq herikitining Birinchi Basquchluq herikitini qanat yaydurush teshwiqatini mutleq mexpi shekillerde elip berish bilen birge, imkanqeder kop kishilerni hewerdar qilalaydighan, tez xewerdar qilalaydighan, chongqur tesir peyda qilalaydighan usul-charilarni tinim tapmay tetqiq qilishimizgha, izdinishimizge we sinaq qilishimizgha toghri kelmekte. buning uchun mumkin bolsa eng mukemmel pirinsiplar asasida eng mexpi teshkilat gurupplirini qurup chiqalighan milliy musteqilliq herikiti partiye-teshkilatlirimiz qelem kuchi intayin kuchluk bolghan wijdanliq we jasaretlik kishilirimizni teshkillep, mexpi wehime yaritish, iradisini kucheytish teshwiqatini mezmon qilghan hejimi kichik, emiliyetchanlighi kuchluk teshwiqat materiyallirini teyyarlap, teshwiqat warighi shekilde, unalghu lentisi shekilde, kopyuter diketliri shekilde, ... tinim tapmastin tarqitip turushimiz lazim. teshwiqat waraqlirini chaplash, tarqitish, shamal kuchide, kitiwatqan aptomobillar wastiside tarqitish, hetta etizliq, baghcha, exletliklerdimu uchurtishqa bolidighan weziyet yaritishqa tirishishimiz lazim. tarqitilidighan teshwiqat materiyallirining imkanqeder xelqning qoligha biwaste bixeter yetishning barliq tedbirlirini izdinip tepip kingeytish lazim. Eger mexpi teshkilatlirimiz bu wezipini bijirelmiginide yaki yetishturelmiginide, herqandaq bir milliy ghururi bar kishi izdinish, tetqiq qilish arqiliq paydiliq usul-charilarni tepip chiqqinida hechqandaq partiye, teshkilat yaki melum bir heriket gurupisining tapshurighisizla ozi tapqan charilarni besip kopeytip tarqitiwitelise teximu bixeter we teximu unumluk bolidu. teshwiqatlar birinchi basquchluq heriket chaqirighi, xitapnamilar, murajetler, agahlandurushlar, chushendurushler, dushmenning basturush pilanliri, dushmen tarqilish ehwalliri, dushmenning aldamchiliqliri, tipik dushmen paaliyet orunliri we ularning diqqetsiz noqtiliri, wehime heriket netijiliri, yengi heriket usulliri, yengiche addi yerlik zerbe berish quralliri we oq-dorilirining yasilish texnikiliri, ... qataridiki mezmonlarni oz ichige elishi mumkin. Shuningdek yene hemme kishining qolidin kelidighan, addi, bixeterligi ustun, wehime yaritish kuchi yuquri, erzan we hemme yerde tepishqa bolidighan qurallar, dushmenni alaqzade qiliwitip, xelqimizni jasaretlendureleydighan emiliy heriket ulgilirini tonushturush qatarliqlarmu alahide kuchluk teshwiqat shekilliri hisaplinidu.

Birinchi basquchluq herikitimizni qanat yaydurushta jiddi ehwallarda ozini tutiwilish usulliri, wehimilik korunushlerge konukush chariliri, wehimilik heriket yaritishqa cheniqish usulliri, qechish, yushurunush we mexpiyetlik meshiqliri, qolgha chushup qalghanda, qorshawda qalghanda, yarilan'ghanda, qiyin qistaqqa elinghanda, olum aldida qandaq qilish heqqidiki tejribiler, bilimlerni mutleq mexpi tarqitishtin bashqa imkaniyitimiz yoq. Mexpi mina qoyush, mexpi zeher qoyush, mexpi ot qoyush we mexpi olturiwitish qataridiki herxil texnikilarni uginish bilen opche ustaz korup cheniqish imkanlirimiz yoq. Hetta kichik guruppa sheklide telim-terbiye berishmu anche bixeter emes. Bularnimu eng yaxshisi materiyal sheklige kelturup mexpi teshwiq qilishqa toghra kelidu. Bugunki kunde qolliniwatqan herxil texnikiliq ishlepchiqirish quralliri, uqutush-tetqiqat quralliri, oy saymanliri, medeniy buyumlar, uyunchuqlar, elektironluq eswap-uskuniler qataridikilerni ozgertip qurashturush, birleshturush, waste qilish tedbirliri bilen qural halitige kelturushni her waqit tetqiq qilip, tejribilerni derhal mexpi tarqitiwitishimiz lazim. hetta bir qisim qiyin mesililernining hel qilinish charilirini sorash, bezi qurallarning kam qalghan tetqiqatini ixtiyar qilghanlargha hawale qilip mexpi tarqitiwitish shekilliridimu korunmey hemkarlishish teshwiqatlirini qilishmu mumkin.

Biz shuni estin chiqarmaslighimiz lazimki, bizning herikitimiz herqandaq chet'el hokumetlirining, xelqara teshkilatlarning, herbi kuchlerning, hetta chet'elde quruq shuargha tayinip jan beqip yurgen oz kishilirimizningmu himayisige, qollishigha erishelmeydighanlighimizni keyni-keynidin ispatlanmaqta. Ularning hemmisila ozilirining qaysi bir menpe'etini chiqish noqtisi qilghan halda bizning milliy musteqilliq paaliyetlirimizge mu'amile qilip kelishmekte. Eger oz menpe'etlirige qilchilikla ziyini korulush ehtimalini molcherligidekla qilsa, herikitimizni derhal qarilash, ret qilish, cheklesh, hetta xitaylar bilen hemkarliship birlikte zerbe berish yollirini tutup kelmekte. Bizning herikitimiz basturulush imkanidin halqip chiqmighiche, biz bundaq yat kuchlerning herqandaq emiliy himayisige erishelmeymiz. Shu seweptin biz bu mushkul herikitimizni putunley oz kuchimizge tayinip, imkaniyet yaritalisaq mexpi yer asti qoshuni boyiche, imkan qilalmisaq yalghuz-yalghuzdin heriket qilishqa mejbormiz. Emma biz hechqachan, hechqandaq bir chet'ellikning menpe'eti uchun yaki chet'elde yurgen qaysi bir tenchliqperwerlirimizning dang chiqiriwilishi uchun heriket qilmaymiz. biz kelgusi ewlatlirimizgha imkanqeder hazirqidin az tajawuzchi dushmen 'miras' qaldurusah uchun heriket qilimiz. Shunga biz intayin umidwarliq bilen heriketke atlinishimiz, gepni az qilip ishni kop qilishqa tirishchanliq korsitishimiz lazim. Bu jeryanda hayatimiz tehdit astida qalghanda, yushurunushqa mejbor qalghinimizda yaki dushmen qoligha chushup qalghinimizda bizni qutquzup chiqishqa jur'et qilalaydighan, bizni yushurup qalalaydighan, bizge, bizning yetim qalghan, beqishsiz qalghan a'ilimiz we ata-anilirimizgha yardem qilalaydighan hechkimimiz yoqlighini unutmaslighimiz lazim. Ene shularnimu koz aldimizgha kelturgen halda olumni boynimizgha elip turup heriketke atlinishqa mejbormiz. Ene shundaq qiyin ehwalgha chushup qalghanda bihude pushman qilishning ornigha, hal-ehwali bizdinmu qiyin kunlerde qalghan, ige-chaqiliri  xitay tajawuzchiliri teripidin olturiwitilgen yaki qolgha elin'ghan ata-anilarning, bala-chaqilarning ach-yalingachliqta, qiyin-qistaqta haywandinmu beter qiyin kunlerde jan talishiwatqanlighini, bipayan yiza-qishlaqlirimizdiki milyonlighan xelqimizning uchisigha issiq kiyim, qarnigha bir waqit toyghidek tamaq yiyelmey qap-qarangghu zulmet ichide yashawatqan paji'esini koz aldimizgha kelturishimiz; Millet, weten dep qoyghini, heqqaniyet teliwide bolghini, bikardin tohmette qelip naheqtin naheq olturiliwatqan, qamiliwatqan, surgun qiliniwatqan xelqimizni koz aldimizgha kelturishimiz, yeqin tariximizda olturulgen, azaplighan, qamiwitilgen milyonlighan kishilirimizni oylishimiz, texi anisining qarnidin tughulush pursitigimu erishelmey olturuliwatqan turelmilirimizni oylinishimiz, Bulang-talang qiliniwatqan, xaniweyran qiliniwatqan wetinimizni oylinishimiz, ... bularni koz aldimizgha kelturishimiz lazim. "Men ene shu hechnimining rahitini kormey, haywandin beter yashawatqan bexitsiz xelqim uchun, izzet nepisimiz uchun, kelgusi ewlatlirimizning istiqbali uchun paaliyet qildim, bu men uchun eng chong sherep, bu eng chong sawapliq ish, shunga beshimgha kelgenlerdin qilche okunmeymen, qilghan ishlirimdin menggu pushman qilmaymen!" diyeleydighan iradini tiklishimiz lazim. Derweqe, bizning bu herikitimizge hechkim heq bermeydu. mukapatlashmaydu. Buning eksiche nadanlashturulghan, ghayisizlashturulghan kishilirimiz nadanlighidin, wijdan ghoruri yoqlighidin, emma buni hergizmu etirap qilishmay ozini eqilliq chaghlaydighanlar 'eqilliq' lighidin, dushmenge setilghanlar malayliq burchi noqtisidin bizni mesxire qilishi, chetke qeqishi, haqaret qilishi, rohi jehettin zerbe berishi turghanla gep. Biz undaqlargha pisent qilmay, peqetla ewlatlirimiz uchun ozimizni pida qiliwatqanlighimizni hergiz esimizdin chiqarmaslighimiz shert. Buning uchun birinchi basquchluq heriketke atlinish iradisige kelgen ikenmiz, imkan qeder kop dushmenni yoqutush, imkanqeder kop dushmenni qachurush uchunla tirishchanliq korsitishimiz lazim. Birinchi basquchluq herikette bizning mukapatimiz yoqatqan dushmen sani, qachurghan dushmen sani bolup qalidu. Xitay tajawuzchilirining aziyishigha tohpe qoshalighanlighimizni his qilghanlighimiz, bizning eng chong teselliyimiz,meng chong meniwi lezzitimiz hisaplinishi shert. bu herikitimiz uchun bizni hechkim menggu mukapatliyalmaydu, qilghan ishimiznimu menggu birsige maxtinip sozliyelmeymiz. Emma kelgusi ewlatlirimizgha qanchiki az dushmen 'miras' qalduralisaq, mana bu bizning muradimiz, arzuyimizning miwisidur. shunga moriti kelgende, charisiz qalghinimizda qilche ikkilenmey dushmen ichige basturup kirip kopirek xitay tajawuzchiliri bilen birge partilap olushke, teximu charisiz qalghinimizda bir pay oqni, bir yutum zeherni yaki bir bolaq partilatquchni ozimizge atap qoyushqimu jur'etlik bolishimiz lazim.

Bugunki dushminimiz terisige patmay yurgen kuchluk dushmen bolghachqa, bizni qolgha chushurgende eng wehshi usullar bilen qiynaydighanlighini, qilche rehim qilmaydighanlighini we axiri beribir olturiwitidighanlighini hergiz unutmaslighimiz lazim. Demisimu bizning bu reqibimiz qilchimu insan qelipi bolmighan, yirtquch haywandinmu wehshi fashistladin ibaret! Bizmu ozimizning herqanche jasaretlik bolishimizdin qet'i nezer, xam sut emgen adem ikenligimizni, qiyin-qistaqlargha herdaim berdashliq berip kitelishimizning natayin ikenligini, hetta chidashliq birelmey yaki aldinip qelip dushmenge dostlirimizni pash qilip qoyush ehtimalimizningmu yoq emesligini untup qalmaslighimiz lazim. Shunga herbir herikitimizda imkan qeder kopirek dushmenni yoqutushqa, imkan bar dushmenni kopirek ziyangha uchuritishqa, imkanqeder dushmenge kopirek wehime yaritishqa tirishchanliq korsitishimiz kerek.

 Biz shuni unutmaslighimiz kirekki, bizning elip baridighan herbir herikitimiz milliy musteqilliq herikitimizning ikkinchi we uchinchi basquchliri uchun tashlanghan ghelibilik bir qedem bolup qalidu. Olumdin qorqqanlar, chiqimdin qorqqanlar, tenchliq, insanperwerlik, demogratiye digendek dushmen eqidiliri bilen eqlini bulghiwalghanlar hechqachan bu shereplik qedemni basalmaydu! Yerim esirdin buyan ular bu qedemni basmaq turmaq, eksiche putunley arqigha chikinip mengishti. Biz endi tariximizni keynige chikindurush emes, belki algha ilgirlitish arqiliq wetinimizge shan-sherep kelturishimiz lazim! Bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq heriket teshwiqati ene shu shekilde qanat yaydurilighanla bolidiken, pat yeqinda putkul wetinimiz miqyasida xitay qoghlash dolqunini kutiwalimiz!

 

2-6§. Mexpiyetlik Toghrisida

 

Eslide bu mesile mexsus bir kitap halitide tepsili muhakime qilinip, dushmenning jasusluq kuchi, uninggha taqabil turush yolliri, mexpi paaliyet usulliri, teshkili we yer asti paaliyet ewzellikliri, ... digendek mesililer eniq tunushturilishi lazim idi. Xuddi shuningdek dang chiqirishqa bolmaydighan bundaq mexpi heriket qilishqa xelqimiz arisidin adem tepilmaydu digenlergimu tepsili reddiye berip, bu jehette adem yetishturushning mexpi yolliri heqqidimu kengiri toxtulush lazim idi.  Biz bu yerde kishilirimizning diqqitini bu mesilige alahide jelip qilish uchun peqet addi shekildila bu mesile heqqide toxtilip otushke mejbor bolduq.

Wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri mutleq ustunlukke erishiwalghan bugunki kunde, milliy musteqilliq herikitimizni yoqurida tekitlep otkinimizdek texmini uch basquch boyiche qanat yaydurushqa mejbormiz. Yeni, nechche minglighan urush ayrupilan, tanka, zembirekliri, ximiyilik, bio-ximiyilik, hetta yadro quralliri bilen qurallanghan, on milyonluq tajawuzchi ahalisining yardimige, bir yerim milyartliq xitaylarning arqa tirikige ige bir milyondin artuq muntizim quralliq xitay tajawuzchilirigha qarshi serengge-pojangza doriliri, hasharet doriliri, benzin-ispirtlar, hetta pichaq-toxmaqlar bilen qurallinip jengge atlinishqa, buning bedilige tedriji kuchlinip mutleq turde axirqi ghelbini qolgha kelturushke mejbor bolmaqtimiz.

 Biz bu yerde aldinqi bolumde tekitlep korsetken bir noqtini hergizmu isimizdin chiqirip qoymaslighimiz kirek: Bu xitay tajawuzchiliri wetinimizge shunche quralliq kuchliri bilen nime qilghili turiwatidu? hemmige melumki, herqandaq bir qural mutleq turde adem olturush uchunla saqlinidu. Xuddi shuningdek, qural koturup yurgen herqandaq birsi bu qural bilen peqetla adem olturushnila mexset qilidu. Bolupmu herbi, saqchi, quralliq saqchi, bingtwen eskerliri, minbing, ... qataridikilerning qoligha qural elip yurgenligi peqetla adem olturush uchunla bolidu. Ularning elip baridighan herqandaq bir herbi meshqimu mutleq turde ademning jan alidighan yerini nishan qilip meshiq qilidu. Bu digenlik, wetinimizge kirgen herqandaq bir xitay tajawuzchisi birsilirini olturush uchunla wetinimizde qural koturup yurushmekte. Undaqta ular kimni olturmekte? burunqisini quyup turayli, xelqimiz quralsizlandurulghan yeqinqi 50 yil mabeynide, xitay tajawuzchiliri herxil bahanilarni toqup chiqirip yalghuzla wetinimizdiki tench ahalidin nechche yuzmingdek kishimizni olturup tugitishti! Bugunki kunde ular wetinimiz xelqini herxil betnamlar bilen qarilap, 'qilche rehim qilmastin qaxshatquch zerbe berish" ni chongidin kichigigiche barliq xitay tajawuzchiliri  qayta-qayta tekitleshmekte! Qisqisi, wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri wetinimiz xelqini birdin bir milliy dushmini ikenligini izchil turde tekitleshmekte. Hetta buni teximu mubalighileshturup, xelqimizni omumiy yuzluk terorchilar dep dunyagha jakalap qirip tugitiwitishning charisini izdiship yurmekte!

Bundaq bir shara'itta xelqimizning birdin-bir mangidighan yoli – Bu xitay tajawuzchiliridin qutulushla bolidikin, bashqa chiqish yoli yoq. Bundaq apetlik dushmendin qutulushning bugunki kundiki birdin-bir bashlanghuch charisi ozini kop chiqimdar qilmasliq aldinqi sherti astida, dushmenge toxtawsiz ejellik zerbe berip, awal dushmenning eng ajiz noqtilirini parakende qilish, shu asasta xitay kochmen tajawuzchilirining kopuyush yolini wastiliq chekleshni ishqa ashurush bolishi kirek. Bundaq bir kuresh – mutleq turde kichik-kichik wehimilik qoprqutush heriketliridin ish bashlashni teqezzar qilidu. bu digenlik, mutleq mexpi, yekke-yekkidin, eng kop bolghandimu bir qanche kishilik mutleq mexpi qisaschi heriket qoshunliridin paydilinip jengge atlinish digenlik bolidu. Yeni Mexpi sheherlerdiki yer asti tarqaq partizanliq heriketliri boyiche paaliyet qilishimiz, bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi qedimi bolishini teqezzar qilidu.

Bundaq bir heriketning bashlinishida mutleq turde qet'i mexpi heriketlerni asas qilidighan birinchi basquchluq herikitimiz bolishi muqerrer. Biz bu musheqqetlik we shereplik herikitimizning birinchi basquchini dushmen eng kuchluk, eng ghaljirlashqan waqtida bashlashqa mejbor boliwatqanlighimizni, bu jeryanda xelqimizmu bu basquchluq milliy musteqilliq herikitige qtlinishqa jasaret qilalmaywatqan, intayin az sandiki pida'ilirimizghila tayinip heriket bashlashqa mejbor boliwatqanlighimiz uchun, xelqimizni xitay tajawuzchilirining qulluq asaritidin qutquzup chiqishni ozilirining wijdani qerzi dep toniydighan iqtidarliq, jasaretlik pida'ilirimiz hechqandaq tashqi yardemni tama qilmastin, xelqning omumiy yuzluk qozghulishini kutup olturmastin ozliri pilan tuzup, oz aldigha heriket qozghashqa mejbor bolmaqta.

Bu turdiki heriketler xitay tajawuzchilirining wehshiyane qarshiliqigha uchurapla qalmay, ozilirige herxil shekillerdiki tenchliq sepsetilirini eqide qiliwilishqan 'ulugh' lirimiz we ularning 'qoyruq' lirimu herxil bahane-sewepler bilen sozlirige 'asas' uydurushup qarshi turushighimu uchurishimiz tebi'i. Bundaq emeliy heriketler ularning 'tenchliq' yolida elip baridighan 'janbaqarliq' paaliyetlirining kurisini chushiriwitidighanlighi uchun, bundaq heriketlerning meydangha kelishi, bolupmu ularning 'dana rehberligi' din tashqirida roy berishi tebi'iki ulargha yaqmaydu. Ular yaqturmasliq bilenla cheklinip qalmay, her turluk usullar bilen putlikashang tughdurishi muqerrer. Ular "mening diginim boyiche bolmay, sening digining boyiche bolidighan bolsa, undaq musteqillighingni tozitip tashlaymen" deydighan qitighurluq pozitsiyisi bilen hetta dushmenni ozige yardemchi qilip qarshiliq qilishtinmu yanmaydu. Chet'ellerdiki 'wetenperwer inqilawi teshkilatlirimiz' deslep chish-tirnighi bilen qarshi chiqishimu, yaki bolmisa weziyet qarshi chiqishqa mumkin bolmaydighan halgha kelginide bolsa, guya bu turdiki heriketlerni del ularning konglidikidek boliwatqinidek qiyapet bilen otturigha chiqiship dawrang qilishlirimu mumkin. Yeni, kishilerde bu ish mushularning rehberligide, mushularning orunlashturishi bilen wujutqa keliwatqan bolsa kirek digen tuyghu peyda qilidighan qiliqlarni qilishidu. Ular herbir herikitimizdin keyin derhal yighinlarni echiship shu herikettiki shihitlirimizni koz-koz qiliship, otturigha chiqqan helqaraliq dawranglarni, shihitlirimizning qenini ozilirining nopuzini yukselduridighan waste qiliwilish koyida tushmu-tushtin tepirliship, eyni waqtida bundaq heriketlerning teshebbuschilirini oyliridin qoghlap chiqirishqanliqlirini, mexpi heriketlerni qanat yaydurushqa da'ir kitaplirini toplitip koydurushken we ehletlerge tashlap chiritishkenliklirini xiyalighimu kelturushmeydu. Ular wetinimizdiki mexpi shekilde peyda qilinghan weqelerni chet'el agentlirigha 'neq meydan pakitliri' boyiche bildurush koyida tepsili adrisliri, neq isimliri we qatnashquchilirining yeqinlirini 'pakit' qilip korsitip wetinimiz ichide eghir tutqun weziyiti yaritilishigha wastiliq sewepchi bolmaydu digili bolmaydu. Shunga, undaqlarning aldimigha chushup, weten ichidiki mexpi heriketlirimizdin hewerdar qilishtin saqlinishimiz lazim.

Xelqimiz bu yerim esir mabeynide tarixi en'eniliridin, jengguwarlighidin, baturlighidin, dushmenge bolghan ochmenligini emiliy heriketke aylandurush aditidin asasen mehrum qaldurulghan bolsimu, emma tarixi en'ene hergizmu kiyim-kichek, yimek-ichmek, toy-tukun, nezir-chiraqlirimizdila yaki bashqa herxil medeni ulgilirimiz, orpe-adetlirimizdila saqlinip qalmay, dushmen'ge qarshi jeng qilishtiki jasaretlirimizdimu choqum qayta ozini korsitidu. Buning uchun ghorurluq, wijdanliq, jasaretlik tewekkulchi yigitlerge, bilimlik chushenche igilirige, qehriman, batur yitekchilirimizning xelqimizni qayta uyghutushigha emiliy heriket ulgiliri bilen ulge bolushlirigha jiddi ehtiyajliq bolmaqta. Yeni bir helq herikiti mutleq turde mu'eyyen bir yitekchige, nemunige muhtaj bolup, bu digenlik bir ishni ongushluq peyda qilishni hemme kishi qilalmaydighanlighini, uning choqum bir yitekchige ihtiyaji bolidighanlighini korsitidu.

Bu arida 'ish bashlighuchi', 'yitekliguchi', 'dahi', 'talant' digendek mesililer heqqidimu eniq uqumgha kiliwilishimizgha toghri kelidu. Herqandaq bir yengi ishqa bashlamchi bolidighan birsining ehtiyajliq bolishi bir muqerrerlik. Buning sewibi shuki, insanlar toplimi ichide her bir ishni hemme kishi oxshash qabiliyet bilen qilip kiteleydu deydighan bir ish yoq. beziler bekla asan qilalisa, yene beziler bekla teste qilalaydu. Hetta beziler bir omur hepilishipmu muweppeqiyetlik netijige erishelmey ketishimu mumkin. Bu heqte psixologiye alimlirining tetqiqatidin qarighanda, adem – ikki xil tughma qabiliyetke ige bolush extimali bar bolup, uning birside mewjut bolghan insaniyet medeniyitini dawamlashturush iqtidarigha ige bolsa, yene bir side insaniyet mediniyitini beyitish amillirigha ige qabiliyet mewjut bolidu. Ikkinchi turdiki kishilerning salmighi insaniyet ichidiki salmighi intayin az bolup, nechchi mingdin nechche onmingda birsi chiqishi ehtimal dep qarilidu. Emma yene bir xil psixologiyilik tetqiqatlardin qarighanda, her qandaq adem tughulishidila, eger u norimal torelmilik dewrini bashtin otkuzup, saghlam tughulghanla bolidiken, hemme ademlerde bolushqa tigishlik iqtidar undurmilirini bu dunyagha birge elip kilidu. Adem osup yetilish jeryanida ozining eng mukemmel adem bolush tupki ehtiyajlirini qandurush jeryanida herxil ichki-tashqi amillarning cheklimisige uchurap, ozidiki bu tughma mukemmel adem bolush amillirini ishqa ashuralmay, yitersiz adem bolup yitilidu. Emma bu ademlerning ichide intayin az bir qismi osup yetilish, terbiyilinish, jemiyettiki paaliyetliri jeryanida birqeder mukemmel tereqqi qilish shara'itige eriship, eng mukemmel adem bolush yolida bashqilardin xelila ilgirlep kitelishi mumkin. Hech bolmighanda undaq ademler eng mukemmel adem bolush tupki ehtiyajlirini qandurush jehetide bashqilargha qarighanda bezi tupki ehtiyajlarni qandurushta bashqilardin kopirek pursetni istixiyilik qolgha kelturup, bashqa ademlerge qarighanda teximu mukemmel haletke erisheligen bolidu. Bundaq ademning mejez harektiri yaki eqli yetilishi bashqilardin nisbeten mukemmel yaki saghlamiraq bolghachqa, u kishining kishilik paaliyetliri bilen jemiyettiki rolimu bashqilardin kozge korinerlik derijide mukemmel bolup ipadilinip, u kishi bashqilargha qarighanda muhitni teximu rushen koreleydighan, duch kelgen mesililerni bashqilargha qarighanda teximu mukemmel hel qilalaydighan ijatchanliq rohigha ige bolalaydu. Derweqe, bundaq nisbi mukemmellikni ishqa ashuralaydighanlarning nisbiti bekla az bolup, bundaq teleylikler mingda bir, hetta nechche yuzmingda bir tepilishi mumkin. Ene shular oziliriningmu perq qilalmighan eng mukemmel adem bolush yolida ozini ishqa ashuralighan kishiler bolup, bu turdiki kishiler ozining qanduralighan tupki ehtiyajlirining alahidiligige qarap ozige xas saheler boyiche shu sahelerning awangartliri, bashlamchiliri, yitekchiliri, alimliri, dahiliri bolup otturigha chiqishi mumkin. Bu turdiki qarashni Quranghimu uyghun teswir diyishimiz mumkin. Yeni, Allah hemme kishini tughulushida teng yaratqan digen telimatqa muwapiq kilidu diyishke bolidu. Bu turdiki kishilerni aldinqi neziriye boyiche insaniyet mediniyitini beyitquchi amilgha ige kishiler diyishimizmu mumkin. U halda, qalghan kishilerni ulargha egishidighan yaki ularning yengi yolini dawamlashturidighan kishiler diyishimiz mumkin. Bu noqtidin alghandimu, ademlerni yiteklinishke muhtaj diyishke bolidu.

Endi oz mesilimizge kelsek, Milliy musteqilliq kurishimizde bizge lazim boliwatqan jasaret, qehrimanliq qatarliqlar bir xil 'yuqumluq' xarakteridiki rohi hadisiler diyishimiz mumkin. Shundaq iken, bir yitekchining qehrimanliq ulgisi, uning teshwiqatining kuchi, chongqur engimizdiki qarshiliq isteklirimizning uyghutilishi, dushmenning zulumlirigha qarshi chiqish istigimizni uyghutishi tupeylidin jasaret, qehrimanliq xarakterliri xelqimiz arisida tez kengiyish imkanlirigha ige bolidu. Bir kishidiki jasaretlinish iqtidari belgilik jehette ichki iqtidarigha munasiwetlik rohi halet bolup, her qandaq bir kishi xalighan waqitta xalighan bir ish ustide oxshash jasaritini korsitip birelishi natayin. nurghun kishiler mu'eyyen bir herikette tunji jasaretlik kishining – 'tughma jasaret igiliri' ning jasaretlinish ulgisi yaritip berishige muhtajliq. Shu seweptin xelq qet'i turde ulgige, yiteklinishke, ilhamlandurulushqa muhtajliq. Shuningdek yene nurghun jasaret peyda qilalydighan kishilirimizmu oz jasaritini jari qilduralishi uchun bir qeder muwapiq muhitqa ehtiyajliq bolidu. Yeni, iqtidarliq bir bolghisi qehrimanimiz mu'eyyen bir heriket muhitigha, belgilik bir heriket dolqunigha muhtaj bolidu.  bu xil heriket muhiti digendek muweppeqiyetke erishelmey kiliwatqan heriket tusini alghan bolishimu ehmiyetlik emes. Ehmiyetlik bolghini mu'eyyen bir heriket muhiti! Yeqinqi tariximizda bir qizimizning xitay tajawuzchilirigha mejbori tengilishi, bir kishimizning bihude olturilishi, ... qataridiki addi weqeler mislisiz milliy inqilaplarning partilishigha sewep bolghanlighini koplep misalgha alalaymiz. Shu seweptin bir qisim kishilirimiz yengi heriketke atlanghinida derhal qehrimanlirimizning, yitekchilirimizning meydangha kelmesligidin ensirep ketmesligi lazim. Bu xil heriketlerni izchil peyda qilip beridighanla bolidikenmiz, bu heriketlerde asasliq rol oynaydighan, yitekchilik qilalaydighan qumandan-dahilirimiz jezmen bir kuni otturigha chiqidu. wetinimiz xelqi tarixida Atilla, Oghuzxan, Boghraxan, ... larni tughalighan dunyawi ulugh xelqlerning biwaste ewladidur. Shunga xelqimiz arisidiki yushurun iqtidar igiliri choqum bir kuni otturigha chiqidu. Biz buning uchun eqelliy heriket muhiti yaritip turalisaqla kupaye!

Qisqisi, wetinimizde xelqimiz arisida xitay tajawuzchilirigha qarshi eng mexpi paaliyet qilidighan birinchi basquchluq heriket dolquni yaritidighan qehrimanlirimiz choqum chiqidu. Buninggha sheksiz ishinishimiz shert!

Dimek, biz dushmenge qarshi jengni mutleq mexpi  qisas heriketliri bilen bashlashqa mejbor boliwatqanlighimizni, bundaq bir heriketni izchil dawamlashturup berishimiz shertligini, waqti kelgende bu turdiki heriketlirimizge yitekchilik qilidighan talant igilirimizning choqum otturigha chiqidighanlighini tonup yettuq. Endiki mesile, bu turdiki heriketning bashlinishi mutleq turde mexpi qanat yaydurulishi lazimlighini toniwilishimizda qalidu. Yeni, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq yoquri dolqunini wujutqa chiqirish uchun ozini beghishliyalaydighan her bir qehrimanimiz, ozining jasaritige qet'i ishinishi bilen birge, dushmen'ge qarshi uzungha sozulidighan mutleq mexpi yer asti kurishige teyyalinishi, xelqqe izchil turde ulge bolushni toxtatmaslighi, xitay tajawuzchilirini imkan qeder kop yoqutushqa kapaletlik qilishi uchun her bir herikitini puxta pilanlap, he digendila pash bolup qelishtin qet'i saqlinishi shert. Buning uchun her bir herikitide bashtin-axiri mexpiyetlikke alahide ehmiyet beridighan adetni yetildurushke alahide kuch chiqirishi lazim. Bixestelik qilip bihude qurban bolush – Belgilik bir dewirde we belgilik bir dairide kishilirimizni umidsizlikke paturup qoyushqa, herikitimizning tez sur'ette kengiyelmeslikige sewep bolup qelishidin saqlinishimiz lazim. Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchini yuquri dolqungha erishtureleydighan pida'ilirimiz, xelqimizning intayin az qismini teshkil qilidighanlighini hergiz unutmaslighi shert. Birinchi basquchluq herikitimizni heriket dolquni halitige yetkuzguchi her bir qehrimanimiz, ozining xelqimiz ichide mingde bir, hetta on mingda bir nisbetni teshkil qilidighanlighini, ozining elip beriwatqan bu shereplik herikitining ming kishimiz uchun, hetta on ming kishimiz uchun wakaliten elip beriwatqan bir heriket ikenligini hergiz isidin chiqarmaslighi shert. Shu seweptin ozining bihude qurban bolup ketishining on ming kishimizning qurban bolup ketishi, ozining bekla erzan qurban bolup ketishining xelqimizdin on ming kishimizning bihude olup kitishi dep tonishi shert. Yeni, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq herikitige bashlamchi boliwatrqan qehrimanimiz ozining on ming kishining wezipisini oz ustige alghan shereplik bir insan ikenligini, xelq we weten uchun intayin muhim we intayin qimmetlik bir insan ikenligini tonup yetishi shert! Bundaq bir shereplik orunda turiwatqan wezipe ada qilghuchi qehrimanimiz, uzun muddetlik qilalishi uchun mexpi heriket qedem-basquchlirini puxta kozdin kochurup, qayta-qayta konglide sinaq qilip andin heriketke atlinishi, qilmaqchi boliwatqan herikitini kozdin kochurginide, ozini bir xitay raziwitkichisi ornigha qoyup turup tekshurup korushi, qilidighan ishida xitay raziwitkichisining sezip qelishi ehtimali bolidighan qandaq yochuq, qandaq yip uchi qelish ehtimalliqlirini estayidil oylinishi shert!

Biz bu yerde yene nurghun 'aqil' lirimizning mexpiyetlikke sel qarash yaki mexpiyetlikni bekla qorqunushluq qilip korsitiwitishlirigimu reddiye berip otushni muwapiq dep qaraymiz.

Mexpiyetlikni saqlash mesilisi - Birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizde alahide tekitlinidighan mesile hisaplinidu. Yoqrida tekitligenlirimizdek, tenchliq teliwi dushmenlishiwatqan ikki terep uchun sulhini teqezzar qilidu. pewqul'adde ajiz turiwatqan bir terep uchun sulhi yoligha mengish digenlik, teslimchilikke, dushmenge sewir qilishqa elip baridu. teslimchilik dimek, yalghuz qural tashlash bilenla cheklinip qalmastin, dushmen xalighan herqandaq mexpiyetliklerni dushminige qaldurmay wastiliq tapshurush digenlik bolidu. Yeni, Teslimchilik – mexpiyetlikni inkar qilidu. Biz yerim esirdin buyan ene shu xil wastiliq teslimchilik yoligha kirip qalghanlighimiz uchun, dushminimizdin mexpi tutush aditini asasen yoqatqan halda turmaqtimiz. Shunga, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchida mexpiyetlikke alahide ehmiyet beridighan mijezni yetildurushke mejbormiz. Bugunkidek mexpiyetlikni bilmes halda turiwatqinimizda, ozimizni qattiq mejborlash asasida, qilidighan ishimizning pilanini bashqilar turmaq, hetta "ozimizgimu pichirlap qoymasliq" pirinsipida qet'i ching turushimiz shert. Qilidighan herikitimiz, herikettiki kalangpaylighimizdin pash bolup qalsa qalsunki, hergizmu mexpiyetlikni pash qilip qoyidighan yip uchi qaldurishimiz yaki eghizimizni bosh tutishimizdin pash bolup qalmasliqqa kapaletlik qilishimiz shert. Biz herqandaq bir heriketni pilanlighinimizda, hetta bu heriketni intayin muweppeqiyetlik bilen tamamlap, ajayip zor netijige eriship, xelqimiz aghzida menggu dastan bolghidek heriketlerni qilghinimizdimu, bashqilarning maxtashliri, bu netijingizni bashqa birsige mensup qilip maxtashliri aldida chishimizni ching chishlep "ghing" qilmasliqqa ozimizni adetlendurushimiz lazim. Hergizmu maxtanchaqliq qilip yaki "teximu puxta pilanliwilish" uchun dep turup, "qedinas dostum, men mundaq bir ishni pilanlawatimen, seningche ..." yaki "aghiniler, siler maxtawatqan palani kunisidiki pokoni weqeni men qilghanidim, ..." digendek weswesilerge hergizmu yeqin yolimaslighimiz lazim. Derweqe, adem turmaq, bir "oghlaqmu maxtinish, ekilitishni yaxshi koridu" ghan yerde, adem balisining heqiqetenmu maxtinishqa, mukapatlinishqa, teghdirlinishke heqqi bar. bu jehette peqet ozigila tigishlik bolghan bu heqqining bashqilargha kitip qeliwatqanlighi yaki kimlerningdur mening qiliwilishigha heqiqetenmu chidash qeyin. Emma, siz on minglighan ademning hayatini oz ustingizde mujessem qilghan kishi ikenligingizni hergiz unutmang! Sizni aghiniliringiz arisidikibirde-yerim ghurori yoqlarla emes, hetta ozlirini resmi milliy inqilapchi dep elan qilghan kishilermu moriti kelgende setiwitishi mumkin. Hetta bezide gheliti 'aq kongul wetenperwer' ler chiqip, 'xelqige ziyanliq bu turdiki heriketlerni cheklesh' meqsitide pash qilmaydighanliqigha kimmu kapaletlik qilalaydu? «Musteqillighimizdin Umid Barmu?» digen kitapning tunji neshridin nechche ming parchisini melum bir "milliy azatliq teshkilati" miz teripidin qattiq cheklinip, yighishturulup qalap koyduriwitishkenligi buning tipik misali bolalaydu.

Birinchi basquchluq miliy musteqilliq heriket dolquni yaritishqa ozini beghishlighan pida'iyimiz "mexpiyetlik – Ghelibe; mexpiyetlik – tohpe; mexpiyetlik – milliy mewjudiyitimizning kapaliti; mexpiyetlik – teximu kop dushmenge zerbe berish" digen shuarni tikliwilishi lazim. Buning uchun mexpiyetlik bilimliri, mexpiyetlik meshiqliri, mexpi heriket tejribiliri, mexpi teshkilat pirinsip-qa'idiliri, mexpi heriket texnikiliri, mexpi heriket turmush adetliri, ... qatarliqlar herbir mexpi heriket pida'ilirimizning bir kunmu boshashturmay meshiq qilidighan aditige aylinishi shert!

Mexpiyetlik mesiliside nurghun kishilirimiz heddidin artuq hayajanlinip yaki ishinip ketish netijiside qoynidiki ayaligha yaki soygen adimige pichirlap salidu. Er-xutunchiliq soygusi herqanche sadaqet ipadilisimu, asasen jinisiyet ehtiyaj basquchidin halqip kitelmeywatqan xelqimizge nisbeten, bu turdiki tuwen  basquchtiki tupki ehtiyaj basquchida turiwatqan kishilirimizde ehtiyaj qandurulushining her da'im bixeter bolmay qelishidin ensireshtek shexsiyetchilik mijezi ustunlukte turidighanlighi uchun, soygunining mutleq ozigila tewe bolalmay qelishidin ensirep yaki qizghinip, yoldishining barliq paaliyetlirini oz tezgini astida tutushni arzu qilidu. Shundaq iken, bir terep milliy musteqilliq mexpi herikiti bilen shoghulliniwatqinida, oz soyguni bilen bu turdiki ishlarni birlikte estayidilliq bilen pilanlashmighanla bolidiken, qarshi tereptin bu ishlarni menggu mexpi tutush lazim! Undaq bolmighanda, ayalingiz yaki soyguningizning sizge heddidin artuq koyunush hisiyati sizni bu 'xeterlik ish' tin tartip chiqirip ozi bilen tench, huzur ichide yashishi uchun ozi yaki birer 'abroyluq' birsini arigha selip bolsimu sizni bu ishlardin tartip chiqirishqa tirishishi muqerrer. Bolupmu bundaq ishlar bilen shoghullanghuchi terep ayal kishi bolup qalghinida ehwal teximu heterlik tuske kirip qalidu. Mana mushundaq ishingizgha munasiwetsiz tosalghu we bash aghriqlirining kopiyip ketishi, bilidighanlar sanining artip ketishi, wastiliq halda dushmen raziwitchikliri uchun tepilmas yip uchi bolup berishi mumkin. Ish pash bolushqa yuzlenginide, chongni kichik, kichikni yoq qilip korsitish ornigha, u yeqiningiz "toluq qutulup ketish uchun hechnimini ayimay mesile tapshurushingiz" gha zorlaydighan, hetta ozi bilgen ehwallar boyiche "sizge koyunup mesile tapshurushup berish" tek ghelitiliklerni qilmaydu digili bolmaydu. Shunga, mexpiyetlik mesiliside hayajangha berilish yaki bek ishinip ketishlerning hemmisi biwaste beshingizgha chiqidu.

Sir saqlash ishi hergizmu qarshi terepke ishenmeslik, qarshi yterepni kemsitish meqsidide bolishi natayin. Sir saqlash – milliy musteqilliq herikitimizning intayin muhim bir terkiwi qismidur. Buninggha sel qarashni milliy musteqilliq herikitige buzghunchiliq, hetta xa'inliq dep tonishimiz shert. Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq kurishining muweppiqiyiti heqiqetenmu qatnashquchi pida'ilirimizning sir saqliyalishigha baghliq. Xelqimizning sir saqlash jehette eghir derijide psixikiliq buzulushqa yuz tutqanlighini, hechkimge, hetta ata-ana, aka-ukilarghimu rast gepni qilghili bolmaydighan derijide bulghinip ketkenligimizni hergiz isimizdin chiqarmaslighimiz shert.

Hulasilighinimizda, Mexpiyetlik – Birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizning ghalibiyet asasi!

 

2-7§. Mexpi Heriket Usulliri

 

Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchi, mutleq mexpi wehime yaritish heriket shekilliridin teshkil tapidu. Buning uchun mexpiyetlik bilimliri we mexpiyetlikke kapaletlik qilalaydighan heriket shekillirige bekla ehtiyajliq bolimiz.

Mexpi heriketlerning birinchi sherti eghizni ching tutush ikenligini yuqurida alahide tekitlep otkeniduq. Mexpi wehime yaritish pilanimizni tuzginimizde, heriket sheklining mexpiyetligini saqlash shertige kapaletlik qilalaydighan shekillerni tallash bilen birge, pilanimizni bashqilar turmaq, hetta ozimizgimu pichirlap qoymaslighimiz shert! Shung herqandaq heriketni bashlighinimizda imkanqeder yalghuz heriket qilishqa, imkanqeder erzan, asan tapqili bolidighan eswap-uskunilerdin paydilinishqa tirishishimiz lazim. Weten uchun, xelq uchun birer-ikki yil yalghuz heriket qilish, hetta ozige yarap qalsa we bashqilar bilen hemkarlishishni bixeter emes dep ishench qilalmisa, taki weten azat bolghangha qeder yalghuz heriket qilsimu boliwiridu. Bu yerde melum bir guruppigha qatnishish, melum partiyining ezasi bolush meqset bolmaslighi, belki dushmenni yoqutush birdin-bir meqset bolishi lazim. U halda mushu mexset uchun nime paydiliq bolsa shuni qilish, qaysi yol onumluk bolsa shu yolni tutush eng muwapiq chare.

Heriket pilanimizni mexpi tutqandin keyin, mexpi heriket qa'idilirige ehtiyajimiz tughulidu. Sirtqi korunishimizni yushurush, herbir mexpi herikitimizning birinchi kapaliti. Shu seweptin wehime herikitini adem yoq yerlerde, tez qechishqa bolidighan, tez yushurunushqa bolidighan, neq meydanda turmay heriket qilishqa bolidighan yerler we shara'itlarda paaliyet elip berishimiz kirek. Shundaqtimu kiyim-kichek, yuz niqaplirigha alahide ehmiyet berishimiz lazim. Bundaq niqap materiyallirining ammibap nersilerdin bolishigha diqqet qilishimiz, mexsus qiyapetlerdin saqlinishimiz shert. Bu jehette tejribimiz yaki shara'itimiz yar bermiginide heriket qilishqa toghra kelginide, qarangghu kechilerni, pewqul'adde adem kop waqitlarni tallashqa, ishletken qurallirimizmu ozi partilaydighan, waqit tezginleshke bolidighan yaki yiraqtin tezginlinidighan qurallardin paydilinishqa, we yaki peqetla adem yoq yerlerdiki mal-muluklerge ziyan salidighan heriketlerni talliwilishqa tirishishimiz lazim. Bu heqte konkiritni ehwallargha asasen, dushmen raziwitchikliri pash qilalmaydighan heriketlerni tallashqa alahide ehmiyet berishimiz, hayajangha, mutleq ghezepke, jiddi wezipige asaslinipla heriket qilishtin alahide saqlinishimiz, hemme paaliyitimizning intayin tebi'i roy berishige alahide diqqet qilishimiz shert.

Iz qaldurush, mexpi heriketlerning eng chong dushmenliridin biri. Ayaq izi, barmaq izliri, qan, ter, puraq qalduqliri, chach, tirnaq, ozimizge mexsus bolghan eswap-boyumlar, mexsus qiyapetler dushmenge pash qilish yip uchi bolup qelishi mumkin. Ayaq tiwishi, kiyim-kichek tiwishi, awaz alahidiligimizm qatarliqlarmu mexpiyetlikning dushmenliridur. Xuddi shuningdek yuquriqidek izlarning zerbe yigen dushmendin bizge qelishimu intayin xeterlik. Dushmenge toniwilish yaki iz qaldurush pursiti bermeslik uchun, zerbe berilidighan dushmenni imkaniyetning beriche toluq, pak-pakize ujuqturushqa tirishishimiz lazim. Bu basquchta, mutleq bixeter pewqul'adde zoruriyet ehwallardila goruge yaki ishlitishke adem qachurushtin bashqa, imkaniyetning bariche bu xil heriketlerdin saqlinish lazim. Tebi'iki, esir elish ishi mutleq bixeter azat rayon shara'iti astidila oylinishqa bolidighan heriketlerdur.

Dushmen jasusluq organlirining mexpi heriketlerni pash qilish  usulliri, raziwitka texnikiliridin her daim hewerdar bolushqa diqqet qilish, imkaniyiti barlar sebdashlirigha mexpi ogutush yaki ogunush materiyali sheklide mexpi tarqitiwitish arqiliq hemme kishini hewerdar qilip turushqa tirishish lazim. Dushmen raziwitchiklirini mexpi kuzutushke her waqit diqqet qilish lazim. dushmenning it-chashqan, ... digendek haywanlardin, tekshurush aparatliridin paydilinip delo pash qilishta qandaq alahidiliklerdin paydilinidighanliqigha, jasusluq organliri yaki mektepliride terbiyelesh materiyallirini kochigha tarqitiwitishke ehmiyet berip, dushmen apsharkilirining nimige asasen gumanliq ishlarni molcherlep chiqidighanlighini, ularning sezgu ezalirini qandaq qilghanda aldashqa bolidighanlighini tetqiq qilishimiz, bilgenlirimizni derhal bashqa sebdashlirimizgha mexpi tarqitiwitishimiz lazim. Bu jehette biwaste kuzutush bilenla cheklinip qalmastin, fizika, biologiye, meditsina, qanun qataridiki bilim saheliridiki kishilirimizning wastiliq ilmi yardemlirini elishqimu diqqet qilishimiz lazim. Bolupmu qanunm saheside ishleydighan kishilirimiz bu heqtiki materiyallar bilen mexpi teminleshni ozilirige mejboriyet qilishi lazim.

pochurka mesilisimu intayin jiddi xeter peyda qilidighan mesililerning biri bolup, "sheklini ozgertip yazdim, sol qolumda yazdim, ..." digendek addi qarimaslighimiz lazim. Siz qandaqla yazmang, pochurkishunaslar aldida haman perq qilip qalidighanlighini unutmang. Hetta herxil tinish belgiliri, qeghez alahidiligi, dagh-izlarmu ajayip mexsus melumat bireleydighan alahidiliklerge aylinip qelishi mumkin. Shunga, zamaniwi yeziqchiliq quralliridin paydilinishqa tirishishimiz lazim. Nshriyat orunlirida qol yazmiliri bar yaki oqutquchiliq kesipi bilen shoghullinidighan kishilirimiz imkanbar qolida yazmasliqqa tirishishi lazim. Hetta yezilghan materiyalning jumle tuzulishi, baghlighuchilardin, qoshumchilardin paydilinish alahidiklirimu pash qilinish yip uchi bolup qelishi mumkin. Qisqisi, dushmenge sap tutquzmasliq uchun diqqet qilishqa tegishlik herqandaq noqtigha sel qarimaslighimiz shert.

Mehpi wehime yaritish pida'ilirimiz adettiki waqitlarda dushmen arisida burun qandaq yurgen bolsa shundaq yashashqa kapaletlik qilishi, tuyuqsizla "ongshilip kitish", hayajanlinish, bihude ehtiyatkarlighimizdin gheyri niqapliniwilishlardin qet'i saqlinishimiz lazim. Ozimizni tebi'i tutush, norimal mengish-turushimizni dawamliq saqlash, soz, herikitimiz, chiray sheklimizning ipadisi, koz ipadisi qatarliqlardsa norimalsiz ipadilerni korsitip qoyushtin saqlinishimiz, gheyri qiliqlar chiqirip qoyup,m dushmenning diqqitini jelip qiliwalmaslighimiz lazim. Dushmenning soraq, raziwitkilirida mengdep ketmeslik, dushmenning texmini su'al sorash aldam xaltilirigha chushup, chikip korushlirini tuyup qalghan oxshaydu dep qalmaslighimiz, temtirep, huluqup ketishlerdin saqlinishimiz, bolupmu beribir bolghiliq boldi dep qehrimanliq korsitip turme ichide natiq boliwilishlardin qet'i saqlinishimiz lazim. Soralghan su'allargha imkan qeder ehmiyetsiz jawap berishke, izchilliqigha, mentiqiliklikige diqqet qilishimiz, pakitlarni qilche temtirimey inkar qilishta ching turishimiz, oxshimaydighan jawaplar bilen dushmenge yip uchi berip qoymaslighimiz lazim. Shu halitimizdimu dushmenning jazalishini naheqchilik dep etirapqa korsiteleydighan sebi boliwilishqa tirishishimiz lazim.

Eng xeterlik soraqlar psixologiyilik hujumlar bolup, mexsus terbiye korgen psihoraziwitchiklargha yoluqqanda angsiz jawaplarda izchilliqqa alahide kuch chiqirishimiz lazim. Yalghan mashinisining ewzelligi uning qan herikiti, yurek soqushi, nepes retimi, menge hayajini, beden tempraturisi, moskol herikiti, ... qataridiki heriket alahidiliklerdin barliqqa kilidighan energiye ozgirishidiki norimalsizliqlargha tayinip analiz yurguzushi bolup, bundaq ehwallarda ozimizni qanchiki norimal his qilidigha haletke kelturelisek shunche utup chiqalaymiz. Bundaq mexsus soraq-raziwitkilar kop hallarda delo pash qilish ishi tosulup qalghan yaki tuyuq yolgha kirip qalghan mezgillerde kop qollinidighan ishlardur. "Otni orup ilanni urkitish" charisidin paydilanghuchilarning damigha chushup ketishtin alahide pexes bolishimiz, dushmen tuyup qaptu dep sekrep ketmesligimiz lazim. Xitay tajawuzchiliri aldida qanchiki kop sir bersingiz, shunche kop palaketke qalidighanlighingizni hergizmu unutmang. Hetta ilajisiz qalghan dushmen sizni uzun bir mezgil bosh qoyiwitip, "chemni sugha chilap yumshitish" yolini tutishimu mumkin. Yumshighan chemni xalighan shekillerge oynitish mumkin bolghinidek, bir mezgil bosh qoyiwitishidin keyin tuyuqsiz soraqqa tartilghinida, burun bermigen sirlarni beriwitish xewipingiz artip ketishi ehtimalini hergiz unutmang. Bolupmu bundaq waqitlarda soyginingizni, bala-chaqiliringizni, ata-ana, el-aghiniliringizni tehdit qilish, arigha qoyush, chiritish yolliri bilen sir elishqa urunushliridin alahide diqqet qilish lazim.

Pash bolup qelishimizning birdin bir sewepchisi ya ozimiz yip uchi qaldurghinimizdin yaki bolmisa yeqinlirimizning pash qilip qoyishidin bolidu. Eger biz herikitimizni imkanqeder yalghuz elip barsaq yaki eng az kishiler bilen hemkarliship elip barsaq, bashqilar teripidin pash qilinish ehtimalini shunche azaytalaymiz. Emma korinerlik iz qaldurushimiz bekla xeterlik. Derweqe, yengi heriket bashlighinimizda tejribisizlik we yurigimizni toxtitalmay qelishimiz tupeyli, bekla kop yip uchi we iz qaldurup qoyishimiz mumkin. buningdin saqlinish uchun imkan bar adem az bolghan yaki biwaste weqe meydanida turmaydighan heriket usulliridin paydilinip ozimizni tedriji cheniqturushimizgha bolidu. Tejribilik bolghinimizda bundaq xewipler eng azgha chushidu. shunga, imkan bar asan iz qalmaydighan, ozimizni asan hayajangha salmaydighan heriketlerni tallap paaliyet qilishqa alahide ehmiyet berishimiz lazim. Kamida birer yil yalghuz paaliyet qilmay turup, yeni kamida 10-20 qetim yalghuz heriket qilmay turup, 'shagirt yetishturush' ke heweslenmesligimiz lazim. yuqurida toxtalghinimizdek, aghzimizni ching tutishimiz bekla muhim bolup, birer heriket qilghandin keyin, bu herikitimizning hayajinini qet'i isimizdin chiqirip tashlishimiz lazim. Imkan bar mexpiyetligimizni gorimizgiche birge elip kitishke berdashliq berishimiz lazim. Chunki, Milliy musteqilliq kurishimizning birinchi basquchluq heriket shejerilirini menggu tarix qilip yezish imkani bolmaydu!

Bu tehlillerdin keyin, mexpiyetlik heqqide bek qorqup kitishimizningmu hajiti yoqlighini tekitleymiz. Aldi bilen xitay tajawuzchilirining raziwitka bilimlirining tuwenligi inkar qilinmas bir pakit. Hech bolmighanda tejribisizligimu ularning bu heqtiki ajizlighi. Yene bir tereptin kinolarda yaki ruman-hikayilar, gezit-jornallarda teswirlengen jinayi weqelerning sheklini qayta tekrarlap oynighinimizdimu, xitauy raziwitchiklirining derhalla eqlige kilip ketishi natayin. Eng muhimi, mexpi wehime heriketlirining tenimsiz we zich peyda qilinishimu pash qilinish ehtimalini zor derijide tuwenlitiwitidu. Ishinimizki, pidailirimizning kopiyip berishigha, paaliyetlirining artip berishigha egiship, mexpiyetlikke ehmiyet berish, pash bolushtin saqlinish sewiyilirimu kunsayin artip baridu!

 

2-8§. Birinchi Basquchluq Heriket Analizi

 

Mutleq mexpi elip berilidighan birinchi basquchluq milliy azatliq herikitimiz qet'i turde eniq netijilerge erisheleydighan heriketlerni asas qilip qanat yaydurulishi aldinqi shert qilinishi lazim. Yeni, bu herikitimiz mexpi heriket ishenchini turghuzush, mexpi heriketke istixiyilik qatnashquchilar sanini kopeytish, herbir ezaning yilliq otturiche heriket peyda qilish sanini ashurush, bu jeryanda dushmen arisida wehime yaritish, wetinimizge kelidighan tajawuzchi xitay kochmenlirining aziyishini wastiliq yollar bilen ishqa ashurush, qechish shara'iti bar yaki umidsiz turiwatqan tajawuzchilarni baldur qachurush qatarliq tesirlerni peyda qilalaydighan heriket basquchliri arqiliq, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining sun'i kopuyishige heqiqi cheklime yaritish herikitini mutleq turde emiliy heriketke aylanduralishimiz kerek. Heriket peyda qiliwatqan pida'ilirimizning sani wetinimiz da'iriside bir qanche ming kishige yetkinidin keyin, dushmenning ajiz noqtilirigha zerbe berish heriket qetim sanini ashurup, herbir pida'i yiligha bir-ikki qetimdin weqe peyda qilish halitidin her mewsumda, her ayda bir, hetta her heptide bir weqe peyda qilalishini ishqa ashurushqa tirishishimiz lazim bolidu. Bu digenlik, yiligha birer yuzming qetimliq heriket dimektur! kam hisaplighandimu nechche onming qetimliq herikettin direk beridu.

Biz yalghuz kishi boyiche, chillik shekilde, piramidaliq addi pirgirissiye sheklide yalghuz kishilik, ikki kishilik, tot kishilik qataridiki musteqil yaki zenjirsiman heriket guruppiliridin her qaysi muhim sheherlirimizde ming kishi mexpi zerbe berish herikiti bilen shoghulliniwatidu dep molcherlep koreyli: Herbir pida'iyimiz yiligha ikki qetimdin mexpi zerbe berish herikiti bilen shoghullinalighinida, jem'i besh xitay tajawuzchisini yoqutalishi mumkin. u halda hemmisi yiligha 10 ming xitay tajawuzchisini taziliyalighan bolidu. Herbir paji'elik yoqutulghan xitay tajawuzchisining jesidini korup yurtigha qachidighanlar kamida 20 kishidin ashidu. bu dimek jem'i 210 ming dushminimiz azaydi digenlik bolup, yengidin tajawuz qilip kiriwatqan xitay tajawuzchilirini qoshup hisaplighinimizda, yiligha kamida yerim milyon dushmendin qutulghan bolimiz. Bu haletni toxtimay 10 yil dawamlashturalisaqla partizanliq urushni asas qilidighan ikkinchi basquchluq milliy musteqilliq herikiti dewrige qedem quyalaymiz. dawamliq 10-20 yil jeng qilalisaqla uchinchi basquchluq muntizim qoshun boyiche jeng qilalaydighan dewirni yaritalaymiz!

Qeni qizip turghan, nime qilarini bilelmey wezipe kutup turghan wetenperwer pida'ilirimizni her yuz kishidin birsi chiqidu diginimizde, nopusimizni 10 milyon hisaplighinimizdimu 100 ming pida'iyimiz, 35 milyon nopusimiz bar digende 350 ming pida'i zapisimiz bar digenlik bolidu. Biz yenila 10 milyonluq nopus sanimiz boyiche her ming kishi ichidin bir pida'i chiqidu dep molcherlep turayli, bu 10 ming pida'iyimiz her yilda 50-100 ming tajawuzchini erkin tazilap yoqutalaydu. Yeni, herbir pida'iyimiz yiligha ikki-uch qetimdinla – her yuz kunde birer qetimghimu yetmeydu – heriket qilip qoyalisila, her qetimida 2-3 tajawuzchini jehennemge yolliyalisa wetinimizdiki yiligha poyizlirigha petishmay qachidighan birer milyon dushmendin direk beridu!

Oylap koreyli, Bizning bu pida'ilirimizgha her yuz kunde bolsimu birer qetim bir bak benzin, ispirt, bir nechche kilo pojangza dorisi, bir nechche potolka zeherlik dihqanchiliq dorisi setiwilish pursiti kelmesmu? Ulargha her yuz kunde birer qetim yalghuz kitiwatqan, uxlawatqan, bixot turiwatqan bir qanche dushmen – tilemchisi, teytiyi, loxini, xotun-baliliri, aqqunliri bolsimu uchurashmasmu? Kesip eytalaymizki, eger peyigha chushidighanla bolidikenmiz, her bir pida'i uchun ajiz dushmenlerla emes, ularning qatil jallatliri, wehshi emeldarliri, fashist saqchi-eskerliridinmu yoqutushqa kamida ayda bir paydiliq shara'it uchurap qelishi choqum. Hetta yilda birer qetim bolsimu bir aptowuz xitay tajawuzchisi, bir zal xitay fashistlirini yoqutush pursetlirini kelmeydu digili bolmaydu! Eger yuzlerche tajawuzchini biraqla partilitip, koydurup yaki zeherlep olturushni pilanlighinimizda, zoruriyiti kelse ozimizni qurban qilish hisawigha bolsimu heriket qilsaq kira koturidu! Heqiqetenmu bizde her yuz dushmenni yoqutushqa jan pida qilalaydighan 'yawa ghaz pida'iliri' din 5-10 ming batur otturigha chiqidighanla bolsa, wetinimizning milliy musteqilliq herikitining birinchi basquchini 3-5 yilgha qalmayla tamamlap, ikkinchi basquchluq heriket basquchigha kirip bolghan bolar iduq. Bundaqlarni chiqmaydu emes, biz burun bundaq heriketlerning chiqishini 'tenchliq, sulhi, deplomatiye, xelqaragha dert tokush bilen hel qilimiz' dep ishinip bekla eghir cheklep kelgeniduq. Endi herbir wetenperwer bundaq ehtimalliqlarni ozi bilgen imkaniyetler boyiche perez qilip qayta hisaplap korsun!

Uning ustige, eger buxil mexpi wehime yaritalaydighan pida'ilirimizdin tunji yili birer yuz adem heriket bashlap, her qaysi sheherlirimizde tunji yili bir nechche ming dushmenni eng paji'elik shekilde yoqutush weziyitini yaritip bireleydighanla bolidiken, ikkinchi yilidin bashlap bu pishqedem pida'ilirimiz eza kingeytishkila kiriship qalmay, yengi-yengi ulge alidighanlarmu hessilep kopiyishi shobihsiz. Dushmen arisida wehimilik mexpi paji'elerning kopiyishige egiship, wetinige qachidighan xitay tajawuzchilirining sanimu tez sur'ette artip berishi, yengidin tajawuz qilip kiridighan xitay tajawuzchilirimu qorqup kelishtin qet'i yeniwilishi turghanla gep.

Bezi kishilirimiz xelqimizning qenida bar bolghan wetensuyerlik amillirini inkar qiliship, bizdin bundaq kishiler chiqmaydu diyishmekte. yoqurida diginimizdek, tenchliq we teslimchilik eqidilirige petip ketken sizdeklerdin heqiqetenmu jan pida qilidighan pida'ilarning chiqishi natayin! Emma xelqimizdin choqum chiqidu! Barin qehrimanliri, Ghulja qehrimanliri texi tunugunkila delillerdur. Ularla emes, belki barliq xelqimizde bundaq pidakarliqlarning yip uchliri hazirmu keng saqlanmaqta. addila bir misalni alayli, bizning xelqimiz arisida balilirigha etiwarliship qoyiwalidighan isimlar arisida "Jimtur, Yuwash, Teslim, Kelishim, Elbol, Itaet, Basheg, ..." digendek qulluq we qorqunchaqliqni ipadileydighan birmu isim tapalmaysiz. buning del eksinche "Batur, Kuresh, Azat, Erkin, Dolqun, Orkesh, Otkur, Yolwas, Shireli, Aslan, ..." digendek qehrimanliq, kuch, musteqilliq, erkinlik arzulirini namayende qilidighan isimlarni, hetta mutleq kop qisim isimlar peyghemberlirimiz, sahabilirimiz, baturlirimiz, shereplik tarixi qehriman-dahilirimizning rohini eslep turushni arzu qilidighan isimlarni xelqimiz hergizmu isim tapalmay dorap qoyiwalghan isimlar emes! Yuzminglighan sozlugi bar xelqimiz jan-jiger balilirigha hergizmu chaxchaq ornida, leqem ornida isim qoyghan emes! Balilirimizmu ozilirining bir omur ozgertishni xiyalighimu kelturushmey pexirlinip atilishini saqlap yurgen bu turdiki isimlirimu hergiz qoyghili leqem tapalmay saqlap kiliwatqan isimlar emes! Bu xil jengguwar, qehrimanliq, ghaye-eqide, arzu-tiligi qatarliqlarni bir omur hemira qilishini, bu ghayilirige yetishni bir minotmu untup qalmaslighini erisi shekilde eslep keliwatqanlighining netijisi bolmay nime?! Yene bashqimu misallargha hajet qaldimu?!

Xelq azatliqqa, buning uchun heriketke atlinishqa, milliy musteqil dolitige qenigha singip ketken halda teshnalighini her minot namayen qilmaqta! Bugunki xelqimiz milliy musteqilliq herikitige atlinishqa Tomur Xelipe dewridin, birinchi jumhuriyitimiz dewridin we ikkinchi jumhuriyitimiz dewridin teximu kuchluk teshna halda turmaqta! Ene shundaq bir xelqni uxlawatidu, uyushup qalghan, kimligini yoqatqan, kisel digendek bednamlar bilen pest korush, xelqimizge qilinghan dushmenlerche haqaret! Xelqimiz bir esirdin buyanqi eng uyghanghan bir dewride turmaqta! Ulargha heriket bashlash pilani, heriket shekli, heriket ulgisi, heriket boyruqila kirek! Bugunkidek eghir weziyette, intayin xeter astida turghinigha qarimay, xata pilanlanghan, xata molcherlengen, xata yiteklengen bolishidin qet'i nezer, jenini alqinigha elip quyup qatnishiwatqan izchillighi yoq, xetiri chong, axiri chiqmaydighan, meghlobiyiti korunupla turghan heriketlerde xelqimizning allimuqachan uyghinip bolghanlighini uchuq korup alalaymiz!

Eger mutleq mexpi heriket shekilliri bilen wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini yiligha birqanche yuzmingdin azaytish shara'itini yaritiwalghinimizda, texminen 10 yil otkende wetinimizdiki xitay tajawuzchiliri nopusini kopuyelmeydighanla qilish emes, hetta 3-5 milyon azaytalishimiz mumkin. Yeni, wetinimizdiki on yil keyin kopuyup 15-20 milyon dushmen halitige yetish halitini azaytip, bugunkidinmu az haletke chushireleymiz! Yeni, wetinimizdiki kichik bazar-sheherlirimiz nispi azat rayoni sheklini alghan 80-yillarning weziyitini eslige kelturiwalalaymiz. Bu xil weziyet – milliy musteqilliq herikitimizning ikkinchi basquchi hisaplinidighan nispi yaki muqim partizanliq heriket basquchigha kiriwatqanlighidin direk beridu. Shu kunlerge barghanda birinchi basquchluq herikitimiz bolidighan mutleq mexpi wehime yaritish heriket basquchi asasliq heriket shekli bolushtin tedriji halda qoshumche heriket sheklige ozgurup, qismenlikte dushmenning eng ajiz qalghan quralliq tarqaq kuchlirige ushtumtut zerbe berishni asas qilidighan sheherler etirapi partizanliq heriket shekli asasi orungha koturilishke bashlighan bolidu. Partizanliq herikitimizning muqerrer netijisi – muntizim milliy armiyimizning qurulishini kelturup chiqiridighan uchinchi basquchluq herikitimiz bolishida gep yoq.

Dimek, bizning birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurushimizning ehmiyiti intayin zor. Biz bu basquchluq herikitimizni ongushluq qanat yayduralishimiz uchun xelqimiz arisida mutleq mexpi xitay tajawuzchilirini qoghlash herikiti bilen shoghullinish iradisini teshwiq qilishimizgha toghra kelidu. buning uchun mexpi heriketning ehmiyiti, mexpi heriket shekli, mexpi heriket quralliri, mexpi heriket meshiqliri, mexpi zerbe berish nishanliri, mexpi heriket teshkilatliri teshwiqatlirini mexpi kitap, mexpi xet, mexpi lenta, mexpi desket, mexpi uchur almashturghili bolidighan kompyuter we internet qataridiki bashqa wastilar bilen keng kulemde tarqitish bilen birge, bir qisim emili heriket shekilliri boyiche xelqqe ulge tiklep berishkimu alahide ehmiyet berishimiz kirek.

Bizning mexpi teshwiqatimiz choqum eng bixeter bolghan usul-charilargha tayinish bilen birge, teshwiqatlirimiz choqum xelqimizning qoligha biwaste yetidighan, biwaste koreleydighan bolishi intayin muhim shertlerning biri. Biz bir amallar bilen yerim milyondin artuq milliy sheher ahalimiz arisigha mexpi heriket treshwiqatini yetkuzushke alahide kuch chiqirishimiz shert. Buning uchun herqaysi pida'ilar, mexpi heriket qoshonlirimiz izchil turde mexpi teshwiqat charilirini tetqiq qilip chiqishi, her waqit usul-charilarni yengilap, tedriji mukemmelleshturup berishi kirek. Yazma boyumlarni kompyuter yaki bashqa aptomatik wastilar bilen yezishqa alahide diqqet qilishimiz, tarqitilidighan teshwiqat boyumlirinimu biwaste barmaq izi qaldurmaydighan shekillerde tarqitishqa ehmiyet berishimiz, imkan bar teshwiqat materiyallirini biwaste qoligha berishtin saqlinishimiz lazim.

Milliy sheher ahalimiz arisida elip berilidighan mexpi heriket teshwiqati emili heriket ulgilirigimu jiddi ehtiyajliq, shunga her bir pida'iyimiz, herbir jengchimiz dushmenning eng ajiz noqtilirigha eng mexpi, eng bixeter, eng wehimilik, eng kuchluk zerbe berish emili heriketliri arqiliq xelqqe ulge korsitishni ozining jiddi wezipisi qiliwilishi lazim. Xelq emili zerbe berish heriket ulgiliridin hayajanlansun, jasaret alsun, ulge alalaydighan bolsun. Bu xildiki teshwiqatlar mexpiyetlik bilimlirigimu alahide ehmiyet berishi shert. Bu xil heriketler bilen shoghullanghuchilar menggu pash bolup qalmasliq, menggu qolgha chushup qalmasliqni ozilirining eng aldinqi shertliridin biri, tupki heriket pirinsipi qiliwilishi, ozilirige bu jehette qattiq telepchan bolishi shert. Xuddi shuningdek, mexpi zerbe berish herikitimizge qatnashquchilar mumkin bolghiniche yalghuz paaliyet qilghuchilar qanchiki kop bolsa, zerbe yigen dushmen qanchiki kop bolsa, qetim sani qanchiki kop bolsa, dushmenning qisas heriketlirimu shuninggha mas halda kopiyip kitidighanllighini, emma undaq wehshilikliri bizni qorqutushtin ibaret rolini yoqutup, ghezep we qarshiliqni teximu ulghaytiwitidighanlighini chushunishimiz kirek. eger biz aziraqla heriket qilip qoyup, uzunghiche jim yetiwalsaq, intayin az heriket qilip qoyup, herikitimizning izchilliqigha ehmiyet bermisek, dushmenning qisas elish pursiti shunche kopiyip ketidu. Bihude shihit qilinghan ademlirimiz xelqimizge umidsizlik elip kelidu. Shunga, imkan bar kop heriket, imkan bar kop zerbe berish herikitige kapaletlik qilishimiz, dushmenni bir kunmu aramigha qoymay, izchil parakende halitide tutushqa tirishishimiz lazim.

Shuni unutmaslighimiz kirekki, bizning milliy musteqilliq herikitimiz hergizmu oz xelqimizning yoqutulishini mexset qilmighan. Shunga dushmenning qisas heriketliri heddidin ashqanda dushmen eng zich turghan jaylargha partilatquchni belge tengip kirip birge partilap shihit bolush yolliri arqiliq bolsimu qaytarma qisas paaliyetliri bilen helqimizge jasaret berip, dushmenge eghir parakendichilik besimi sezdurushimiz lazim. Huddi shuningdek, bizning birinchi basquchluq herikitimiz hergizmu xitay tajawuzchilirini neq meydanda olturup tugitishni meqset qilmaydu we qilalishimu mumkin emes. Ozimizni bihude olumlerge tutup berishni teximu mexset qilmaymiz. Biz bu basquchta eng tipik, eng wehimilik paji'elerni yaritip dushmenni wetinimizge ayaq besishtin qorqidighan, yerlishiwalghan xitay tajawuzchilirini wetinimizde bexuduk turalmay oz dolitige qachidighan weziyet yaritishni ozimizge tupki mexset qilimiz. Shunga qilghan herikitimiz imkaniyetning bariche wehimilik bolishi shert. Buning uchun dushmenning eng suyumluk, eng etiwarliq, eng dangliq, eng bichare, eng ajiz, eng xudini bilmigen, eng wehshi tebiqilirige tallap hujum qilishqa alahide ehmiyet berishimiz kirek. Xuddi shuningdek, mexpi zerbe berish heriket tejribilirimiz yiterlik bolmighan bugunki kunde hergizmu tenteklikke yol qoymaslighimiz, kuchimiz yetmeydighan, qutulghili bolmaydighan, asan pash bolup qalidighan, qechishqa bolmaydighan heriketlerdin ozimizni tartishqa her zaman diqqet qilishimiz lazim. Wetinimizge ayaq basqan bir aqqun, bir xitay tilemchisi wetinimizde birer yil bexuduk yashiyalidi dimek, yuzlerche aqqun, minglarche xitay tilemchi yurtdishigha yezilghan chaqiriq qeghizi bolidighanlighini unutmaslighimiz lazim; wetinimizde ghujayinlarche erkin-ixtiyari aylinip yurgen herbir yamaqchi, herbir sodiger xitay tajawuzchisi yuz minglarche yurtdishigha teklip qeghizi yeziwatqinigha teng ikenligini bilishimiz kirek. Biz ene shu xitay tajawuzchilirining destidin bir omur hayatining birer rahitini korelmey etiz-eriq, tagh-janggallarda olup tugep kitiwatqan ata-anilirimiz, boway-momaylirimizning, topa-qigh ichide chong boliwatqan ne yesli, ne balilar baghchisi, ne bir uyunchuq, ... qisqisi balilargha xas hechqandaq nersidin behrimen bolalmay, isini biler-bilmeyla tizek terip mal beqip, a'ilisining bir parche yukini koturup osidighan balilirimizning, tughulushqa teyyar bolup qalghan ana qursighidin tartip chiqirilip boghuzlap olturiliwatqan narsidilirimizning, hamile anilirimizning, pichiwitilgen ata-anilirimizning qan we jan qisasini herbir herikitimizning heriketlendurguchi kuchi qilishimiz kirek! wetinimiz teweside aldimizgha chiqqan herqandaq bir xitay tajawuzchisi, meyli u kichik bolsun, yaki qeri bolsun, ularning hemmisi ya otmushte bizge zulum salghan yaki kelguside bizni qirip tugitishke teyyarliniwatqan dushminimiz ikenligini hergizmu isimizdin chiqarmaslighimiz shert!

Wetinimiz teweside bizning elip beriwatqan herbir herikitimiz, peyda qiliwatqan herbir wehimilik herikitimiz onlap, hetta yuzlep xitay tajawuzchilirini wetinimiz tewesidin qoghlap chiqiridighan rolni oyniyalaydighanlighini isimizde ching tutishimiz lazim. Eger biz qiliwatqan herikitimiz bilen wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining seldek kopuyishini tosiyalmaydikenmiz, wetinimizdiki toxo yurek xitay tajawuzchi ahalisini qachuralmaydikenmiz, elip barghan herikitimizning digendek wehimilik bolmaywatqanlighini korsitidu. Shunga biz herbir herikitimizde dushmenge wehime selishqa alahide ehmiyet berishimiz shert.

Wetinimiz teweside tez arida heriket bashlap eng kamida 3-5 milyon xitay tajawuzchilirini wastiliq qoghlap chiqirish noqtisigha kelmey turup, yeni wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining sanini 70-80-yillardiki halitige kelturmey turup, hergizmu ikkinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimiz uchun shara'it hazirliyalmaymiz. buning uchun weten, xelqimizge ozini beghishliyalaydighan bir qanche ming jasaretlik pida'ilirimizgha muhtajmiz. Shuninggha qet'i ishinishimiz kirekki, tarixta Oghuzxan, Atilla, boghraxanlarni, Yrtti Qizlirim, Nozugum, Riziwangul, Tomur Xelipe, Ghoja Niyaz Haji, Gheni baturlarni, Peyziwat, Barin, Ghulja, Kucha, ... qehrimanlirini tughalighan xelqimiz yene weten, xelqi uchun barlighini pida qilalaydighan nechche on ming pida'ilirini choqum yetishturup bereleydu! Bu nechche ming pida'i wetinimizning milli musteqilliq herikitining muqeddimisini yangratqusi!

 

2-9§. Milliy Musteqilliq Kuresh Mentiqimiz

 

Ka'inatimiz we uning intayin kichik bir qismi bolghan yer sharimizmu nurghunlighan tebi'i qanuniyetler bilen yaritilghan bolup, insanlar bu qanuniyetlerni tonush jeryanida hayatliqning herqaysi saheliri boyiche birqatar tebi'i qanuniyetler mentiqilirini tuzup chiqmaqta. Eger biz herqandaq bir ishni ene shu tebi'i qanuniyetler mentiqisi boyiche qilmighinimizda, Bu tebi'i qanuniyetler (Allahning apiride qilghan Teghdirliri) ning jazalishigha uchiraymiz.

Halbuki, insanlar tuzup chiqqan mentiqilerning hayati kuchi tebi'i qanuniyetlerge uyghun kelish-kelmesligige baghliq. Shunisimu bir pakitki, insanlar tuzup chiqqan mentiqilerning hemmisila tebi'i qanuniyetlerni her waqit, her yerde toluq ipadilep kitelishi natayin. Shu seweptin her ishning mentiqisi ozige xas da'ire we zaman ichidila heqiqi qimmitini saqliyalishi mumkin. Xuddi shuningdek, ijtima'i mesililerning mentiqiliri teximu mujimel bolup, oxshash bir hadise uchun herxil zaman we makanda ayrim-ayrim mentiqiler qollinilidighan hallarmu bolidu. Mesilen: Dunyagha zomiger bir kuchning mentiqiliri hergizmu mustemlike astida turiwatqan xelqlerning mustemlikidin qutulush heriket mentiqisige toluq uyghun bolup kitelishi natayin. Xuddi shuningdek zomiger milletning tuzup bergen heriket mentiqilirimu mutleq turde shu zomiger milletning menpe'etigila uyghun bolushini aldinqi shert qilidu.

Buningdin shuni koriwalalaymizki, mustemlike astidiki ezilgen millet ezguchi, zomiger, tajawuzchi milletning mentiqisi, pirinsipliri, heriket progirammisi boyiche heriket qilip ozini menggu qutulduralmaydu! Bizning yerim esirlik tariximiz asasen xitay tajawuzchiliri yaki dunya zomigerliri teripidin terghip qiliniwatqan hayatliq mentiqisi boyiche paaliyet qilip kelgen dewrimiz boldi. Dushmen mentiqisi boyiche paaliyet qilish – Dushmenge boy sunushimizni aldinqi shert qilidu. dushmen mentiqilirige boy sunush – Teslimchilikning bir ipadisi. Wetinimiz xelqi yerim esirdin buyan dushmenge teslim bolush terghibati yolida ozini nabot qilip kelmekte!

Bashtin-ayaq tekrarlap keliwatqan tupki xataliqlirimizdin biri shuki, bizning nurghunlighan tesiri bar dini, penni, milliy, insani eqidilerge ozini beghishlighan kishilirimiz izchil turde herxil shekli ozgergen tenchliq, sulhi, sohbet, sozlishish, kelishim, ... digenlerde ching turup, quralliq kureshlerge, keskin tesir yaritalaydighan zorawanliq heriketlirimizge izchil nepiretlinip keldi. Meyli tarixtiki Sowetler ittipaqi bolsun, meyli xitay gomindangi yaki xitay kommonistliri bolsun wetinimiz xelqining jim yetishini, herqandaq mesilide ozlirining mesliheti boyiche ish qilish, sozlishish arqiliq, muzakire arqiliq ish hel qilish, ... qatarliqlarni kuchep terghip qilip, qet'i majira qilmaslighimizni, izchil turde ular bilen tench-ittipaq, yuwash-yumshaq bolishimizni telep qilip keldi. Bizning nurghun kishilirimiz ene shundaq dushmenlirining iradisi boyiche qul bolushimizni birdin bir toghra yol dep terghip qilishmaqta! Wetinimiz xelqi ene shundaq dushmen mentiqisi, tajawuzchilarning, zomigerlerning arzusi asasida paaliyet qilishqa mejborlinip kelindi. Uchighiraqi – Dushmen mentiqisi boyiche menggu jim yetishqa zorlinip kelindi!

"Sherqi Turkistan xelqi xitay kommonistliridin heqiqi aptonomiye telep qilish herikitini tewrenmey tench yollar boyiche, qanuniy yollar boyiche telep qilip turishi, dunya jama'etchiligige bu heqtiki derdimizni oqturushta izchil ching turishimiz, chet'elning yaki demogratik xitaylarning yardimige, himayisige, qollishigha erishishning barliq tench yollirini qet'i izdinishimiz shert!"

Bu sozler bugunki muhajir teshkilatlirimizning ortaq qobul qilishqan "musteqillighimizni qolgha kelturishimizdiki tupki yolimiz" digen shu'arliridin birsi. Bu sozlerde, bu qararlarda hechqachan wetinimiz xelqining hayatliq paaliyet mentiqisi ipadilenmigen. Eksiche, shuarlashturulghan bu turdiki qarar-wezipilerde putunley xitay tajawuzchilirining mentiqisige boy sunushning, xitay tajawuzchilirigha izchil qul halitide qelishimizning mentiqisi ipadilenmekte! Bu – Wastiliq xa'inliq chaqirighi, teslimchilik xa'ishidin bashqa nerse emes! Bularning hemmisi qulluq mentiqisige asasen xelqimizni menggu qulluqta qelishini terghip qilishtin bashqa nerse emes. Epsuski, nurghunlighan kishilirimiz ene shundaq qulluq mentiqiliri asasida otturigha qoyuliwatqan chaqiriqlargha ishinip egiship kitiwatmaqta!

"Dushmen iradisi boyiche ish qilish" qaysi mentiqige uyghun? Xitay tajawuzchilirining wetinimizge shunche nurghun quralliq esker kirguzishi, birmu eskiri bolmighan xelqimizge qarshi minglarche urush ayrupilanliri, minglarche tanka-birowniklar, sansiz top-zembireklerni kelturishi qaysi 'tenchliq' mentiqisige uyghun? Bu milyon kishilik quralliq kuch wetinimizge adem olturush uchun kelmigenmidi?! xelqimizning herqandaq bir naraziliq heriketlirini basturush uchun bu quralliq kuchlirini toluq ishqa selishi qaysi 'tenchliq' mentiqige toghra kelidu? Bu kuchler peqet birla mentiqige uyghun kelidu: Wetinimiz xelqini yer yuzidin putunley supurup tashlap, wetinimizni toluq xitay yurti halitige kelturiwilish! Bundaq bir tajawuzchigha qarshi "shikayet qilish, pash qilish, yalwurush, dert tukush, hemkarlishish, sozliship kelishish" progirammilirini tuzup chiqish qaysi mentiqige uyghun? Bizning bugun'giche milliy qutquzush paaliyetliri namida heriket qilishiwatqan herxil siyasi, milliy, diniy erbaplirimiz yaki teshkilatlirimiz asasen ene shundaq mentiqisizlik boyiche, toghrisi xitay tajawuzchilirining xelqimizge tengiwatqan mentiqisi boyiche paaliyet qiliship xelqimizni qaymuqturup we tinjitip kelmekte!

50 yilliq izchil meghlobiyet! 50 ming tajawuzchi nopusining bugunki on milyonluq apet helitige kelishige sukut qilish, 50 ming kishilik milliy quralliq kuchlirimizdin un-tunsiz ayrilip qelishimiz, milyonlighan xelqimizning dushmen jaza lagirlirida bihude olturulishliri, ... dushmen mentiqisi boyiche heriket qiliwatqanerbaplirimiz shunche chong meghlobiyetni "ghelibilik kuresh tariximiz" diyiship, "bu yolimizda qet'i tewrenmey algha ilgirlishimiz shert!" dep qararlar elishmaqta! Bu erbaplirimiz oz aghzida izchil etirap qilip kiliwatqan nechche milyon xelqimizning tajawuzchilar teripidin bihude olturilishlirige qarshi qisas elish heriketliri bilen shoghullinish chaqiriqlirinimu mentiqisizlik dep hokum qilishmaqta!

Endi bu turdiki xata, dushmen mentiqiliri boyiche heriket qilishimizgha chek qoyushning waqti keldi. Bizning bugun xitay tajawuzchiliridin qutulush yolimiz peqet birla:

Ya - Musteqilliq! Ya - Olum!

Xelqimiz qachanki bu mentiqimizge emel qilip heriket bashlaydiken, xelqimiz andin ozini qutquzushning yoligha kirgen bolidu!

 

2-10§. Uzungha Sozulidighan Mexpi Qarshiliq Korsitish Herikiti

 

"Ya – musteqilliq, Ya – olum" – Bu shu'arning wetinimiz xelqi emel qilishqa tigishlik birdin-bir mentiqisi ikenligini hetta xitay tajawuzchilirimu un-tunsiz etirap qilishqa mejbor bolmaqta. Shu seweptin xelqimizning buxil birdin-bir toghra yolni tepiwilishidin ensiriship, herxil tedbirlerni qollinip helqimizni kurming xil shekillerge kirguzulgen 'tenchliq yoli bilen paaliyet qildurush' heriketlirige tetur yoldin kushkurtup qiziqturush yollirini axturup yurushmekte. Bu jeryanda xitay tajawuzchiliri wetinimizni barliq amal-charilar bilen toluq tizginleshke tirishipla qalmastin, barliq pursetlerdin paydilinip tajawuzchi kochmen ahalisi bilen toldurushqa aldirimaqta. Wetinimiz xelqi hayatliq muhitidin toluq mehrum qaldurulushning eng axirqi peytige kilip qalghan mushundaq jiddi peyitte – Ya mehkumlukte yoqulush, ya qarshiliq korsitip qutulushtin birini tallashqa toghra keliwatqan tarixi jiddi bir peyitte – Xelqimiz oz mentiqisi, shundaqla barliq mustemlikilerni musteqilliqqa, azatliqqa erishturup keliwatqan mentiqe boyiche xitay tajawuzchilirigha qarshi qanliq jeng qilishning eng muwapiq1 yollirini tepip chiqishimiz zorur.

Xitay tajawuzchiliri ozining nechche on milyonluq tajawuzchi 'ahalisi' ni wetinimizge toshup kelishte wetinimizni mengguluk xitay yurtigha aylanduriwilishning ijtima'i asasini yaritiwelishini tupki meqsiti qilishmaqta. Shundaq iken, bizmu xitay tajawuzchilirining bundaq muddasigha delmu-del taqabil turush yolini talliwilishimiz, yeni dushmenning bu mexsidini ishqa ashurushigha endi qayta purset bermeslik uchun jan pidaliq bilen kuresh qilishimiz, ularni cheklishimiz, hetta ularni purset tapqan hamanla birmu-bir qoghlap chiqirish herikitige atlinishimiz kirek!

Milyon kishilik zamaniwi quralliq kuchlirining himayisida elip beriwatqan bu xil 'tench besiwilish herikiti' ge qandaq taqabil turalaymiz?

Qolimizda tomurning sunighimu yoq bugunki ehwalimizda desliwide dushmenge biwaste aeqa sep bolup beriwatqan, wetinimizni putunley xitay yurti halitige kelturiwelishta birdin-bir turtke boliwatrqan xitay tajawuzchilar kochmenlirige chek qoyush yolini tallap, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq heriket dolqunini balduriraq qozghashqa mejbormiz. Biz dushmenning kopuyishini heqiqi turde tosiyalaydighan heriketler bilen izchil shoghullinish arqiliq wetinimizdiki tajawuzchilar arqa sepini bugunki sanidin bolsimu kopeyitkuzmey saqlap tutushqa kapaletlik qilalighan dewrimiz, wetinimizdiki dushmen kochmenlirini azaytish yoligha tashlanghan birinchi qedimimiz bolup qalidu. Yeni, birinchi basquchluq herikitimiz xitay tajawuzchilirining sun'i nopus kopeytishini tosash dewri bolup qalidu. Ikkinchi basquchluq heriket dewrige qedem tashlighinimizda, mexpi xitay qorqutush herikitimiz tedriji shekilde ozgirep, sheherler arisi heriketchan partizanliq heriketlirige qismen shara'it yaritilghan bolidu. Bu basquchta dushmen ahalisini azaytishni asasi meqset qilghan partizanliq heriketlerni qanat yaydurush arqiliq, xitay tajawuzchilar kochmenlirini quralliq qoghdunushi bolmighan halda ishigha berip kilelmeydighan, sirtlargha chiqalmaydighan wehimilik weziyet yaritishni asasi meqset qilimiz. bundaq bir halet, da'imliq herbi halet hokum surgen qorqunushluq halet bolup, memori iqtisadi talan-taraj ornigha herbi halet dessigen parakendichilik dewir bashlanghan bolidu. bundaq bir elde, tajawuzchilar ahalisi uzun mezgil qelish niyitidin waz kechip, aziraqla purset tapalisa dolitige qarap qachidighan, yengidin kelidighanlarmu uzun mezgil qelishni oylimaydighan bolidu. bu halda dushmen kochmenliri izchil kamiyishqa yuzlinidu. dushmen kochmenlirining aziyishi wastiliq shekilde ishlepchiqirishni astilitish, azaytish we wastiliq shekilde palech halgha chushurup qoyushlargha elip kelishi muqerrer. Qalghan dushmen kochmenlirimu tedriji halda bixeter we muhim dep qaralghan sheherlirimizgila qapsilip qelip, xelqimizning sheherler ara partizanliq herikiti bilen shoghullinishi uchun teximu ongushluq shara'it yaritip beridu. Buning aqiwitide, mexpi partizan qoshunlirimiz tedriji kopiyip we muntizimliship, qismenlikte turaqsiz azat rayonlirimizning, andin mexsus azat rayonlirimizning, axirida berip xoshna eller bilenmu chegiraliri echilghan waqitliq milliy hokumet rayonlirimizning berpa qilinishighiche kengiyip baralaydu. Bu dewir, milliy musteqilliq herikitimizning eng axirqi basquchi bolghan qismen muntizim dala urushlirinimu qilalaydighan milliy armiye dewrige kirgenligidin direk beridu. Milliy musteqilliq herikitimizning uchunchi basquchi – Wetinimizdin xitay tajawuzchi quralliq qoshonlirini tazilash basquchi hisaplinidu. bizning milliy musteqilliq herikitimiz mana shu texmini uch basquch asasida eng muwapiq stiratigiyilik we taktikiliq pilanlar asasida progirammilinishi, shu nishan uchun pilanliq heriket qilinishi lazim bolmaqta. Sulhichiliq qarashliri bilen eqlini bulghiwalghanlar bundaq sistemiliq eniq mexsetlik layihe boyiche ish qilalmighini uchun, ularning herqandaq bir sitiratigiyisi yaki heriket taktikisining bolishi mumkin emes.

Yoqurqidek texmini uch basquch boyiche elip berilidighan milliy musteqilliq herikitimizning eng muhim basquchi – birinchi basquch bolup, bu basquch tezlikte qanat yaydurulmighinida qalghan basquchlardin soz echish mumkin bolmayla qalmastin, hetta birinchi basquch uchunmu purset qoldin ketken bolidu. Yeni, eger biz birinchi basquchluq herikitimizni tezlikte bashliwetmiginimizde Xitay tajawuzchiliri kochmenler sanini ashurush pilani wetinimizdiki nefit turba yolining, qosh relisliq tomuryolning, Qeshqerghiche tomuryolning, yengiche supetlik tashyol torlirining ishqa kirishturulishi we jenobi olkilirimizdimu nefit, eghir sanaet qatarliq sanaet rayonlirining kengeytilishige egiship tezlikte kopeytiwilishini kelturup chiqiridu – de, ularni qoghlap chiqirishning eng axirqi san cheklimisi we kuch cheklimisidin eship kitip qelishi mumkin. Bundaq bir halet, bizning xitay 'hindiyanliri' gha aylinip bolghanllighimizning bir bishariti bolup qalidu. demisimu yeqinqi yillar mabeynide, amerika hindiyanlirining menbesini 'Uyghur' lardin kelgen bolishi mumkin digenler tarqilip, bizning 'hindiyanlishish' qa konuk milletligimizni terghip qilishidighan ghelitiliklermu korulmekte! Bundaq bir el – Ismi jismigha layiq  ikkinchi kichik xitay yurti dimektur!

Bizning birinchi basquchluq herikitimiz milliy ahalimiz bolghan sheherlirimizde eng mexpi shekilde elip berilidighan, xitay tajawuzchiliri bilen nispi ariliship olturaqlashqan xitay zich yerlerde elip berilidighan bir qeder uzungha sozulidighan mutleq mexpi pida'i qoshon herikitidor. Ikkinchi basquchluq herikitimiz ushshaq bazar-sheherlirimizni tehdit astigha alidighan heriketchan partizanliq urush sheklini alidighan nispi mexpi we nispi erkin partizanliq herikiti bolishi mumkin. Uchinchi basquch bolsa, muqim azat rayonliri we nispi muntizim armiyisi bolghan, kichik-ottura sheherlirimizge herbi tehdit salaydighan eskiri heriket basquchi bolishini molcherleshke bolidu.

Bizning birinchi basquchluq mexpi wehime yaritish herikitimizning asasi meqsidi xitay tajawuzchilirining sun'i kopiyip ketishini tosash bolush bilen birge yene, wetinimizdiki qorqunchaq we qechish pursitini tapalaydighan xitay tajawuzchi kochmenlirining dolitige qechish dolquninimu yaritip berish bolidu. Bolupmu ata-aniliri, qeri –kisellirini, xotun-balilirini, sayahetchilirini, waqitliq hunerwenlirini, tilemchi-manglurlirini qorqutup qachuridighan alahidiligimu bolghachqa, ular dolitige qechip barghandin keyin korgen-anglighanlirini qorqunushluq shekillerge kelturup hikaye qilishliri netijiside, wetinimizge tajawuz qilip kilishni niyet qilishiwatqan nurghun xitaylarni niyitidin waz kechturush rolinimu qoshumche oynap, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining sun'i kopiyishini tez sur'ette azaytip biteleydu. Yene bir tereptin bazar igilikige qarap tezlikte islahat qilishqa mejbor boliwatqan xitaylar, wetinimizdiki bu wehimilik muhitqa meblegh selishni tedriji qisqartishqa mejbor bolidu. Bumu wetinimizdiki xitay tajawuzchilar kochmenlirining sun'i kopiyishige wastiliq tosalghu bolup beridu. Eng muhimi shu yerdiki, wetinimiz xelqini jasaretlenduridighan mexpi heriket jengchilirimizning sani tezlikte artip, weten uchun jan pida qilish muhiti tedriji eslige kelishke bashlaydu. Bundaq bir muhitta qet'i imkan tapalmighanlarni hisapqa almighanda, xelqimiz dushmen bilen tench birge otush chushenchilirini chorup tashlashqa bashlaydu. Bu eyni waqitta pida'ilirimizning istixiyilik artip berishini ilgiri sureleydu. Bundaq muhit ichide weten xa'inlirining yamirap ketishigimu nurghun cheklimiler yaritilip, weten xa'inliri yalingach otturigha chiqipla qalidu. Xelqimizmu gheywetxorluq, gep toshush, eyshi-ishiret qatarliqlardin ozligidinla ozini tartidighan, mutleq kop kishilirimiz weten teghdiri heqqide, yengi qural teyyarlashlar heqqide, dushmen raziwitchikliri heqqide bash qaturishidighan menzirini yaritishqa bashlaydu.Bundaq muhitning tereqqiyati muqerrer turde ikkinchi basquchluq herikitimiz uchun hul hazirlashni tezlitip beridu. Birinchi basquchluq herikitimizning tereqqiyatigha egiship, pida'ilirimizning tejribilirimu artip, yurigi toxtighan maharetlik qehrimanlirimizning kopiyishini, ikkinchi basquchluq herikitimiz uchun qabiliyetlik teshkilatchi partizan yitekchilirini koplep teyyarlap bereleydu. Bundaq bir weziyetke kelgen wetinimizning xelqaradiki sadalirimu dunya jama'etchiligining quliqigha xoshyaqidighan, bizge diqqitini berishke bashlaydighan, hetta ozligidinla dunya sehniliride wetinimizning weziyiti heqqide muhakimiler qilishidighan haletni peyda qilalaydu. Eng muhimi, adettiki xitay tajawuzchiliri arisida ozilirining tajawuzchiliq mahiyitini tonitidighan, xelqimizning milliy musteqilliq heriketlirige emiliy turde hesidashliq qilidighan haletlernimu yaritip berelishini qiyas qilishqa bolidu, ...

Bu mulahizilirimizdin koriwelishqa bolidiki, nowettiki birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizni dolqun halitige kelturiwilishimiz intayin muhim riyal we tarixi ehmiyetke ige. Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq dewrining xaraktiri dushmenning teng kelgili bolmaydighan quralliq kuchliri bilen toqunushup qelishtin saqlinishni alahide tekitlishimiz kirek. Bizning bu basquchta qolimizdin kelidighini peqetla xitay tajawuzchiliri arisigha eghir wehime selish bolup, teng kelgili bolmaydighan dushmen kuchlirige tigip qoyup paji'elik meghlop bolush yaki bihude qurban berishler bizning bu basquchluq herikitimizni eghir tosalghugha uchuritidu. Yeni, bihude meghlobiyetler we orunsiz qirilishlar xelqimizge eghir umidsizlikler elip kilishi bilenla qalmay, bu xil heriketlerning qayta dolqun haligha kelishini yene uzun mezgil keynige chekinduriwitishi mumkin. Ghelibe insangha jur'et, gheyret-jasaret beghishliyalaydu. Muweppiqiyet insangha yengi-yengi ijadiyet, keshpiyat ilhami, sinaq qilish, tewekkul qilish jur'iti bexish etidu. Shunga bu basquchta toluq netijisi korulidighan ishenchilik we bixeter bolghan heriketlerni tallap qilishimiz, kuchluk dushmendin, kop dushmendin, quralliq dushmendin ozimizni tartishimini telep qilidu. Yene bir tereptin bu mezgilde bizning hechqandaq qural-yaraq imkaniyetlirimizning asasi selinmighan ehwalda turghinimiz uchun, imkaniyetning bariche addi ishlepchiqirish quralliri we turmush boyum-oyunchuqlardin ozgertilgen qurallardin paydilinishimizni mejborlimaqta. Bundaq qiyin ehwalda ishni bek kichiktin bashlap, ushshaq-ushshaq heriket netijiliri bilen ozimizge ilham berishimizni, ozimizni gheyretlendurushimizni telep qilidu.

Ishning kichikligi mesile emes. Gep izchil heriket qilish we hemme yerde eng wehimilik weqelerni peyda qilip turushqa kapaletlik qilishta. Bolupmu bizning bu herikitimiz hergizmu he-hu bilen, hurralar bilenla putup ketidighan ish bolmay, uzungha sozulidighan jan pidaliq herikettur. Melum menidin alghanda bizning tarixtiki milliy musteqilliq heriketlirimizning kopunchisi tuyuqsiz partilap chiqip, tez ghelibe qilish xarakteridiki heriketler idi. Shunga xelqimizde bir yugiresh bilenla ishini putturiwilish aditi shekillinip qalghan. Tarixta bizning dushminimiz intayin ajiz bolush bilen birge, san jehettimu bekla az idi. U yillardiki dushmen sani kishi beshighila emes, hetta her yuz kishigimu birerdin toghra kelmetti. Hal bugun xitay tajawuzchilirining kuchi mislisiz artip ketish bilenla qalmay, kishi beshigha birer-yerimdin digidek toghra kelidighan halette turmaqta. Uning ustige bugunki joghrapiyilik shara'itimizmu eyni yillarningkidin bizge kop paydisiz halda turmaqta. Eyni yillarda partizanlirimiz atliq yaki piyade taghlarda dushmendin qechip qutulalatti. Emma bugun qatnash qulayliqlighi tupeylidin, at-ishek bilen qechip qutulushni qet'i qiyas qilghili bolmaydu. Shunga bu qetimqi milliy musteqilliq herikitimizni uzungha sozulidighan kuresh dep teyyarliq qilishimiz lazim. Buning uchun deslepki herikitimizning ghelibilik tereqqi qilishigha kapaletlik qilishimiz uchun, birla heriket bilen tutulup qelish tupeylidin tejribilik pida'ilirimizning yitishmesligidek halettin saqlinishimiz lazim. Eger her bir pida'iyimiz netijisi bolidighanliki we tutulup qelishtin saqlanghili bolidighanliqigha toluq ishench qilalaydighan heriketlerni tallap paaliyet qilidighanla bolidiken, uda bir qanche qetim heriket qilish pursitini yaritip, tejribisi eship baridu. Tejribilik bir pida'iyimiz temkin heriket qilalaydighanlighi uchun, kelguside teximu chongiraq we teximu wehimiligirek heriketlerni yaritish pursitige erisheleydu. Her bir kishining qilalaydighan asan ishlarmu nahayiti kop uchurap turidu. Eger biz niyetla qilidikenmiz, bizge intayin chong wehime peyda qilalaydighan intayin addi heriket pursetlirimu herdaim uchirishida gep yoq. Shuningdek bizning otkendiki dushmen qarishimizdiki xata tonushlarmu bizni heriket qilishtin cheklep kelgenidi. Biz burun peqet fashist quralliq dushmenler bilen trehimsiz dushmen emeldarlirinila dushmen dep tonighaniduq. Hetta nurghunlirimiz peqet Wang Jin, Wang Inmaw qatarliqlarni jazalashqa tigishlik dushmen dep tonighan iduq. Biz wetinimizge ayaq basqan herqandaq bir xitayning wetinimiz xelqining milliy dushmini ikenligini endila tonup yetmektimiz. Shundaq iken, bizning mexpi wehime yaritish pursetlirimizmu zor derijide kopiyish pursitige erishken boldi. Bu heqte "Musteqillighimizdin Umid Barmu?" digen esirimizde we bu kitawimizning aldinqi bolumide xeli tepsili toxtalghaniduq.

Biz shu asasta zerbe beridighan nishanimiz uchun eng ajiz, eng bixaraman, qoghdinish kuchi bolmighan xitay tajawuzchilirini tallap zerbe berishtin ishni bashlishimiz kirek. Bu turdiki heriketlirimizni mutleq mexpi elip barghinimizdin tashqiri, eng muhimi mumkin qeder yalghuz-yalghuzdin heriket peyda qilishqa adetlinishimiz kirek. bugun bizning mexpiyetlik engimiz heddidin tashqiri zeip turghini uchun, herqanche men-men digenlermu birkunliri yeqinlirini chishlep tartmaydu digili bolmaydu. Yalghuz qilinghan heriketning pash qilinish imkani eng tuwen bolidu. Ozimiz maxtanchaqliq qilip birsilirige dep qoymisaqla bashqilar teripidin asan pash qilinalmaymiz. Heriket qetim sanining artip berishigha egiship, mexpiyetlik engimizmu kuchiyip adetke aylinishqa bshlaydu we tedriji halda shagirt yetishturush shara'itigimu erisheleymiz. Shundaqtimu biwaste bilidighan shagirtlirimizning sanini 3-4 tin ashuriwetmeslikke alahide diqqet qilishimiz, ulargha wezipe tapshurghandimu bir-birsidin yushurun wezipe tapshurush, imkan bar yalghuz kishilik wezipe tapshurishimiz, birleshme heriketlerdin saqlinishqa tirishishimiz lazim. Heriketlirimiznimu imkan bar qarangghu kechilerde, jim-jit yerlerde, arqa kochilarda ishqa ashurushtin bashlishimiz, tedriji halda xitay tajawuzchilirini asas qilidighan idare-shirketlerde, tetqiqat-oqutush orunlirida, teshwiqat-siyasi organlarda, ishlepchiqirish-mulazimet orunlirida, baghcha, bazar, sanatoriye, doxturxana, kafixana-tansixana, eyshi-ishiret yerliri, zallar, aililik-yataq binaliri, herxil iskilat-zawutlar, herxil kowruk-biketler, benzin ponkitliri-remontxanilar, tashyol-tomuryollar, nefit-gaz yolliri, aptomobil-poyizlar, ... qisqisi xitay tajawuzchiliri uchun xizmet qilidighan barliq yerlergiche kingeytip eng wehimilik heriketlerni qanat yaydurush qabiliyitimizni osturup berishimiz lazim.

Birinchi basquchluq herikitimizning meqsidi dushmenning sun'i kopiyishige cheklime yaritish bolghini uchun, her bir qilghan herikitimiz xitayda wetinimizge hewes qilishiwatqan yuzminglarche, hetta milyonlarche kelgusi xitay tajawuzchilirining wetinimizge ayaq besish pilanlirini bit-chit qilip tashliyalighidek kuchluk tesir peyda qilidighan heriketler bilen shoghullinishimiz lazim. bundaq tesirni izchilliq arqiliqla ishqa ashuralaymiz. xitay tajawuzchilirini az yoqutush-kop yoqutushmu muhim amil emes. Peyda qilidighan mexpi wehime yaritish herikitimizning ayighi uzulmise, wehimisini herbir xitay tajawuzchisi his qilip tursa, wehimisi toxtap qalmisa, ulargha kongul tindurghidek qilchilikmu waqit qoymisaqla kozligen netijige erisheleymiz. Xitay tajawuzchiliri hemme yerni qaplighan bunche wehimilik paji'eler tesiride oyliride aramxuda uxliyalmisa, xatirjem ishqa berip kilelmise, qoqmastin birer aptomobilgha chiqalmisa, birer binagha kirelmise, tashqirigha chiqalmisa, ya oyniyalmisa, bala-chaqisi, ata-anisining bixeterligidin zadila xatirjem bolalmisa, ... Qisqisi yalghuz millitining menpeti uchunla bu elde yashashqa mejbor bolghinida ata-anisi, bala-chaqisini dolitige yolliwitip xatirjem bolushni oylaydu. Uningdin keyin yalghuzluqning, zirikishlikning, ensizchilikning derdide resmi garang halgha chushup qelip, mustemlikichi hokumitigimu artuqche bir yuk haligha kelip qalidu. Qarimaqqa bu ishlar ayiqigha petiwatqan miq uchi yaki qum-sheghildek addi korungini bilen, uni bir minotmu aramida qoymaydu. Halbuki, bizning teshebbusimiz herbir xitay tajawuzchisi uchun addi bir miq yaki sheghil bolmastin, belki qan tamchip turidighan resmi qisas herikitdur! Bundaq paji'elerning etisila uningmu beshigha kelmeydu dep hechkim kapaletlik qilalmaydighan intayin wehimilik bir paji'edin ibaret.

Wetinimizde eng pajielik shekillerde shekilde ujuqturiliwatqan herbir xitay tajawuzchisining paji'esi eng az digendimu 10-20 neper kona xitay tajawuzchisini yurtigha qachuridighan, bu qachqan dushmenler xitayning herqaysi olke-sheherliride heqiqetenmu wehimilik hikayilarni tarqitip, 'hepisidin shepisi chong' digendek tesir peyda qilip, kelmekchi boliwatqan nechche on dushmenni niyitidin yandurup qoyalishida gep yoq. Shuning uchun peyda qilinidighan herbir wehimimiz, pajielik ujuqturulushlar shundaq chekidin ashqan dehshetlik tuslerni elishi kirekki, korgen xitayning turmaq, anglighan xitayningmu yurigi yerilghudek dehshetlik bolishigha kapaletlik qilishimiz lazim! Buning uchun dushmenning nimidin eng bek dehshetke chushidighanlighini dawamliq tetqiq qilip yengilap turushimiz kirek bolidu. Eyni waqtida dushmen nimidin bekirek qoqsa, shu xil wehimidin kopirek peyda qilip turushqa kapaletlik qilishimiz lazim. bu turduki heriketlirimisz bizning birinchi basquchluq herikitimizning imkanqeder qisqa waqit ichide axirlishishini kapaletke ige qilidu.

Xitay tajawuzchiliri arisida wehime yaritish ishi hemmila kishining qolidin kelidighan addi ishlar emes. shunga bu xil heriketke ozini beghishlighan pida'ilirimiz eng axirqi teniqi qalghiche eng kamida on qetim, yuz qetim, hetta ming qetim qisas eliwilip olup ketsem meyli, deydighan niyet, qesem, ghaye bolishi lazim.

Biz bugun xitray tajawuzchiliri arisigha qanchiki eghir, qanchiki kop wehime teriymen deydikenmiz, birinchi basquchluq herikitimizni shunche mexpi qanat yaydurushimizgha toghra kelidu. Bu basquch bizning hayajanlinishimizni, maxtinishimizni, keng kolemde hemkarliq asasidiki bir tutash heriket qilishimizni, qandaqtur bir partiye-teshkilatimizning, atalmish bash qumandanliq shitaplirimizning keskin qararliri, bir tutash pilanliri digendek quruq geplirige beqinishimizni zadila koturelmeydu! Bu basquch – Yalghuz Xuda yolida, weten-millet uchun kopirek heriket qilishimiznila telep qilidu. Buning uchun shunche mexpi, shunche wehimilik, shunche izchil, shunche zich heriket qilishimizni aldinqi shert qilidu! Bizning herbir herikitimiz qanchiki netijilik bolidiken, xelqimizge shunche kuchluk teshwiqat bolup tesir qilidu. Xelq sizdin shunche pexirlinidu, xelq sizdin shunche kop ulge elishqa tirishidu. Xitay tajawuzchilirimu sizning herqetimliq netijilik herikitingizdin alidighan zerbisi netijiside, wetinimiz tewesidin shunche qorqidighan, bu tupraqlardin shunche yirginidighan bolidu. Huddi shuningdek, netijilik paaliyetlerning kopiyishige egiship xelqimizmu ghururlinip jengguwarlishidighan halgha ozgirep, dushmenning tehditlirimu shunche kargha kelmes bolidu. Xaim-jasuslarmu shunche yalingachlinip otturgha chiqip qalidu. Tenchliq terghibatlirining bazirimu shunche kasatliship ketidu.

Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchi qachan axirlishidu? Ikkinchi basquchluq herikitimizge qismen shara'it teyyar bolghan dewirlerdin bashlap tedriji halda asasliq heriket shekli bolush alahidiligini yoqutup, qoshumche heriket shekli bolushqa ozgirep baridu. Uchinchi basquchluq herikitimizning shepisi korulgenlerde bu turdiki heriketler qisas herikiti halitidin ozgirep, resmi raziwitka qilish, dushmen arqa sepini parakende qilish sheklige ozgirip bolidu. Yeni, birinchi basquchluq wehime herikitimizning tamamlinishi bu heriketni qanchiki wehimilik, qanchiki zich qanat yaydurishimizgha baghliq. Shu seweptin biz ozimizni wehimilik heriket peyda qilish uchun teyyarlashni her waqit unutmaslighimiz, buning uchun mexpi cheniqishni qoldin bermesligimiz, xelqimizni bu heriketke kopirek jelip qilishqa tirishishimiz, shara'itimiz yar bergende mutleq ishenchilik sinaqlar arqiliq kopirek shagirt yetishturushimiz lazim. Herqaysi milliy musteqilliq arzusu bolghan partiye-gurohlirimizmu he disila tenchliq kuresh yoli digen u bimene yolgha altun tepiwalghandek ching chapliship turiwalmay, xelqimiz arisida xitay tajawuzchilirigha wehime selishning chare tedbirlirini, addi wehime qurallirini, ularning retsip-yasilish chertyojlirini, dushmenning ajiz noqtilirini, ghalibiyet xewerlirini tenim tapmay teshwiq qilip berishi, xelqni bu heriketler uchun righbetlendurup berishi lazim.

Biz bu basquchluq herikitimizni axirqi netijige erishturimiz deydikenmiz, bizning hemme paaliyitimiz milli musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq herikitini yuquri dolqungha koturushke atishimiz lazim. Shu chaghdila bizni wetewnperwer, milletsuyer, insanperwer diyish mumkin. Mana bu bugunki wetinimizning bizdin kutiwatqan umidi!

 

2-11§.Teshkilatlirimiz

 

Birer ammiwi heriketning adaqqi ghelibisi – Izchilliqqa baghliq. Izchilliqighigha kapaletlik qilghili bolmaydighan herqandaq xelq herikiti axirqi netijisini qolgha kelturelmeydu. Emma istixiyilik we shexsi elip berilghan xelq herkiti kamdin-kam axirqi ghelibisini qolgha keltureleydu. Yeni nyrghunlighan xelq inqilapliri desliwide istixiyilik bashlanghan teghdirdimu, eger chaqmaq tezligide ghelibini qolgha kelturelmeydiken, hergizmu izchilliqigha kapaletlik qilishqa bolmaydu. Uzungha sozuilish ehtimali kuchluk bolghan bir xelq inqilawi, muqerrer turde mu'eyyen bir teshkilatning toghra, meqsetlik, pilanliq we sistemiliq yiteklishi arqiliqla axirqi ghelbisini qolgha keltureleydu. Undaq bolmaydiken, istixiyilik bir xelq herikiti nurghunlighan mehelliwi mezheplerge yaki bir qanche millitaristlargha parchilinip kitip, bir tutash we pilanliq heriketke atlinalmay, 20-yillardiki Ottura Asiya milliy 'Bandit" liridek birdin-birdin tarmar qilinip, ming teste yitiship chiqqan xelq herikiti qaytidin noldin bashlash halitige qaytip ketidu. Bizning milliy musteqilliq herikitimiz yiligha yerim milyondin sun'i kopiyip kitiwatqan we charek milyondin tebi'i kopiyish shara'itige kiliwalghan xitay tajawuzchilirini wetinimiz tupraqliridin tel-tukus qoghlap chiqirishqa mejbor boliwatqan pewqul'adde musheqqetlik we uzungha sozulidighan heriket bolghachqa, birdemlik yaki birdem-yerimdem korulup qalidighan tarqaq heriketler bilen qet'i netije yaratqili bolmaydu.

Bolupmu istixiyilik bashlanghan bir xelq herikiti toghra yitekchilik qilidighan bir teshkilat qumandanliq shitabi astida yiteklenmiginide hechqachan eng axirqi ghelibisige erishelmeydighanlighini Birinchi Jumhuriyitimiz inqilawidila korgen iduq. chunki, istixiyilik heriketler ghezepning tuyuqsiz partilishining mehsulati bolghini, pilanliq, teshkillik heriket bolmighanlighi uchun, tebi'iki ghezep kuchi nisbeten qanaetke erishkinidin keyin yaki waqitning uzurishigha egiship sowushqa bashlighinidin keyin asta-asta uchup qalidighan izchilliqigha kapaletlik qilishqa bolmaydighan herikettur. Heriketning izchilliqighigha kapaletlik qilish uchun emili kuresh jeryanida yitiship chiqqan we kunsayin mukemmelliship beriwatqan iqtidarliq we weziyetke mas qumandanliq shitaplirigha muhtaj bolidu. Halbuki, milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchida he digendila bundaq bir shitaptin umid kutelmeymiz. Emma heriket qilghuchilar bilen biwaste munasiwiti bolmisimu, herxil teshwiqat shekilliri bilen bu xil tarqaq pida'ilirimizni righbetlendurush, yol korsitish, yiteklesh qataridiki wastilar bilen xelq arisidin yitiship chiqqan mexpi pida'ilirimizning izchil herikitini saqlap qelish weziyitini wastiliq qolgha kelturushmu mumkin.Birinchi basquchluq herikitimizning xaraktirige asasen, pida'ilirimizni yekke heriketlerni qandaq qilghanda ghelibilik dawamlashturghili bolidighanlighi, qandaq qilghanda kingeytishke bolidighanlighi qatarliqlar heqqide wastiliq yardemlerde bolush, bu jeryanda bashqa pida'ilarning netijilik heriket tejribilirini tonushturush, bu heriketler sewebidin xitay tajawuzchilirining parakendilikke chushup qalghan menzirisini tunushturushlar we xelqning qizghinlighi heqqidiki xewerlerni tarqitish yolliri arqiliq, pida'ilirimizning yekke-yigane emesligini, qiliwatqanejrisining heqiqeten miwiliri koruliwatqanlighini korsitip righbetlendurgende, yekke heriketlerning izchillighini saqlap qelishqa bolidu. Yene bir tereptin pishqedem pida'ilar uchun shagirt yetishturush yollirini terghip qilish wastiliri arqiliq, mexpi qarshiliq herikitini tedriji shekilde 3-4 kishilik mexpi qoshonlargha, uningdin yene shu 3-4 kishilik pidailarning herbirsi oz aldigha qurup chiqqan musteqil tughunda qoshunliri arisidiki zenjirsiman mexpi baghlinishliq partizanlar etiret-guruppilirigha uyushush telimatlirini berip, teshkillinishke yiteklesh mumkin. Teshkillinish digende he disila bir yerge toplinip tugumes yighinlarni echishqa bolidighan we 'sen uni qil, sen buni qil' dep udul telimat berishke bolidighan weziyetni shekillendurushnila oylimasliq lazim. Bir heriketning pilanliq bir shekilde izchilliqqa kapaletlik qilish uchun illaki bir-birige korunidighan yaki qurultaylar echip bir-birige boyruq-yolyoruqlar bireleydighan dahisi, sekritari eniq teshkilat bolishi shert emes. Bir teshkilat oz ezasi bolmighan pida'ilarghimu bir-birini kormey yaki tonimay turupmu teshkillik paaliyet qildurghuzushqa bolidu. Yiterki, bundaq 'qarangghuluqtiki munasiwet' mutleq toghra yol korsitishke kapaletlik qilalisun. Zadi tonimighan we belkim menggu tunishalmay otup kitishi ehtimali bolghan yekke heriket qilghuchi pida'ilarmu menggu uchurishalishi yaki menggu tonushalishi mumkin bolmaydighan bu 'qarangghuluqtiki qumandanliq shitap' ning boyruq-telimat we meslihetlirini xoshalliq bilen ixtiyari ijra qilidighan weziyetni yaritalishida qilche guman yoq. Belkim bu xil 'qarangghuluqtiki qoshun we qarangghuluqtiki qumandanliq shitap' munasiwiti milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchluq heriketliride eng mukemmel 'teshkilat shekli' bolup qelishimu mumkin.

Eger bir pida'i qoshun teshkilleshni bixeter kormiginimizde we bundaq 'qarangghuluqtiki mergez' ning toghra korgen 'boyruqliri' ge erishelmey qalghinidimu qilche meyuslenmestin, oz wijdani burchining heydekchiligide herikitini izchil dawamlashturushqa gheyret korsitishi lazim. Belkim bundaq 'yitekchisiz' heriketlerning bir qismi pilansiz, ehmiyetsiz, hetta qismenlikte ziyanliq bolup korunginidek qilsimu ensirimesligimiz lazim. Chunki qismenlikte yekke heriket qilghuchilar paaliyetliri tertipsiz, pilansizdek korungini bilen, xitay tajawuzchilirigha bolghan tesiri mutleq turde qanuniyetlik dekke berish bolup roy beridu. Bizge shuning ozila yiterlik. Shundaqtimu yekke heriketler kopunche hallarda yalghuzluq his qilip "herip qelish" rohi halitini kelturup chiqirishimu mumkin. Emma ozimiz anglighiraq bolsaqla, qisqa mezgillik "herip qelish" tin keyin, mutleq turde qaytidin janlinip herikitimizni dawamlashturalishimiz mumkin. Eger heqiqeten yalghuzluq hisiyati sewibidin qiynalghinida, ozining netijilik paaliyetlirini yezip maxtap xelq arisigha mexpi tarqitiwitish yoli arqiliqmu "xeli aram tepip qelish" mumkin. Bundaq qilinghjanda "bir chalmida ikki paxtek" digendek, hem ozini xoshal qiliwilishqa, hem xelqni righbetlendurush mexsidigimu erishkili bolidu.

Bizning birinchi basquchluq milliy musteqilliq  herikitimiz biwaste qumandan yaki dahi yetishturup birelmeydu. Emma mexpi korunmes qumandan we dahilarni yetishturup birelishi mumkin. Bir qarisingiz Sanjida bir heriketni peyda qilip "Qaraghuja" imzasini tashlap qoyghanning ozide, Aqsuda bir weqe otturigha chiqip yene shu "Qaraghuja" imzasini bergen; Urumchining Shamalbagh etirapida bir herbi mashinisini partilitip tashlap, yene shu "Qaraghuja" imzasini tashlap qoyghan; ... Netijide xelqimiz arisida herqandaq bir xitay tajawuzchiliri arisigha wehime selish weqesini "Qaraghuja" qilghan dep, u namelum "Qaraghuja" din ghururlansa, xitauy tajawuzchilirimu wehimilik partilashtin omilep qopiwitip "Meni Kalagojia partilitiwetti" deyishi mumkin! bundaq ortaq qehriman ismi bilen wujutqa kelidighan "yigane yitekchi" baturimizmu xelqimizning xitay qoghlash herikitige "korunmey yitekchilik" qilalishi mumkin. Hetta kelguside Milliy musteqilliq meydanimizgha bu "Qaraghuja" baturimizning mis heykilini qaturidighanlarmu chiqishi mumkin!

Kurunidighan qumandanimiz yaki dahimiz belkim milliy musteqilliq herikitimizning ikkinchi basquch otturiliridin keyinla andin otturigha chiqishqa bashlash ehtimali barliqqa kelishi mumkin. Shunga, he digendila mukemmel bir dahi, mukemmel bir qumandan xiyalini qilishimiz, uning hazirla otturigha chiqip yitekchilik qilishini tama qilip yetish hajetsiz. Demisimu ofiserlirimiz biraqla uch yultuzluq bolup otturigha chiqmay, qedemmu-qedem yuksilidu; xuddi shuningdek he digendila tot yultuzluq geniral peyda boilmastin, bir yultuz-bir yultuzdin qoshulup yetiship chiqidu. Emma bugunki bezi 'partiye-teshkilatlirimiz' da biraqla "Marishal" boliwalidighanlar korulmeklte! Buning aqiwitide "itning beshigha ursimu bir 'marishal-geniral' chiqidighan" weziyet shekillinip, qaysi birsige "ehtiram bildurush" nimu bilgili bolmas qiliwetti!

Emma biz shuninggha ishinishimiz kirekki, mexpi wehime yaritish herikitini izchil qanat yayduridighanla bolidikenmiz, heriket jeryanida omumiy etirapqa erisheligen qabiliyetlik nopuz igiliri meydangha kelip, herikitimiz tertipke kirishi, teshkillik heriketke aylinishi jezmen. Bundaq shara'ittqa yetishish uchun heriketning bir az bolsimu ammiwi tus elishi, nopuz bixlirining ashkarilinip xelqning tonushini teqezzar qilidu.Buning uchun eng kamida birqeder muqim azat rayonlirimiz qolgha kelgen ikkinchi basquchluq heriket basquchini kutishimizge mejbormiz. Melumki, birinchi basquchimizda hemme pida'ilirimiz oz wijdani ghoruri boyiche heriket peyda qilip turishi, eng kop bolghandimu yoqurida teswirliginimizdek iradimizni ozide mujessem qilghan "Qaraghuja" tipige boy sunishimiz yaki heliqidek "korunmes teshkilat" lirimizning boyruqigha konup turushqa mejbormiz. Shunisi eniqki, bugungiche qurulghan "mutleq mexpi teshkilat-partiye" lirimizdin pash bolmighini yoq diyerlik. Peqet pash qilinmighanliri bolsa, "qurulghinidin bugungiche qilche paaliyet qilmay jim yetiwalghan partiye" lirimizdur. Bu mahiyette yoq dimektur. Yeni bizde mutleq mexpi ehwal astida partiye qurush tejribisige, toghri pirinsipqa we bu partiyige tayinip wetendiki xelqimizni milliy musteqilliq heriketlirige yiteklesh iqtidarigha ige bolmighan, hetta qarshi chiqidighan kishiler partiye qurup kelmekte. Shundaq iken, hazirche mexsus partiye qurushqimu aldirap kitishimizning hajiti yoq. Awal qilidighan ishlirimiz "tizda yerim" bolup baqsun. Halbuki, bar partiyilirimizning hemmisila digidek milliy musteqilliq paaliyetliridinpartiye abroyini yaki "dahiliri" ning abroyini ustun qiliwilishqan "teshkilatlar" din bashqiche emes! Yeni, biz bugun partiye-teshkilge emes, mexpi xitay wehimisi yaritish teshwiqati we herikitige ehmiyet berishimiz l;azim.

 

2-12§. Muhajirdiki Teshkilatlirimiz

 

Bugunki kunde muhajir teshkilatlirimizning sani shundaq kopki, guya teshkilat qurushqa adem tapalmighanlirida bala-chaqilirini yighipla "teshkilat" quriwalghandekla tesiratni berishidiken. Qumdek tula bu teshkilatlar oz aldigha tuzugirek birer ishni wujutqa kelturishelmey, arida bir yighilip bir-birsini bashliq saylap, atalmish ittipaq, mergez, bash shitap, qurultay digenlerni qatirisigha otturigha chiqirishidiken. Bu sun'i teshkillengen gurohlar weten milliy musteqilliqigha qilche munasiwiti bolmighan, hetta bezide ziyanliq ishlarni wezipe qilip bekitiship, hemme yerde terlep turup teshwiq qiliship xelqni ozlirige jelipm qilishqa, ozlirini tonutush, maxtilishqa urunishidiken. Bu teshkilatlar ozlirini weten perwer diyishidikenu, wetenperwerlikke dair teshwiqatlarni keskinlik bilen cheklep yoqutushqa tirishidiken; biterep diyishidikenu, xitaylar bilen sohbetlishishke maqul dep, jiddiraq paaliyetlerni terghip qilishlarni qet'i yeqin kelturushmeydiken. ularning chiqiridighan gezit-jornala yaki betliride Amerika parlament mergizidinmu sistemiliq wezipe tertipliri bilen ozilirining shexsiyitini maxtiship hewerlerni berishidikenu, wetenni azat qilish uchun keskinirek layihilerni otturigha qoyghanlarni qarilishidiken. Oziliri herxil xitay wekilliri bilen ashkare-yushurun sohbetlerni uyushturalaydikenu, xitaygha qarshi paaliyet qilishqa urunghanlarni jasus diyishidiken. Hemmidin qiziq yeri bu teshkilatlarning qilip yurgen ishliri asasen oxshash bolishigha qarimay, bir-birsidin ayrim teshkillerge ayriliwiliship, bir-birsini ishpiyon-jasus diyishishnimu wetenperwerlik herikiti bilen shoghulliniwatqanliq diyishidiken. ... Ularning teshwiqatliri texi yeqinqi kunlerdila xitay bizge aptonomiye bersun digendek telepliri emeldin qelip, uning ornigha yuksek aptonomiye, fediratsiye, istiqlal digendek sozler korulishke bashlidi. Ular milliy musteqilliq digen sozdin shunche qorqishidikenki, biz turghan dolet qanuni buninggha yol qoymaydu diyiship xitaylar bilen apaq-chapaq bolishalaydiken. Emma shunisi eniqki, cfhet'elde texi birmu gezitimiz, birmu jornilimiz, birmu kitawimiz qanun boyiche pichetlinidighan yaki koydurilidighan ehwal korulup baqmidi; birmu teshkilatimizni qanunsiz dep tarqitiwitish ehwali korulup baqmidi. Emma muhajirlirimiz ozliri taqiwetken, koyduriwetken, chekliwetken materiyallarning sani yoq. heli qurulup, heli tarqiliwatqan, heli ayrilip heli birleshken boliwatqan, ... bir qarighanda bu teshkilatlarning hemmisidila weten emes, ozini korsitish asasi orungha otup bolghanlighi korunupla turidiken.

Shunche tayini yoq bu muhajir teshkilatlirining weten ichige kiriwatqan dawrangliri shunche kuchlukki, guya ular wetenni qaysi bir dolet yaki qaysi bir xelqaraliq teshkilatqa tayinip etila xitaylardin tazilatquzup berishke teyyarla qilip qoyghandek teswirlerni beriship kelmekte. Emma hedise tenchliq, jim yetip berish, sohbet, kilishim qilishlarni terghip qilip weten xelqini ya yighliyalmaydighan, ya tilliyalmaydighan bir halgha kirguzup umitsizleshturidiken. Qisqisi, bizning chet'eldiki muhajirlirimizning arisida wetenni azat qilishni ozlirige tupki meqset qilghan birmu teshkilatimiz yoq diyerlik iken. Ular yashash uchun, yashash uchun, we yene yashash uchunla weten dep qoyidighanlardin bashqa bir nerse emes iken. Kashki weten uchun birer helqaraliq dawrang bolsimu yaritip bereligen bolsimighu! Buning del eksiche ular wetinimiz xelqini xelqaragha birxil bandit sheklidila tonutup keliwatqandekmu korinishidu!

Bu ehwallardin shuni koriwelishqa bolidikin, bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchi uchun yardem bireleydighan birermu muhajir herikiti yoq. Eslidinla bugunki kunde birinchi basquchluq herikitimiz uchun muhajir teshkilatlirimizning yardimi deydighhan mesilimu mewjut emes. Bizning birinchi basquchluq herikitimiz jeryanida asasen alghanda xelqaraliq teshwiqatlargha digendek ehtiyajimiz yoq. Eger bar diyilginide, wetinimiz xelqini birinchi basquchluq heriketke jelip qildurush teshwiqatliri uchun yardemchi bolup berishliri mumkin. Emma chet'el hokumetliridin bunchilikmu yardimining kerigi yoq. Chunki, bugun yardem qildim dep turup, etilikke berip xitay hokumitige weten ichidiki mexpi paaliyetchilirimizning ismini setiwetmeydu dep kim kapaletlik qilalaydu? Biz ulardin bizni terorchilar dep tilliship, hitayning basturushi uchun helqaraliq yol qoyush weziyiti yaritip bermesliginila umit qilalishimiz mumkin.

Hulase shuki, bizning milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchida herq2andaq ashkare muhajir paaliyetlirige qilche ehtiyajimiz yoq. Helqaraliq deplomatiyige zadila derijimiz toshmaydu. Shuning uchun bu herikitimizde muhajirlirimizni esimizdin chiqiriwitishimizgha bolidu. belkim ikkinchi basquchlarning axiri yaki uchunchi basquchlarning kirishliride bundaq bir hajet peyda bolishi ehtimal. hazir bu mesilini untup turushimizgha bolidu. Eslidinla chet'ellerde palaxship yurgen dangliq erbaplirimizdin qaysi birsi weten xelqining quralliq milli musteqilliq kurishige atlinishini qollap beriwatidu? Asasen hemmisi esheddilik bilen qarshi! Ularni hazirche untup kiteyli....

 

2-13§.  Dushmenning Jaza Heriketlirige Qarshi Qisas Heriketler

 

Milliy musteqilliq herikitimizning birinchi basquchida dushmen kuchliri pewqul’adde ustun, xitay tajawuzchilirining xorigi osup ketken, xelqimizning jengguwarliq rohi yexi toluq eslige kelmigen, mexpi qarshiliq heriketliri bilen shoghullanghuchi pida’ilirimizning sani intayin az, mexpi qarshiliq heriket tejribimizmu yitersiz qatarliq sewepler tupeylidin, qanat yayduriliwatqan mexpi qarshiliq korsitish herikitimizning wehime yaritish derijisimu yiterlik bolmasliq, heriket sani az bolush, xitay tajawuzchilirining esebiligi heddidin ashqan ehwal korulishi muqerrer. Bundaq bir ehwalda, dushmen kuchliri herbi, quralliq saqchi, amanliq saqlash qoshunliri, saqchiliri, bingtwen jallatliri, minbingliri, tajawuzchi hokumet kadir-gumashtiliri, kompartiye ezaliri, milliy munapiqlar, menpe’etperesler qataridiki tajawuzchi kuchlirini tushmu-tushtin heriketlendurup, qaramliq we guman bilen tutqun qilish heriketliri, qara tizimliktikilerni tazilash herikiti, hetta ditigha yaqmighan, kozige set korungen, qizghanghan kishilirimizdin tartip barliq biguna xelqimizni jazalash, soraqqa tartish, qiynash, nezerbent qilish, nazaret qilish, qamal qilish, surgun qilish qataridiki fashisttik heriketlirige atlinishi turghanla gep.

Xitay tajawuzchiliri bu xil adem qelipidin chiqqan wehshiyane charilar bilen xelqimizning mexpi qarshiliq korsitish heriketlirige atlinish iradisige soghuq su sepishni pilanlap, uchuqtin-uchuq bihude olum jazalirinimu kopeytiwitishi, xelqimiz arisida heqiqetenmu passip tesirlerni peyda qilalishi mumkin.

Mexpi qarshiliq korsitish herikitige ozini beghishlighan xitay tajawuzchilirini qoghlash mexpi pida’ilirimiz dushmenning bu xil fashistik jaza heriketliridin temtirep qalmay, ozini teximu temkin tutup, dushmenning jiddileshken halitini wehime halitige yukseldurush uchun teximu paji’elik weqelerni tughdurushqa tirishchanliq korsitishi lazim. Bolupmu xitay tajawuzchilirini teximu eghir alaqizadilikke chushurup qoyush uchun sherqtin shepe berip qoyup, gherptin tigish, dushmenni onggha yugurtup qoyup soldin zerbe berish, tipik jallatlirining, tipik chaparmenlirining, tipik xa’inlarning bala-chaqisigha zerbe berip, xitay tajawuzchilirini eghir wehime ichide temtiritiwitish heriketlirini jiddi kucheytishke tirishish lazim. Biguna olturulgen wetendashlirimiz uchun birge onlap qisas elishqa bar kuchimiz bilen tirishchanliq korsitishimiz lazim.

Xitay tajawuzchilirining jaza herikiti kuchiyip ketidighan deslepki dewirlerde passip halette turiwatqan helqimiz arisida ensizlik kochiyip, bu xil mexpi qisas heriketlirimizni qarilaydighan teshwiqatlar ulghuyup ketishi mumkin. Hetta bu xil passip teshwiqatlargha otkenki heriketlirimizda korunginidek dangliq kishilirimiz, alimlirimiz, dini zatlirimiz, etiwarliq ademlirimizni aldigha selip basturushqa atlinishimu turghanla gep. Hetta ata-anilar, bala-chaqilarnimu sorep chiqip aldigha seliwilishi mumkin. Mexpi qarshiliq korsetkuchi pida’ilirimiz bu turdiki inkaslargha temkinlik bilen mu’amile qilip, dushmenge teximu eghir zerbe berish wastiliri arqiliq taqabil turushqa tirishishi lazim. Biz shuni unutmaslighimiz kerekki,  xitay tajawuzchilirini mexpi qoghlash uchun wehime yaritish herikitini yengidin bashlighinimizda xitay tajawuzchiliri nime qilarini bilelmey ichki wehimisini, ensizchiligini, tajawuzchi kochmenliri arisidiki parakendichiligini yepish uchun herxil qaramlarche ghaljirliqlar bilen taqabil turushqa urunushi tebi’I bir hal. Eslide xitay tajawuzchilirining ghaljirlashqan peyti ularning eghir parakende bolghan, ichki sarasimige chushken peyti bolup, bu xil weziyette qiliwatqan wehshilikliri pilansiz qaramliqtin bashqa nerse emes. Bu xil halette turghan dushmenni izchil parakende qilishqa kapaletlikla qilidighan bolsaq, xitay tajawuzchiliridiki bu xil esebilik qorqushqa almiship, dolitige qarap qachidighanlarni yaki bixeter dep qarishidighan jaylargha yighiliwilishini teximu tezlitip beridu. Ensizlik ichige chushken xitay tajawuzchilirining bir yerge yighilishi qanchiki kopeygensiri, dushmenning parakendichiligini shunche ashuriwitidu. Mana bu – Mexpi qarshiliq korsitish sheklini alghan birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizning ongushluq kitiwatqanlighining bisharitidur.

Herqandaq bir mexpi zerbe berish herikiti mutleq turde dushmenni parakendichilikke elip baridu. Xuddi shuningdek nedin we kimdin zerbe yigenligini bilelmigen dushmenmu huluqush ichide kimge zerbe berishini bilelmey, qaramlarche zorawanliq heriketler arqiliq putkul xelqimiz arisida xuddi xitay tajawuzchiliri arisida korulginidek, hetta uningdinmu eghir parakendichilik selish arqiliq, pida’ilirimizning mexpi pa’aliyitini urkigen xelqimiz wastisi arqiliqbesim yaritip toxtutushqa tirishidu. Yeni, ozlirining parakendichiligini teximu eghir qarshi parakendichilik wastisi arqiliq yengip chiqishqa urunishidu. Bu eslide korunmigen dushmendin parakende bolup jiddileshkenligi, hetta umidsizlik ichide jengguwarlighini yoqutushning alametliri bolup, insan jengge kirginide dushminini kormey turup zerbe yiginide putunley passip haletke kilip qalidighanlighining bir tebi’I netijisi. Eger pida’ilirimiz dushmenning bu xil psixologiyilik halitige asasen dushmenge teximu ashurup eghir zerbe berish bilen jawap berip turghinida, yeni dushmenning esebiligi qorqushqa almashqiche parakende qilishni kucheytip dawamlashturushqa tirishqinida, mutleq turde dushmenning esebiligini qorqushqa aylanduralaymiz. Chunki xitay tajawuzchilirining yerim esirdin buyan tench we bexuduk bulang-talang qilishqa konup qalghan kochmenlirimu parakendichiliktin qutulush uchun oz hokumitige besim qilishini peyda qilishimu mumkin. Pida’ilirimizning mexpi qarshiliq heriketliri ene shu mentiqe boyiche konkiritni ehwallargha qarap wehime welish paaliyetlirining sanini we qorqunushluq derijisini dolqunsiman kucheytish yaki peseytish shekilliri boyiche dawam qildurush lazim. Buning uchun eng qorqunushluq wehimilerni yaritish, eng paji’elik weqelerni peyda qilish, hetta zorur tepilghanda eng paji’elik wehimilik menzire yaritalaydighan birlikte shihit bolush weqelirini bolsimu toluq ishqa selishimizge toghri kelidu. Biz shuninggha diqqet qilishimiz kirekki, dushmen besimidin qutulush uchun achliq elan qilish, jim olturush kurishi elan qilish yaki namayish, ozini olturiwelish digendek passip qarshiliq heriketlirining xitay tajawuzchilirigha naraziliq bildurush herikitige qet’I mas kelmeydighan urunushlardur.

Bizning peyda qilidighan her bir wehimimiz dushmen kochmenliri arisigha chekidin ashqan qorqunushluq wehimilerni peyda qilip, xitay tajawuzchilirining bu memlikette turup qelishidin zirikturush, aziraqla purset tapqan haman aldi-keynige qarimay oz dolitige qarap qechish weziyitini peyda qilishni ozimizge birdin-bir meqset qilidighanlighimizni hergiz isimizdin chiqirip qoymaslighimiz shert. Shundaq iken, xitay tajawuzchiliri qanchiki esebileshkensiri shunche eghir wehime yaritishqa tirishchanliq korsitishimiz lazim. Eger dushmen esebileshmigen iken, dimek peyda qiliwatqan mexpi qarshiliq herikitimizning digendek wehimilik yaki yiterlik sanda bolmaywatqanlighini korsitidu. Buning ucgun her waqit eng paji’elik wehimilerni peyda qilish heriket usullirini tetqiq qilip chiqishimiz, sinaq qilishimiz we kingeytishimizge toghri kelidu. Peyda qilghan wehimimiz dushmen’ge qanchiki eghir qorqunush salalisa shunche yaxshi. Xuddi shuningdek qanchiki eghir paji’elik korunush yaritalisaq, xitay tajawuzchilirigha shunche eghir wehime salalighan bolimiz. Bu digenlik, xitay tajawuzchilirining wetinimizde bexuduk turalishi, wetinimiz chegirisidin dadilliq bilen besip kirelishige shunche eghir tosalghu yaritalighan bolimiz.

Bugunki helqimiz xitay tajawuzchilirining wetinimiz xelqige yuz nechche yillardin boyan seliwatqan qirghinchiliq we zulumliridin eqelliy qisas elish tuyghusini unutqan halda turghanlighi eniq. Bu xil eqelliy qisas elish rohini qaytidin eslige kelturushning birdin-bir charisi – xelqimizge xitay tajawuzchilirining wehshi qiyapitini ashkarlitishmu bir turtke bolidu. xitay tajawuzchiliri xelqimizge qarita saman-qunaq toghraydighan jadilardin paydilinishtin qilche tep tartip qalmighan, eng dangliq erbaplirimizni parchimu-parche qilip toghrap chechiwitishtin qilche chikinmigen, bashlirini kesiwilip aylarghicge esip sazayi qilishtin meghrorlinishqa, adettiki dihqinimizdin tartip eng aliy rehberlirimizgiche bolghan kishilirimizni konglige yaqmay qalghan hamanla eng mexpi shekillerde eng paji'elik olturup kelishini ta bugun'giche zadila toxtatqini yoq! yeni xitay tajawuzchiliri ta bugungiche mexpi ujuqturush wastisidin qilchimu waz kechmey kelishi, ularning xelqimizni terorluq usulida yoqutush ishini bizge bashlap beriwatqanlighi, biznimu shuxil usulgha mejborlawatqanlighini ipadilimekte. Bizge yerim esir awal terorluq herikiti bilen dahilirimizni yoqutup wetinimizge kirip kelgen xitay terorchilirining biwaste ewlatliri ta bugunki kungiche xelqimizni mexpi ujuqturush yolidin ashurup paydilinip kelmekte! Helqimiz xitay tajawuzchilirining wetinimizni toluq besiwilish ishini terorluq qilish bilen bashlighanlighini, bu yerim esir mabeynide xelqimizge yurguziwatqan ashkare yaki mexpi jazalashlirini, wehshi qiyin-qistaqqa elishlirini, surgun qilishlirini, bulang-talang qilishlirini, musadire qilishlirini, haqaretlirini, ... hergiz unutmaslighi lazim. Terorchilar qanunsiz adem olturidu, biguna ademlerni olturidu, mexpi adem olturidu. biz bu yerim esir mabeynide xitay tajawuzchiliri teripidin ujuqturiwitilgen ademlerdin qanchisini jaza ustide koreliduq? mexpi ujuqturilghan milyonlighan biguna shihitlirimizning mutleq kop qismini mexpi ujuqturghanlighini, yeni terorluq wastiliri bilen olturup tugetkenligini unutmaslighimiz lazim. Bizning bu biguna ujuqturiwitilgen milyonlighan qerindashlirimizning qan qisasi hessilep qisas elinishqa tigishlik qimmetlik kishilirimiz ikenligini hergiz unutmaslighimiz lazim. Ene shu seweptin, bizningmu uchurighanliki bir xitay tajawuzchisini qilche perqlendurmey ujuqturup qisas elishqa toluq heqqimiz barlighinimu unutmaslighimiz shert! Xitay tajawuzchiliri herqanche bahana korsitishi, herqanche tehdit selishi, herqanche uydurmilar bilen dunyani aldashqa urunishidin qet'i nezer, xelqimizning xalighan bir ezasigha qanchiki wehshilik qilidiken, xelqimiz xitay tajawuzchilirining wehshi mahiyitini shunche uchuq korup alalaydu we gheziwimu shunche eship baridu. xitay tajawuzchilirining bu xil wehshi ujuqturushliri meyli qandaq birsi teripidin ishlengen bolishidin qet'i nezer, bu ishjlarning bash jinayetchiliri beribir ene shu xitay tajawuzchi kochmenlirining terorluq jinayetliridur. Xelqimiz bu xitay tajawuzchilirining herqandighini wetinimiz xelqi aldida terorluq qiliwatqan bandit-bulangchi qatillar dep tonishi lazim. Bizning mexpi zerbe berish herkitige atlanghan pida'ilirimizning bu heriketliri heqqani heriket bolupla qalmay, mejbori wezipisi. Shuningdek, bu wezipe barliq xelqimizningmu bash tartip bolmaydighan wezipisi! Bizning pida'ilirimiz xelqige mana bu bash tartip bolmaydighan wezipisini herda'im eslitip turushi, yiteklep berishi lazim.

 

2-14§. Milliy Munapiqlargha Berilidighan Jazalar

 

Adette milliy munapiq digenning kimlerge qaritilidighanlighini aldinqi bolumde xeli eniq korup chiqqaniduq. Bugunki milliy munapiqlar gerche wetinimizni xitay tajawuzchilirigha bewaste setiwetken birinchi ewlat weten xa'inliri bolmisimu, wetinimizni xitaylashturushta turtkilik rol oynap kiliwatqan, hemde birinchi ewlat weten xa'inlirining biwaste yaki wastiliq yetishturushi netijiside otturigha chiqqan tughma weten xa'inliridur. Yeni, bugun tipik xa'inlarni bahalighinimizda wetinimizni xitay tajawuzchilirining besiwilishigha yol echip bergen birinchi nomurluq weten xa'inliri, wetinimizning xitaylashturulishigha purset yaritip bergen ikkinchi ewlat weten xa'inliri we xitaylarning biwaste yetishturup chiqishidin otturigha chiqqan uchunchi ewlat weten xa'inliri sep 3 turge ayrishimiz mumkin. Bugunki kunde birinchi we ikkinchi ewlat weten xa'inlirining roli asasen qalmighan bolup, uchunchi we tortinchi ewlat weten xa'inliri wetinimizning toluq xitaylashturulishida barliq sepler bouyiche yamirap heriket qilishmaqta. Huddi shuningdek, bu turdiki weten xa'inlirining weten satquchluq paaliyetliri undaq birinchi we ikkinchi ewlat weten ha'inliriningkidek biwaste munapiqliq qilishtin ozgirep, resmi xitay tajawuzchilirining yalaqchiliri ornigha chushup paaliyet qilishmaqta. Bu turdiki tughma weten xa'inliri wetinimizde zomigerlik we basqunchiliq qiliwatqan xitay tajawuzchilar hakimiyitining barliq qatlamlirigha tarqilip xitay tajawuzchilirining bulang-talanglirigha yardemchi boliwatmaqta yaki xelqimizni basturup berishlerde turtke bolushmaqta.

Bu weten xa'inliri desliwide birinchi yaki ikkinchi ewlat weten xa'inlirining qoltuqigha kiriwilip weten satquchluq jinayetliri bilen shoghullinip kelgen bolsa, endi tarixi xa'inliq wezipisini tugetken aldinqi ewlat weten ha'inlirining ornigha dessep xitay tajawuzchilirining biwaste ghalchilirigha aylinip tughma weten xa'inliq qiyapetler bilen otturda yamirap yurushmekte. Tughma weten xa'inliri iradisiz, menpe'etperes, nadan, axmaq, ghayisiz, abroyperest, chirik, peskesh we wehshi munapiqlar arisidin tallanghan mexluqlar bolup,  ular del ozliridek exlet-chawilarni etirapigha yighiwiliship birqanche guroh munapiqliq eqimlirini peyda qilip, xitay tajawuzchiliri aldida kuchukluk qiliship, ozara munapiqliq riqabitini shekillendurup timsiqliship xelqimizge tehdit seliship yurushmekte. Eslide bu turdiki weten xainlarning xa'inliqigha xitay tajawuzchilirining digendek ehtiyajlirimu qalmighan bolup, qachanki birer milliy ghulghula yaki xitay Tajawuzchilirigha naraziliq heriketliri shekillengendila bu munapiqlarni otturigha selip xelqimizni basturush, pash qilish, nazaret qilsh we jazalashlarda otturigh chiqishidu.

Bu turduki tughunda milliy munapiqlarning xeli kop qismi biwaste urugh-tughqanliri, dost-yarenliri, yurtdashliri we sawaghdashliri qatarliqlardin teshkillen'gen bolghachqa, herxil xa'inlar gurohidiki munapiq shaykiliri herxil qatlamlardiki xelqimiz arisida riqabetchi gurohlardiki munapiqlarni bezide xitay tajawuzchilirigha, yene bezide xelqige qarilap korsitiship, guya oziliri xelqi uchun eng yaxshi tohpe qoshiwatqan kishiler chumperdisige oriniwilip xelqimizni qaymuqturushup kelmekte. Shunga milliy munapiqlargha baha bergende palanchi yaxshiraq, pokonchi nachariraq deydighan mesile mewjut emes. Xitay tajawuzchilirigha qarshi herqandaq wetenperwerlik paaliyitini peyda qilishqa qarshi chiqidighan barliq yerlik emeldarlar yaki ularning ghalchiliri, bugunki kundiki tipik weten satquchlar hisaplinidu. Milliy munapiq iken, u xa'in choqum jazasini tartidighanlarning qataridin orun elishi shert. Bu xil munapiqlarning ozini aqlashta qaldurghan birdin-bir yoli – meyli ashkare bolsun yaki mexpi elip barsun, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirini azaytidighan, ularni qoghlap chiqiridighan emiliy heriketlerni peyda qilishila bolidiki, ozini aqlashning bashqa yoli yoq. Yeni, herqandaq bir milliy munapiq xelqning jazasidin qutulishi uchun xitay tajawuzchilirining kopiyishini tosash, dushmenni qachurush we dushmenni tel-tukus tazilash heriketlirige biwaste qatnashqan, biwaste tohpe qoshqanlighini olchem qilish kirek. Undaq bolmaydiken, bu xa'inlarni weten xa'inliri qatarida tigishlik jazasini berishte qilche ikkilinip yurmesligimiz lazim. Xuddi shuningdek bu xa'inlarning ewladliri yaki yeqin gumashtilirigha zerbe berish arqiliq bu xa'inlargha wastiliq zerbe berishke mejbor bolghinimizdimu bu xa'inlarning ata-ana, aka-uka, hede singilliri, newre-chewriliri, kilin-kuyoghulliri, eng yeqin yalaqchiliri, ... qataridikilerni her qandaq bir bahane-sewepni korsitip qoghdap qelishqa qet'i bolmaydu. bu turdiki milliy munapiqlarning adettiki xa'inliq paaliyetliri uchun kongul arambexishligi yaki yardemchi-meslihetchiligini qiliship beriwatqan yuquriqidek yeqinliri mutleq turde milliy munapiqlargha wastiliq zerbe berilidighan nishan qilip tallinidighan kandidatlar ikenligini eniq tonup yetishimiz, ulargha berilgen zerbining milliy munapiqlarni parakende qilip, ularni ichki zidiyetke, parchilinishqa, xa'inliq heriketlirige wastiliq bolsimu cheklime qoyushqa bolidighan yigane charilar ikenligini unutmaslighimiz lazim.

Bugun wetinimizde milliy munapiqlargha jaza yurushi qilish herikiti hazirghiche bir adet yaki dolqun halitige kelturulmey kelinmekte. Shu seweptin wetinimizdiki milliy munapiqlar ap-ashkare xa'inliq paaliyetliri bilen shoghullinishta qilche tep tartmaydighan halgha kelipla qalmay, hetta nurghunlighan wijdansizlarni heweslenduridighan rollarnimu oynimaqta. Shundaq iken, bundaq tipik weten xa'inlirigha qarita adettikiche kemsitish, chetke qeqish yaki arilashmasliq digendek addi yitim qaldurush chariliri ulargha zadila tesir qilmas halgha kilip bolghan. Milliy munapiqliq xelqini, millitini, wetinini, wetinining bayliqlirini chet'el tajawuzchilirigha biwaste yaki wastiliq setish herikiti bolghini uchun, weten xelqimizge dushmenlik herikiti hisaplinidu. Wetenge dushmenlik qilish herikiti meyli biwaste yaki wastiliq bolsun, oxshashla milliy dushmenlik herikiti hisaplinidu. milliy dushmen iken, xitay tajawuzchilirigha qandaq shekilde zerbe beridikenmiz, bu milliy munapiqlar gurohighimu tallap turup zerbe berishni ozimizge qoshumche wezipe qilishimiz lazim. Hetta tajawuzchi hokumet ichide qanchiki yuquri emelge, qanchiki yuquri inawetke ige bolghanlirini, ularning etirapidiki gumashtilirini eng awal zerbe berilidighan namizatlar qatarigha elishqa alahide kuch chiqirishimiz lazim.

Axirida shunimu korsitip otush kirekki, xelqimiz, wetinimiz bugun intayin jiddi hewiplik yoqulush basquchida turiwatqinida hemme kishi milliy musteqilliq heriketlirini qanat yaydurushning chare-tedbirlirini ahturup yurushke tigishlik bolup turghan bir weziyette, bir qisim ghurorini, wijdanini, exlaqini, numusini yoqatqanlarning eyshi-ishiret qaynimi ichige chokup kitishimu weten'ge xiyanet qiliwatqanlighining bashqiche ipadisi dep tonishimiz shert. Mesilen, wetinimiz xitay tajawuzchiliri teripidin eghir depsende qiliniwatqan bugunki kunde xitay tajawuzchiliri bilen muhebbetlishish, ular bilen eyshi-ishiret qilish, quchaghliship yurush, ular bilen toy qiliwelish, zeherlik chikimlik bilen shoghullinish, birge qimar oynash, ulargha ich aghritip olumdin, apettin qutquzup qelishqa urunush yaki bala qilip beqiwilish qataridiki urunushlirining hemmisi wetenge haqaret kelturush qiliqliri hisaplinidu.  Shunga bu turdiki chirigen ademlirimiznimu jinisi, mertiwisi, kilip chiqishi, bilim sewiyisi, yeshi qatarliq alahidiliklirini bir chetke qayrip qoyup purset kelgen haman ibret bolsun uchun eng paji'elik yollar bilen jazagha tartishnimu bu qetimliq herikitimizning bir qoshumchisi qiliwilishimiz lazim. Bu turdiki nomussizlargha heydekchilik qilidighan, yardem qilidighan, himaye qilidighan, qiziqturidighan, mejborlaydighan herqandaq yerliknimu munapiqlar qatarida tallap jazalash namzatliri qatarigha kirguzushimizge bolidu.

Qisqisi, bundin keyin wetinimizde milliy munapiq digen uqumni eniq ayrip, weten milliy musteqilliq herikitimizge tosalghuluq qilidighan, chekliship beridighan, buzghunchiliq qilidighan, soghoq su sipidighan barliq heriketlerni tigishlik jazalashqa atlinishimiz lazim.

 

2-15§. Hitay Mustemlikisi we Etirapidiki Bashqa El Helqliri Bilen Mu'amilimiz

 

Wetinimizningbugunki xitay tajawuzchilirining weziyitini estayidil tehlil  qilghinimizda, heqiqetenmu uzungha sozulidighan mutleq mexpi wehime peyda qilish heriket basquchi, sheher-bazarlar etirapi partizanliq urushi heriket basquchi we sheher-bazarlar arisi yoqutush jengi heriket basquchiliridin ibaret texmini uch asasi basquch boyiche milliy musteqilliq herikitimizni qanat yaydurushqa mejbor bolishimizni molcherlishimiz mumkin. Bu jeryanda heriket basquchliri herxil xitay tajawuzchilar tebiqiliri bilen, herxil izilgen milletler bilen, xoshna eller bilen, turki eller bilen, islam elliri bilen we gherp elliri, xelqaraliq guroh-teshkilatlar bilen herqaysi basquchlarning ozgiche teleplirige asasen munasiwet qilishimizgha toghra kilishimu mumkin. Bu xil munasiwetler herqaysi basquchluq milliy musteqilliq heriketlirimizge qet’I turde eniq yardimi bolushni aldinqi shert qilish pirinsipigha ri’aye qilishimizni shert qilidu. Bugun biz birinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizni texi mukemmel dolqun halitige aylandurushni endila pilanlawatqinimizda, bu xil munasiwetlerge alahide diqqet qilip muamile qilishimizgha mejbormiz. Eger aziraqla mujimellik korulush ehtimali bolghinida, bu xil paaliyetlerge kiriship, chiqqili bolmaydighan chigishlik ichige petip qelishtin saqlinish uchun eng yaxshisi munasiwet qilmighinimiz teximu bixeter bolishi muqerrer. Shundaqtimu tuwende munasiwetlik xelqler bilen bolidighan mesililerni qisqiche tehlil qilip otimiz.

1. Tibetlikler Bilen Munasiwetlirimiz Toghrisida Bugunki kunde xitay tajawuzchilirining hokumiranlighi astida turiwatqan mustemlike yaki az sanliq milletler arisida Tibetliklerning shara’iti eng ewzel halda turmaqta. Yeni, Tibetning joghrapiyilik ozguchiligi tupeylidin xitay tajawuzchiliri nisbeten alghanda eng ajiz turiwatqan mustemlikisi hisaplinidu. Xitay tajawuzchi kochmenliri Tibet igizligide hechqachan oz ixtiyari bilen menggu qelishni xalimaydu. Tibet, xitay mustemlikichilirige nisbeten dunyawi zomigerlik chushi we mustemlike siyasitining izchilliqigha kapaletlik qilidighan intayin muhim amillarning biri deyish mumkin. Derweqe, yeqinqi yillardin buyan Tibetmu xitaylargha kochmen yotkesh yeri we xameshya menbesi halitige ozgirip barmaqta. Eger xitay tajawuzchiliri Tibetni qoldin berip qoyghinida jenopta Gwangshi-Yunnen etirapidiki hindichini mustemlike milletlirining milliy musteqilliq herikiti uchun yuchuq echilip qalsa, gheripte wetinimizning milliy musteqilliq herikiti uchun intayin paydiliq shara’it yaritilghan bolidu. Xuddi shuningdek Koknur-Kengsu sahesidiki tunggan xelqining xitaydin ayrilip yashash arzusini we shimalda jenobi mongghullarning musteqilliq yaki shimali monggholiyi bilen birliship kitishlerni asanlashturup beridu. Buxil ehwalda, sherqi shimaldiki manjularnimu jim yatidu deyish tes. Bu xil ehwal astida xitay mustemlikichi hakimiyitini iqtisadi asasqa we energiye-xameshya menbesige ige qilip turiwatqan wetinimiz tupraqliri, mongghul dalaliri we manjoriye eghir sana'et rayonidin ayrilip qalidighan xitayning tez arida yimirilip bir qanche ushshaq xitay doletlirige parchilinip ketishidin direk beridu. Shu seweptin xitay mustemlikichiliri tibetning qolidin ketishini joghrapiyilik noqtidin xitayning milliy yoqulishi dep hisapliwiliship, tibetni jan tikip ching igellep yetishigha tirishmaqta. bu noqtidin alghanda, Tibet – Xitay mustemlikichiliri uchun eng muhim herbi ehmiyetke ige herbi rayon hisaplinidu. Yeni bezilerning ehmiyet bereyli, shuninggha masliship heriket qilayli dep kokke koturushup yurgen dunya siyasi joghrapiyisi digini del mushundaq ehwallar bolup, kuchligirek milletler bashqa milletlerni yaki bashqilarning tupraqlirini oz hayati bixeterligi dep uyduriwalghan atalmish milliy menpe'etliri uchun qilche ikkilenmey yoqitiwiteleydu, igelliwalalaydu, depsende qiliwiteleydu yaki setiwiteleydu. Biz del ene shundaq bir siyasi joghrapiyening – atalmish 'jongxuwa milliti' ning menpe'etliri uchun qurbanliq qilinghan bir milletmiz!

Bizge nisbeten Tibbetning ehmiyiti buningliq bilenla cheklinip qalmaydu. Tibet – Xitaylarning dushmini bolup turiwatqan Hindistan bilen tengpongluq saqlash uchun tibet igizligining eng igiz tagh tizmiliri bolghan Himalaya tagh tizmisi arqiliq ozilirini Hindistanning tehditidin saqlap turmaqta. Buning netijiside Hindistan dushmini bolghan Pakistan bilen zich hemkarliq weziyitini yaritip bermekte. bu teripimu biz uchun xeli wehimilik bir siyasijoghrapiye apiti halitini shekillendurmekte.

Yene bir mesile, tibetning atalmish 'sergerdan' hokumiti xitay tajawuzchilirining deplomatiye saheside beshini aghritip keliwatqan eng zor tehdit hisaplinip keliwatrqachqa, xitay tajawuzchiliri herxil deplomatiye hiligerlikliridin paydilinip tibet sergerdan hokumitini 40 yildin buyan tench musteqilliq paaliyetler da'iriside cheklep tutup kelmekte. Nobel tenchliq mukapati tibetliklerning quralliq kuresh arqiliq milliy musteqilliq herikitini ilgiri surushini cheklep, tench, tench musteqilliq heweslirini alahide kucheytiwetkenidi. Emma tibetning uyghanghan yash ewlatliri arisida bu xil tenchliq uyunlirining heqiqi mahiyitini tedriji tonup yetip, tench deplomatiye yolliri bilen xitay tajawuzchiliridin qutulup musteqilliqqa erishish pilanlirining riyallighu bolmighan pantaziye ikenligige ishendurmekte. netijide tedriji shekilde quralliq partizanliq korushige heweslinidighanlar kunsayin aziyip barmaqta.

Tenchliq terghibatlirining ziyinini yetip ashqiche korgen xelqimiz qet'i turde tibet quralliq kuresh teshebbuschiliri bilen zich hemkarlishish yolini tepishi lazim. Bu xil hemkarliqni xitay tewesidiki ewzelliklerdin paydilinip qanat yaydurushqa bolidu. bolupmu tibetliklerning bizge oxshash birinchi basquchluq heriketni zoruriyet qilidighan ehwalda emes, belki partizanliq urushni asas qilidighan ikkinchi basquchimizdek heriket shara'itigha ige ikenligini ulargha tonutup, ularning partizanliq korishi bilen mexpi wehime herikitini birleshturup qanat yaydurush iradisini tiklishige righbetlendurishimiz lazim. Shu seweptin tibet tenchliqchilar gurohi bilen yeqinlishishning qilche menisi yoq. hetta wastiliq ziyini bolamaqta.

2. Mongghullar Bilen Bolghan Munasiwitimiz  Bir putun mongghul dolitini qurishi lazim bolghan mongghullar herxil ichki-tashqi sewepler tupeylidin ikkige bolunup ketkien paji'elik halda turmaqta. Xitay mustemlikisige kirip qalghan jenobiy mongghullarning manjuriyidin tartip wetinimiz chegirilirighiche bolghan sheksiz ketken yaylaqliri arisida intayin mol tomur roda menbeliri we nefit menbelirining bolishi jenobi mongghullar uchun eghir apet bolup qalghanidi. Xitaygha intayin yeqin turghan bu xam eshya menbeliri mongghul sheher-yezilirini tezlikte xitaylashqan yerlerge aylandurushning heriketlendurguchi asasi amili bolup qalghanidi. Netijide, jenobi mongghul tupraqliridiki  xitay tajawuzchi kelgindilirining zichlighi wetinimizni besip yatqan xitay tajawuzchi kochmenlirining zichlighidin kop ustun turmaqta. Shunga, mongghul helqining xitay tajawuzchiliridin qutulup chiqish herikitini bashlishida tibbet xelqige oxshash biwaste partizanliq heriketlirini muqeddime qilishi qet'i uyghun kelmeydighan weziyette turmaqta. Ularmu xuddi bizge oxshash mutleq mexpi xitay tajawuzchilar kochmen-kelgindilirini qoghlash wehimilik heriketlirini asas qilishqa mejbor. Halbuki, Xitay mustemlikichilirining herxil hiliger qaymuqturushliri we wastiliq yollar bilen tesir korsitishi netijiside, mongghullar arisidimu nurghun kishiler xuddi bizdikige oxshash tench shekilde musteqil bolush xam xiyali bilen xelqini bixotlashturidighan atalmish 'xelq partiyisi' diginidekler we chet'el dawrangchiliri ustun rol oynap kelmekte. Yeqinqi yillar mabeynide tibet we wetinimiz xelqidin ilham elip quralliq kureshke irade baghlighan yash Chenggizxanchilar qoshonliri tedriji shekillinip kuchiyish yuzlinishi ehtimallighi barliqqa kelmekte. \Bu yash kuchler heddidin tashqiri kuchlinip ketken xitay tajawuzchilirigha qarshi Chenggizxan rohi bilen qanliq jengge atlinish yollirini teshwiq qilish basquchigha qedem qoymaqta.

Yoqurida korsitip otkinimizdek, mongghul weziyitining jiddilishishi wetinimizning milliy musteqilliq herikitining birinchi basquchi hisaplinidighan xitay tajawuzchiliri kelgindilirining sun'i we tebi'i kopuyishini cheklesh jehette ijabi rol oynaydighanlighi muqerrer. Uning ustige mongghul xelqining mexpi quralliq qarshiliq herikitini qanat yaydurushida shertsiz yardem qilalaydighan 80 yilliq musteqil shimaliy mogngholiye jumhuriyiti ulargha eng yeqin we eng ishenchilik arqa tirek bolup bireleydighan ewzel tashqi muhit sharaiti mewjut. Shunga mongghullarning musteqilliq kurishi, bolupmu partizanliq urush basquchigha koturileliginide ularning weziyiti bizningkidin kop ewzel shara'itlargha ige bolishi muqerrer.

Mongghullar bilen bolghan munasiwitimizde wetinimizdik8i yuzminglighan mongghul wetendashlirimiz jenobi mongghuliyining musteqilliq kurishige akitip turtke bolush bilenla qalmay, ortaq dushminimiz bolghan wetinimizdiki xitay tajawuzchilirigha qarshi mexpi kuresh qilishtimu biz bilen birliship kiteleydighanlighi bir tarixi pakit. Shu seweptin biz wetinimizdiki mongghullar wastisi arqiliq mongghuliyining milliy musteqilliq herikitige hisidashliq we righbetlendurushlerde bolishimiz, hetta wetinimizdiki mongghullarning ana wetinide mexpi jeng qilishni wetinimizde uginip pida'i yetishturushigimu yardemchi bolishimiz kirek. Bolupmu oxshash herket teghdirige qalghinimiz uchun bir-birimizge tejribe tonushturush, ortaq heriket dolquni shekillendurush we keyinki basquchlarda ortaq heriket bilen shoghullinishlarnimu oylinishimiz mumkin.

3. Tungghanlar Bilen Bolghan Munasiwitimiz  Tungganlarning ehwali sel bashqiche bolup, xitay mustemlikichiliri tewesidiki tungganlar intayin tarqaq jaylashqan bolghachqa, ularning he digendila birer musteqil dolet qurush uchun kuresh qilish imkaniyiti yoq diyerlik. Gerche senshi, ningsha, chingxey we kengsu igizligi da'iriliride tungganlarning zichlighi bir qeder yoquri bolghandek qilsimu, emma bu yerler omumen mutleq ustun xitay kelgindiliri bilen qaplinip ketken yerler bolghachqa, shuningdek yene bu yerler pewqul'adde namirat haletke kelturiwitilgini uchun, tungganlarning bu da'irilerdimu herqandaq bir kuresh qilish usullirini qollinishidin qet'i nezer, musteqil tunggan doliti qurup chiqalishini hazirche qiyas qilmaq tes. Emma tungganlar barliq xitay sheherlirigiche tarqilip yashap kelgini uchun, xitayning gherbide bir qeder erkin tunggan fidiratsiyisi digendek milliy erkinligini himaye qilalaydighan we xitay tajawuzchilirini bundaq erkinlikni berishke mejborliyalaydighan mexpi wehime heriketlirini intayin ongushluq qanat yaydurush shara'itige ige. hech bolmighanda tungganlar xitay tajawuzchilirining qolidin qutulup chiqip Tibet-Tunggan, Tibet-Tunggan-Mongghul, hetta Uyghur-Tunggan, ... digendek musteqil yashashni kapaletlendureleydighan herxil ittipaq dolet shekillirigimu intilip korushi mumkin.

Herqandaq shekil elishidin qet'i nezer, tunggan xelqi xitayda tarqaq jaylishishi, xitay tili, xitay yezighi ortaqliqi we qismen xitay turmush adetliridiki oxshashliqlargha ige bolghanlighidin paydilinip xitaylar arisigha tola bek girim qilmayla kirip kiteleydu we wehimilik heriketlernimu asanla qanat yayduralaydu. Bolupmu wetinimizdiki yuzminglighan tunggan wetendashlirimiz wastisi arqiliq xitay tajawuzchiliri arisigha wehime terish heriketlirini tunggan yurtlirighiche kingeytish terghibati bilen shoghullinishimizgha bolidu. Oz helqimiz arisidiki ittipaqliqqimu razi bolushmaydighan bir qisim atikachilirimizgha bundaq mesilehetler qet'i yaqmaslighi tebi'i. Emma ulargha pisent qilishimizning hajiti yoq. Biz xitay tajawuzchiliridin qutulushning barliq charilirigha murajet qilishta hergizmu ozimizge sun'i cheklimilerni qoyiwalmaslighimiz lazim. Halbuki, bundaq mesililerge qarshi chiqquchilarning mepkorisi xitay 'demogratchiliri bilen hemkarliq qilish imzalirigha qol qoyushlardin unchilik yirginip ketmeydighan kishilerdin ikenligi melum bolmaqta.

4. Bashqa Xitay Changgilidiki Milletler Bilen Bolghan Munasiwetlirimiz Toghrisida  Bularning ichide eng tipik bolghanliridin manjular we jwanglarni korsitishimiz mumkin. Bu xelqlerning yurtliri qutulghusiz derijide xitaylashturiwitilgen, xelqimu eghir derijide atsimilatsiyileshturiwitilgen bolup, ularning biwaste musteqilliq kurishi shu'ari astida heriket elip baralishini hazirche qiyas qilalmaymiz. Yeni, bu el xelqliri we ularning wetini bizning wetinimiz we xelqimizning tench turup berginimizde pat yeqindila muptala bolidighan 'yoqutulghan tarixi millet' qatarigha otup bolghan milletler diyishimiz mumkin. Shundaqtimu xitayning fidirallishish yaki parchilinish pursiti kelginide nisbeten kopirek milliy erkinliklirige kapaletlik qilghili bolidighan birer memori shekilni qiyas qilish mumkin. Shunga bu xelqlerning erkinlik heriketlirige hisidashliq qilishimi, mumkin bolghiniche ularni righbetlendurushimiz lazim.

Emma shumu bir pakitki, qanchiki eghir atsimilatsiye qilinghan, wetini qanchiki eghir xitaylashturulghan bolsa, bu xil helqler arisida milliy munapiqlarning tarqilishimu shunche kop bolishi bir muqerrerlik. Shundaq bolghachqa bu turdiki xelqlerning milliy erkinlik mesililiri heqqide hisidashliq yaki hemkarliq ornatqinimizda alahide ehtiyatchan mu'amile qilishqa mejbormiz.

5. Jenobiy Xoshnilirimiz Toghrisida  Gerche Hindistan xitay bilen zitliship kiliwatqandek qilsimu, chegra boylirimizning xitay tajawuzchiliri teripidin kuchluk qamal qiliniwilishi, cheksiz quruq taghlar bilen ayrilip turishi tupeylidin birinchi basquchluq herikitimizde Hindistandin qilche umid kutelmeymiz. Keyinki basquchlarda weziyetning qandaq tereqqi qilishini hazirche molcherlimek bekla etigen bolghini uchun, hazirche u toghrisida bash qaturishimizning qilche qimmiti yoq. Ozliri bilip bizge bu jehette mexpi yardem qilimen dise mutleq mexpiyetlikni saqlash asasida qarshi alsaq boliwiridu. Emma shunisi eniqki, bugunki ehwaldin qarighanda, Hindistan hokumiti helqimizning milliy musteqilliq herikitining herqandaq bir sheklige qilche tosalghu bolmaydu.

Pakistan mesilisi yene bir chigish mesile bolup, ular Hindistan tehditidin qutulush uchun xitayning yardimige erishish ular uchun bekla muhim hisaplanmaqta. Shunga ular oz bixeterligi uchun wetinimizge dini qerindashliq yardimi korsitip xitaylarning yardimidin mehrum qelishni hergizmu xalimaydu. Emma Pakistan xelqi musulman bolghachqa, qismenlikte mexpi yaki gheyri resmi yollar bilen bizge shexsi hisidashliq qilidighanlarni chiqmaydu diyishkimu bolmas. Shundaqtimu birinchi basquchluq herikitimiz jeryanida ulardinmu herqandaq bir umidte bolishimiz ziyanliq.

Afghanistan ta bugun'giche ichki urushtin beri kilelmey yurgini uchun, ulardin birer umidte bolushmu artuqche. uning ustige ular bilen munasiwet qilishning muwapiq chegra yolimizmu yoq. Bu yeqinqi yillarda ulardin alahide tamada bolup pida'i bolup u yerge ketkenlerni wetinimiz uchun digendin kore, awghanistangha yardem uchun pida'i bolghan 'internatsiyunalchilar' diyishkila bolar.

Tajikistan bilen xelqimiz tarixi yeqin munasiwette bolghini uchun, ular bilenmu xususi mu'amile qilishqa bolamdu-qandaq, bir nime diyish hazirche tes. Chunki ularmu ichki urushtin beri kilelmey yurgen namirat we ajiz dolet.

6. Orta Asiya Turki Jumhuriyetliri Bilen Bolidighan Mu'amililirimiz Toghrisida  Bu jehette biz bilen biwaste chegirisi bolmighan ellerni bizge yardem qilalaydighan eller digendin kore, wetendin qechish yaki yushurunush uchun ketkenlerge turmushini qamdap turush shara'iti berish ehtimali bolghan eller diyishimizgila bolar. Ta bugungiche bu ellerning wetinimizning milliy musteqillighi uchun eniq ipade bildurgenligini sezmiduq. Hetta nurghunlirining xitaygha yardem qilidighanlighi toghrisida xewerlerni anglimaqtimiz. Shunga bizdin yiraqtiki ellerdin zadila umidlinishning hajiti yoq.

Biz bilen chigirasi bolghan ellermu oz ghemi bilen bolup yurgini uchun, bizge herqandaq bir ashkare yardemde bolalishinimu qiyas qilalmaymiz. Ular bizdin qechip barghanlarning yushurinip yurishige koz yumalisila bizge eng chong yardem qilghini hisaplinishi mumkin. Qan qerindashliq, dini qerindashliq digenlerning hemmisila awal oz menpetini aldinqi orungha qoyush bolidighanlighini hergiz unutmaslighimiz, ularning texi shepisi korulmigen xelqimizning milliy azatliq heriketliri uchun birer yardemde bolishini hergizmu tama qilmaslighimiz lazim.

Axirida Shimali Mongghuliyening bizge qandaq mu'amile qilishidinmu eniq xewirimiz yoq. belkim ularmu hazirghiche oz namiratlighidin qutulushning charisini tapalmay yurgenler bolishi mumkin. Ularning kelgusidiki bizge berish ehtimali bolghan yardemliridin tamada bolishimiz hazir bekla etigen. Xuddi shuningdek shimaldiki yene bir nisbeten kuchluk xoshnimiz bolghan Rossiye toghrisidimu eniq bir nime diyelmeymiz. Tarixi noqtidin qarighinimizda, ulardin herda'im ehtiyat qilishqa tigishlik xoshnimiz diyish mumkin.

7. Kommonizimgha Qarshi Xitaylar Bilen Bolghan Mu'amilimiz Toghrisida  Bu mesile nowette eng diqqet qilishqa tigishlik nazuk mesililerning biri deyish mumkin. Bu heqte yoqurida nurghun toxtalghinimizdek, xelqimizni izchil qaymuqturup kiliwatqan pirinsipal xataliqlarni sadir qilishimiz we bihude tamalarda bolishimizgha tupki sewep boliwatqan jiddi mesililerning biri. Bolupmu bu mesilide chet'ellerde muhajir bolup yurgen kishilirimizde chekidin ashqan ghelite qarashlar hokumiran orunda turup kiliwatqanlighi kishini heyran qaldurmay turalmaydu. Bu mesile yigane xitay demogratliri bilen bolghan mu'amile mesilisigila taqishidighan mesile bolup qalmay, eng muhimi wetinimiz xelqini qaytidin xam xiyalgha paturup qoyush xewipi intayin kuchluk bolghan muhim mesililerning biri. Yeni, bu mu'amilidide bekla ijabi terghibatlarda bolup kitishimiz, helqimizni qaytidin hel qilghuch jenglerge yitekleshni yene bir mezgil keynige sorushni kelturup chiqirip, yengi xitaylar bilen yariship mesile hel qilishqa bularmu deydighan xam xiyalni wetinimiz xelqi ichidiki pida'ilirimiz arisida yitildurush xewipi eghir. Bu digenlik, xelqimizni tajawuzchilardin qutulushning eng axirqi peytidinmu waz kechturush weziyitini peyda qilishi digenlik bolidu. Eger biz bundaq xitay teshkilat yaki kishiliri bilen mu'amile qilishqa bekla mejbor qalghinimizda, ularni wetinimizge tajawuz qilip kirip yerlishiwatqan yurtdashlirini wetinimizdin toluq chekinip chiqip ketishige mejborlaydighan eniq  we emiliy roli bolidighan paaliyetler bilen shoghullinishini hemde wetinimizning milliy musteqilliq paaliyetlirini shertsiz qollash, emiliy yardemde bolushni ashkare elan qilshini sozlishishning aldinqi sherti qilishimiz shert.  Emma ularning hechqaysisidin bundaq pikirge kelish ehtimallighini bugungiche sezmidu. Hetta ularning asasi eqimige wekillik qilidighanliri izchil turde xitay kommonistlirini tenqitlep, 'azsanliq milletlerge bekla yumshaq qolluq qilip ketti' dep zarliniwatqanlighini hemme waqit anglimaqtimiz!

Alayluq, Teywen, Shyanggang, Awminliq xitaylar herqandaq ijtima'i tuzum hokum surishidin qet'i nezer wetinimizning milliy musteq1illiq teliwini qet'i ret qilish lazimlighi heqqide izchil bayanatlarda bolup kelmekte. Ular bugun xelqimizning milliy musteqilliq kurishini bahane qilip xitay kommonistlar hakimiyitining ajizlashturulushigha wastiliq tohpe qoshush ehtimallighinimu xewiplik heriket deyiship qarshi chiqishqa urunmaqta. Ularning qarishiche, wetinimiz menggu xitay zemini bolup qelishi shertmish! Derweqe ular wetinimizde mutleq hokumran orungha eriship bolghan wetendashlirining parawanliq hayatini tashlap dolitige chikinip chiqip ketishini zaman axiri kelgendek qiyas qilishmaqta.Shung ular xelqimizning wetinimizdiki milliy musteqilliq herikiti bilen shoghullinishimizni mutleq tench paaliyetlerni asas qilish sherti bilen qollashni oyliship korushinila purutup otken boldi. Tigi tektini surushte qilghanda, bugunki erkin dunya qarishidiki xitaylarning asasi gewdisi wetinimizni xitay yeri dep tonushta izchil ching turidighanlardur.

Bu jehette xitaydin chet'ellerge qechip chiqip paaliyet qilip yurgen demogratchi xitaylarmu ulardin qilche perq qilmaydu. Ularmu wetinimizni xaniweyran qilip yurgen wetendashlirini 'gunahsiz puxra' dep qarap, hetta ulardin qilche ayrilishqa bolmaydighan demogratiyige teshna yaxshi puxralar dep kuchep terghip qilishmaqta. Shu seweptin, wetinimizdiki ghil-pal korulgen mexpi wehime heriketlirige qarapla wetinimiz xelqini 'terorchilar' dep ashkare elan qiliship kelmekte! Qolidin hech nime kelmey turup bu xitay qachqunliri bizge shu mu'amilini qiliwatqaniken, eger hokumetni qoligha alghinida yene nime yaxshiliq kutkili bolar?!

Biz shuni ochuq pirnsip qilishimiz kirekiki, biz herqandaq birsi bilen munasiwet qilishimizda, milliy musteqilliq herikitimizni sherytsiz qollash, wetinimizdin xitay tajawuzchi kochmenlirini toluq chiqirip tashlashqa shertsiz maqul bolushni aldinqi shert qilip mu'amile qilishimiz shert! Bu – milliy musteqilliq herikitimizning tupki pirinsipi!

 

16§. Eqidini Milliy Musteqillighimiz Uchun Pida Qilish Toghrisida

 

Xelqimizni, wetinimizni oz-ozige xoja musteqil milliy dolet haligha kelturup, wetinimiz xelqini dunyadiki milletler qatarigha kelturush uchun kuresh qilishni ozilirige ghaye qilishqan nurghun kishilirimiz ozilirige herxil eqidilerni qural qilip paaliyet qilishmaqta. Bir eqil igisining birer idiyiwi eqimgha mensup bolmaslighini tesewwur qilmaq heqiqetenmu eqilgha sighmaydu. Shundaq iken, teshkilatlirimizning birer eqidige mensup kishiler topidin teshkil tepishi norimal hadise, hetta zoruri hadise dep qarishimiz mumkin. Emma bu xil idiyiwi eqimlarning hemmisila birdin-bir toghra eqide yaki xelqimizni toluq jelip qilip kitelishi natayin. hetta melum birxil idiyini eqide qilishqan kishilirimiz bashqa bir idiyiwi eqidige mensup kishilirimizni ichki dushmen hisaplishimu norimal bir ehwal. Shundaq iken, nowettiki ortaq we jiddi ehtiyajimiz hisaplanghan milliy musteqilliq arzuyimiz uchun kuresh qilishta bu xil idiyiwi eqimgha mensup kishilerning hemmisi bir mergezge toplinip bir qumandanliq shitapqa boy sunushinimu telep qilalmaymiz. Emiliyettimu bu xil birleshmeslik hadisilirini her yerde uchuritip turalaymiz.

Emma shumu bir pakitki, herqandaq bir eqimgha mensup kishiler yaki teshkilatlar bolishidin qet'i nezer, bir weten ichide yetmekchi bolghan ghayilirida yaki bu ghayilirige yetish yolida nurghunlighan ortaq noqtiliri we awal orundashqa tigishlik eng muhim ortaq wezipiliri bolishi muqerrer. Eger herqandaq bir pikir eqimigha mensup bir teshkilat oz ghayisini ishqa ashurushi uchun yalghuz heriket qilip axirqi netijige erisheleydighanliqigha kozi yetken heriket basquchida hech bolmighanda shu noqtigha keliwilish uchun bolsimu qismen oxshash pikirlik kishilerbilen shertlik hemkarlashqinida, bu qiyin otkeldin asanla otiwelishi mumkin. Mesilen, wetinimiz xelqi arisida tarqilip yurgen pikir eqimlirining mutleq kop qismi milliy musteqilliqni qolgha kelturush ghayiside asasen ortaq pikir birlikige ige. Ularning arisidiki perq milliy musteqilliq elan qilin'ghandin keyin andin ozini korsitishi mumkin. Hetta bezi chushenchiliri milliy musteqilliq elan qilinip xeli uzun mezgilgiche birer mesile peyda qilalmaslighimu mumkin. Emma milliy musteqilliqni qolgha kelturush herikitini qanat yaydurush jehette bir qisim jeryan we usullardiki qismen perqlerni hisapqa almighanda, ularning arisidiki zidiyetlerning kopchiligi hech qachan xitay tajawuzchiliri yaki ularning ashkare gumashtiliri bilen bolghan zidiyetliridinmu eship kitelmeydu. Shundaq iken, oxshimighan pikir eqimigha mensup kishiler ortaq dushmini bolghan xitay tajawuzchilirini imkanqeder tez, imkanqeder asan, imkanqeder az chiqim bilen tazilap chiqirish jehette mutleq turde bir-biri bilen hemkarlishishqa mejbor. Eger wetinimizning asasi dushminini xitay tajawuzchiliri emes belki qandaqtur Amerika idi, qalaqliq idi, demogiratchilar idi, dinsizlar idi, islamchilar idi dep turiwalidighan, hetta qandaqtur tungganlar, qazaqlar, qeshqerlikler yaki turpanliqlar idi digendek bimene qarashlarda ching turiwalidighanla bolidiken, undaq xitay tajawuzchilirini tazilash herikitige korinerlik putlikashangliq qilghuchilarni milliy dushmenlirimiz qatarida taziliwitishke mejbormiz.

Halbuki, bugunki kunde wetinimizning qutulishigha tigishlik eng muhim dushmini sheksiz halda xitay tajawuzchiliridur! Bu dushmen shundaq kuchluk halda aldimizda turmaqtiki, bu dushmenge qarshi jengge atlinishta wetinimizdiki herqandaq bir eqim terepdarlirining yalghuz beshigha heriket qilalishi mumkin emes. shundaq bolghachqa, xelqimiz imkaniyetning bariche bir mergezge toplinip bir shu'ar astida heriket qilishqa mejbor. Eng bolmighanda mepkoriliri bek chong perq qilidighan teshkilatlirimiz ayrim-ayrim heriket qilishqa toghra kelginidimu, ichki zidiyetlirini ulghaytip tashqi dushminige qarshi chiqish ornigha bir-birsige tashlinishtin imkaniyetning bariche ozini qachurishi shert! Unutmayliki, xitay tajawuzchilirimu her waqit pitne-pasat tarqitip milliy musteqilliq birlik sepimizni parchilash, ichki jidelge paturiwitish jehette kuch chiqirishni bir minotmu tashlap qoyghini yoq.

Ene shundaq weziyet astida, teshkilatlirimiz milliy musteqilliq kunimizge kelgiche ozilirining mepkorilirini aldugha chiqiriwalmay, wetinimizning eng xeterlik ortaq dushmini bolghan xitay tajawuzchilirini wetinimizdin tazilap chiqirish uchun milliy birliksep qurup chiqish, unimu qilalmighinida bir-birige arilashmasliq yaki bir-biridin nerida turushup oz aldigha xitay tajawuzchilirini qoghlap chiqirish herikiti bilen paal shoghullinishliri shert. Milliy dolitimiz qayta qurulmighiche weten xa'inliridin bashqilirining ghayilirini ishqa ashurush imkaniyitining menggu qolgha kelmeydighanlighini herbir wetenperwer qet'i unutmaslighi shert! Bu digenlik bir-birimizge zit kilidighan herqandaq idiyiwi ghayini ozimizge eqide qilishiwilishimizdin qet'i nezer, milliy musteq      illiq ghayimiz uchun oz eqidilirimizni pida qilip turishimiz yaki waqitliq yushurup turishimizni teqezzar qilidu. Milliy musteqilliq uchun pidakarliq hergizmu noqul mal-muluk, waqit, abroy, jan qataridikilernila pida qilishni oz ichige elip qalmaydu. Bugunki kunde eqide pidakarlighimu intayin muhim pidakarliqlarning biri bolup aldimizda turmaqta. Shundaq iken, texi resmi "pushqaq turmigen" ishimizda qandaqtur "haraqkeshler uchun, ejnebiperesler uchun, qalaq xurapilar uchun, palani millet uchun, pokoni yurtluq uchun, ... weten azatliq herikitini qozghap jan pida qilamtim" digendek bimene jahilliqni qilmay, "milliy musteqilliq" digen ghaye uchun barlighimizni beghishlashqa teyyar turishimiz lazim. Uning ustige bizning pidakarlighimiz bilenla etila azat bolup ketidighan asan ishmu yoq. Bugunki halimizdin qarighanda birqanche ewlat jeng qilmay turup xitay tajawuzchiliridin qutulishimiz mumkin emestek qilidu. Shuningdek yene bizning ching esiliwalghan herqandaq bir eqidimizningmu unchiwala toghra eqidiler ikenligimu gumanliq turmaqta. Qarighanda milliy musteqilliq konlirimizge erishkinimizdin keyinki xeli uzun dewirlergiche eqide tallash bilen aware bolidighanlighimiz korunupla turmaqta. Ene shularnimu oylanghan halda nowettiki mukemmel bolmighan atalmish 'eqidiler' ni tula bek muhim orungha qoyiwalmay, milliy musteqilliq herikitimizning eng muwapiq chare-tedbirliri ustide kopirek bash qaturishimiz kirek. Mumkin bolghiniche ene shu mexsette bir yerge yighilishimiz, bir shitapqa uyushushimiz lazim.

Emma buxil idiyiwi pidakarliq hergizmu milliy musteqilliqni heriket meqsidi qilmighan eqidichiler uchun bolmaslighi shert. Bolupmu 'tenchliq' chumperdisi, 'sohbet' chumperdisi ichige oriniwilip milliy munapiqliq qiliwatqanlar, noqul maddiy menpe'et, noqul shexsi abroy uchun milletchi, weten suyer boliwalghanlar uchun pidakarliq qilishtin qet'i saqlinishimiz lazim. Biz wetenperwerlik olchimige uyghun shekilde paaliyet qiliwatrqan teshkilatlirimiz etirapigha mergezlishishke alahide diqqet qilishimiz lazim. Milliy musteqilliq uchun konkiritni we eniq progiramma, nizamname we heriket pilani bolmighan herqandaq bir teshkilat nowette mergez, birliksep, qurultay, waqitliq yaki sergerdan hokumet, qumandanliq shitap qurush layaqitige ige emes. Hetta buxil passip teshkilatlar xelqimizni tuyuq yolgha bashlap kitiwatqan shekli ozgergen xa'inlar gurohi hisaplinishi lazim.

 

17§. Milliy Musteqilliq Heriketlirimizge Tohmetler

 

Bugun wetinimiz xelqining milliy musteqilliq kurishi uchun tallap alghan herqandaq shekildiki milliy azatliq heriket sheklini xitay tajawuzchilirila emes, hetta xitay yengi demogratchilirimu 'terrorluq' dep elan qilishmaqta. Xitay kommonistliri bizning mexpi quralliq jengge atlanghan baturlirimizni "tench-ittipaq weziyetke buzghunchiliq qilghan bir uchum bolgunchi unsurlar" dise, xitay demogratchiliri "shinjangdiki xitaylarmu silerge oxshash kommonistlardin zirikken, erkinlikni telep qilidighan kishiler, ulargha qarshi quralliq heriket qilishinglar terrorluq" dep, bizni xitay tajawuzchiliri bilen tench birge saqlap turishimizni telep qilishmaqta. Bizning nurghunlighan madarichi, sulhichi, tenchliqchi, demogratchi, dinchi kishilirimizmu "qan tokulushke sewep bolidighan heriketler bizning xelqaradiki inawitimizni tokiwitidu, yaki sheri'etke xilap" digendek petiwalarni chiqiriship, bizni tench paaliyetler bilen dawamliq shoghullinishimizni telep qilishmaqta. Dushminimiz bizni tenchliqqa zorlimaqta; demogratik xitaylarmu bizni tench saqlap turishimizni telep qilishmaqta. Ular wetinimizdin ayrilip qelishini xalimighachqa, ozilirige ziyan kelturidighan keskin hel qilghuch heriketlirimizni izchil qarilap kelmekte. Epsuski, bizning ichimizdimu dushminimiz bilen oxshash muqam towlaydighanlarning bolishi kishini heqiqetenmu gumanlandurmay qoymaydu. ejeba bu kishilirimiz bilmestin shundaq dawrang seliship yuremdu yaki xitay tajawuzchiliri bilen biz bilmeydighan mexpi kilishimliri barmu?

Bir milliy azatliq herikitining herwaqit jama'etchilikning himayisige eriship kitelishi natayin. bolupmu bugunkidek xitay tajawuzchilirining teorroluq hakimiyiti oymu-oy digidek kingiyip ketken bir shra'itta teximu qorqunushluq weziyet yaritilishini asasliq amma aktipliq bilen himaye qilishini tesewwur qilishning ozila mentiqige uyghun kelmeydu. Wetenperwerlik, milletning awangartliri bashlap beridighan bir ijtima'i heriket. Bundaq heriket belgilik bir basquchqa kelmey turup, ammining mejbori qatnishishinimu tesewwur qilishqa bolmaydu. Bu digenlik xelqimiz milliy musteqilliqni xalimaydu digenlikning bishariti emes. Ular weziyet kutidu, xalas. bundaq bir weziyet kelgiche, xelq ichide bu turdiki dawalghushlardin ensiriship naraziliq bildurishimu norimal hadise. Huddi shuningdek bundaq ipade dunya jama'etchiligidimu korulup turidu. Bugun zich munasiwet qilip kilishiwatqan germaniye, yaponiye, ... qatarliqlarni amerika oz waqtida eng kuchluk qurallar bilen qirmighanmidi? Ularning ehwalini bashqiche digendimu, yene shu Amerika 20 yilghiche mushu bugunki xitay kommonistlirini dunyadiki eng chong terrorchi dep jazalap kelmigenmidi? Bizning milliy musteqilliq herikitimizning bashlinishinimu dunya jama'eti uzun'gha qalmay 'terrorchilar herikiti' dep qarilishi muqerrer. mana bugun oz milliy musteqilliq herikiti uchun herbi urush qiliwatqan Chicgenlerni dunya terrorchilar dep elan qilishmidimu? Isira'ilning tanka-rakitalirigha qarshi tash-toxmaq bilen qarshi chiqishqa mejborlinoiwatqan Pelestinliklerni yene shu dunya terrorchilar diyishiwatmamdu? Yeni, biznimu pat yeqinda dunya sehniliride terrorchilar deydighan qarashlarni choqum anglaymiz!

'Terrorchi' digen nimige eytilidu? Bu toghridimu ta bugungiche eniq bir eniqlima otturigha qoyulmighan bolup, asasen herqaysi el hokumetliri oz siyasitige naraziliq bildurup yushurun quralliq naraziliq bildurushlerning hemmisini 'terrorchilar' dep shertsiz basturush yolini tutup kelmekte. Eslide chirik turmushini qamdash uchun insangha ziyan salidighan yaki dolet bixeterlikige tesir yetkuzidighan herxil etkeschilik bilen, bulang-talang bilen shoghullanghuchilarni terrorchilar diyish kirek idi. Emma bugun milliy zulumgha, milliy mustemlikichilerge qarshi naraziliq heriket qilghanlarni terrorchilar diyish dunyada muqimliship qalghandek turidu. Ispaniyede, Shimali Erlandiyede, Checheniyede, pelestinde, birqanche yil awal Bsiniyede, ... digendeklerning hemmisidila milliy zulum yaki milliy mustemlikichilerge qarshi kuresh qiliwatqanlar asasliq terrorchilar dep qarilip kelmekte. Yeni, eger sen birer kuchluk doletning mustemlikisige aylinip qalghan bolsang, u sening teghdir-pishaneng. Uninggha naraziliq qilish heqqing yoq, eger naraziliq qildingmu, dimek sen terrorchi, seni shertsiz basturush lazim! Mana bu bugunki dunyaning 'terrorchiliq' toghrisidiki mentiqisi. Shundaq iken, bu namdin tolimu yirginip ketishning hajiti qalmidi. Eger sen millitingning bextini kozligen ikensen, bu namni hetta shereplik bir nam qatarida qobul qilishqa mejborsen. Chunki, senmu dunya kozini yumup beriwatqan xarliqta qalghan bir mustemlike astida ingirawatqan nechche on milyon xelqni zulumdin qutquzimen dep jengge atlanghan, chekidin ashqan insanperwer bir qutqazghuchisen!

Bizning herikitimiz dunyagha balayi-apet kelturidighan heriket emes. Biz peqet wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining tomur tapini astida izilip yoqitiliwatqan nechche on milyon xarlanghan biguna insanlarni mustemlikichilerning qolidin azat qilishnila meqset qilimiz! Biz buning uchun hette xitay dolitige berip ulargha parakendichilik selishnimu teshebbus qilmaymiz. Biz peqet oz ana wetinimiz tupraqliridiki xitay tajawuzchilirini toluq qoghlap chiqirish zepermarshinila yangritishni teshebbus qilimiz! Bu bizning tarixi, insani, tebi'i adem bolush heqqimiz!

Shundaq iken, biz bu shereplik insasnperwerlik herikitimizning adaqqi ghelibisini qolgha kelturushte herqandaq tohmetlerge pisent qilmay, oz yolimizda toxtimay algha ilgirleyli!

Ya – Musteqilliq!

Ya – Olum!

 

Teshwiqat Waraqliri:

 

Hemme Milliy Musteqilliq Uchun!

 

Qedirlik Wetendashlar!

Yeqinqi yillardin beri wetinimiz xelqi Sherqi Turkistan zeminidin xitay tajawuzchilirini tel-tukus tazilap chiqmighiche ademdek yashash pursitige erishelmeydighanlighini, hetta burunqidek jim yetiwerginide, intayin qisqa waqit ichidila Sherqi Turkistan xelqining yer yuzidin menggu supurilip tashlinidighanlighini barghansiri eniq tonup yetishke bashlidi. Biz bu paji'eni texi endila eniq tunup yetmektimiz. Eslide bu paji'e bundin yerim esir awalla pilanlinip emilileshturulushke bashlan'ghan paji'e idi. Biz bu paji'eni tonush waqtimiz bekla kechikip qalghan bolsimu, yenila eng axirqi pursitimizni qoldin berip qoyghan hisaplanmaymiz.

Qedirdan Yurtdashlar!

Biz shuninggha qet'i ishinishimiz kirekki, arimizdiki bir uchum ghururini, iradisini, en'enisini yoqatqan wetensatquchj milliy munapiq unsurlarni hisapqa almighanda, asasliq xelqimiz xitay tajawuzchil;irigha qul bolushni ezeldin xalimay kelgenidi. Emma xelqimiz ozining ortaq iradisidin, ortaq yitekchiliridin mehrum qaldurulghachqa, bir mezgil tingirqash, qaymuqush we umidsizlinish dewrilirini bashtin otkuzup, mene endila ozilirini xitay tajawuzchilirining tomur changgilidin azat qilish yolini tallap elishqa bashlidi. Shu seweptin bu yengi herikitimizde milliy musteqilliq kurishimizni qaysi shekil we qaysi kuchler bilen qanat yaydurushimiz toghrisida eniq bir pikirge kilelmey 20 yilgha yeqin waqitni bihude otkiziwetkeniduq. Eliwette bu haletke chushup qelishimizda arimizdiki yumshaq kongulluk kishilirimizning oynighan selibi rolini towen molcherliyelmeymiz. Shundaqtimu, biz bugun wetinimizni musteqil qilishning eniq basquchluq progirammisigha, heriket shekillirige igimiz. Biz bugun milliy musteqilliq herikitimizni xitay tajawuzchilirining kopuyush yollirini wastiliq chekleshning mexpi heriket yolini bilimiz; bu basquchluq herikitimizning axirqi meqsidi wetinimizde xitay tajawuzchi kochmenlirining kopuyushini toxtutup, mexpi partizanliq heriket weziyiti yaritisahtin ibaret ikkinchi basquchluq heriket dolqunigha asas yaritish bolidighanlighini, ikkinchi basquchluq milliy musteqilliq herikitimizning milliy armiye dewrini yaritish bolidighanlighini bilimiz.

Ezilgen Wetendashlar!

Biz bu uch basquchluq milliy musteqilliq herikitimizning eng hel qilghuch basquchi bolghan birinchi basquchini bashlash aldida turmaqtimiz. Biz bu heriket pilanlirini unche asan qolgha kelturmiduq. Biz bu pilanni qolgha kelturush uchun 80-yillarning bashliridiki tawut koturup namayish qilish dolquni, 85-yilidiki 12-dikabir oqughuchilar herikiti dolquni, 91-yilidiki Barin pida'iliri herikiti, 97-yilidiki Ghulja xelq herikiti, 98-yilidiki muhajirlar herikiti qatridiki heriketlirimizdin alghan qanliqn we paji'elik sawaqlirimiz asasida, 92-yili 5-fewral bashlan,ghan muweppeqiyetlik wehime yaritish tejribilirimiz asasida nurghun emili sinaqlarni bashtin otkuzduq. Axirida bu uch basquchluq milliy musteqilliq heriket pilanining wetinimiz milliy musteqilliq heritige eng uyghun heriket pilani ikenligini tonimaqtimiz! Bu bizning qolimizdiki eng axirqi pursitimiz. Biz bu pursetni qoldin bermey, wetinimizdiki xitay tajawuzchilirining kochmen sanini tedriji shekilde 90-, 80-, 70-, we 60-yillardiki sewiyisige chekindurup, wetinimizde partizanliq kuresh basquchi we milliy armiyimiz bolghan muntizim urush basquchlirini qayta eslige kelturush uchun derhal heriketke atlinishimiz lazim.

Soyumluk Sherqi Turkistan Xelqi!

Bizning bu shereplik herikitimiz heqiqetenmu intayin eghir qiyinchiliq we xeterlikler bilen tolghan weziyetke toghra kelmekte.  Bu herikitimiz jeryanida biz herqandaq bir helqara jama'etchilikning himayisige erishelmeymiz. Wetinimiz ichidimu omumiy xelq herikiti boyiche heriket qozghiyalmaymiz. Biz cikidin ashqan xitay dolet terrorluq besimi astida, bir tiyinlik  iqtisadiy asasimiz yoq, bir talmu urush quralimiz yoq, ashkarilinip qalsaq qachalighidek birer azat rayonimiz yaki himayichi dost dolitimiz yoq, yushurun,ghidek birer metir yerimizmu yoq, erkin meslihetleshkidek adimimiz, yitekligidek jengguwar qumandanimizmu yoq, bir tereptin xitay tajawuzchiliri bilen birge ishlep yurup paaliyet qilishqa mejbormiz. Bundaq bir shara'it mutleq mexpi paaliyet qilidighan jenini alqinigha alalaydighan intayin az sandiki pida'ilirimizghila tayinip elip baridighan heriket ikenligini tonup yetishimiz lazim. Biz shuninggha ishinimizki, helqimiz arisida xelqimizni qozghash uchun ozini olumge tutup berip bolsimu teshwiq qilidighan Abduxaliq Uyghurimizdek, Lotupulla Mutellipimizdek, Otkur Ependimizdek zamanimizning mexpi teshwiqatchiliri choqum otturigha chiqidu! Tomur Xelipimizdek, Ghoja Niyazimizdek, Memtimin Boghrayimizdek, Gheni baturimizdek, Riziwan'gulumizdek, Barin qehrimanlirimizdek Mexpi wehime yaratquchilirimiz choqum yitiship chiqidu!

Qedirlik we Pidakar yurtdashlar!

Mexpi paaliyet wastisi arqiliq xitay tajawuzchilirigha bir minotmu tenchliq bermeydighan wehimilik weziyet yaritishqa ozimizni pida qilayli! Perzentlirimizni bu shereplik wezipige atayli! Biz kelgusi ewlatlirimizgha bugunkidin aziraq bolsimu tajawuzchi 'miras' qaldurush uchun barlighimizni beghishlayli! Bizning herikitimiz heqqaniy heriket! Biz choqum ghelibe qilimiz!

Hemme ishni milliy musteqillighimiz uchun dep mexpi jengge atlinayli!

Ya korum! Ya olum!

Yashisun Sherqi Turkistan xelqi!